Τσίπουρο – Τσικουδιά: Ανερχόμενη δύναμη στις εξαγωγές

Μια συνεχώς ανερχόμενη κατηγορία αποτελούν οι εξαγωγές του τσίπουρου και της τσικουδιάς, αναδεικνύοντας από τη μία πλευρά την ελληνική παράδοση στις αγορές του κόσμου και από την άλλη μία ανερχόμενη δύναμη για την εγχώρια οικονομία.

Χαρακτηριστικό της δυναμικής πορείας που διανύει το τσίπουρο και η τσικουδιά, την τελευταία 4ετία κατέγραψαν αύξηση της αξίας κατά 86%, παρά το γεγονός ότι κατέχουν μικρό μερίδιο (2,54% της αξίας και 1,1% της ποσότητας) των συνολικών εξαγωγών των αλκοολούχων ποτών ελληνικής παραγωγής.

Τσίπουρο: Με το βλέμμα στραμμένο στις αγορές του εξωτερικού

Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat που επεξεργάστηκε ο Σύνδεσμος Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων και Αλκοολούχων Ποτών (ΣΕΑΟΠ), το πρώτο εξάμηνο του 2023, η ποσοστιαία αύξηση σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2022 για το τσίπουρο και την τσικουδιά είναι κατά 12% (+140 χιλ. €) σε αξία και κατά 4,2% (+ 7 χιλ. κιλά) σε ποσότητα.

Οι εξαγωγές τσίπουρου και τσικουδιάς εντός ΕΕ 27 το πρώτο 6μηνο εμφάνισαν σημαντική αύξηση κατά 30% σε αξία και κατά 16% σε ποσότητα, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο 2022.

Μεγάλη πτώση όμως παρουσιάστηκε στις εξαγωγές τσίπουρου/τσικουδιάς προς Τρίτες χώρες το Α’ εξάμηνο 2023 , καταγράφοντας μείωση κατά 27,2% σε αξία και κατά 30,2 σε ποσότητα σε σύγκριση με το αντίστοιχο εξάμηνο 2022. 

Η Γερμανία αποτελεί την κυριότερη χώρα εξαγωγής τσίπουρου και τσικουδιάς, ενώ ακολουθεί η Κύπρος, η ΗΠΑ και το Βέλγιο. Στην 5η θέση είναι η Πολωνία, όπου η μεταβολή της αξίας των εξαγωγών έφτασε στο 2.901%. 

Να σημειωθεί ότι η Γερμανία βρίσκεται στην πρώτη θέση προορισμού του τσίπουρο με μερίδιο 4,2%, του συνόλου σε αξία €, στη δεύτερη θέση ακολουθεί η Κύπρος με 13,6 % και στην τρίτη θέση οι ΗΠΑ με 11,3 %. 

Όταν η παράδοση ανταμώνει στα …καζάνια

«Φωτιά» έχουν πάρει τα καζάνια για την απόσταξη του τσίπουρου και της τσικουδιάς/ρακής, με τους αμβυκούχους αμπελουργούς (διήμερους μικρούς αποσταγματοποιούς) να μένουν πιστοί στην παράδοση, ανταμώνοντας για το άναμμα του καζανιού.

Οι παραδοσιακές αυτές συναντήσεις, έρχονται κόντρα στα προβλήματα και στις δυσκολίες, που είχε φέτος η αμπελουργική χρονιά, καθώς η κλιματική αλλαγή έφερε τεράστιες ζημιές, με αποτέλεσμα η μείωση στην παραγωγή σε κάποιες περιοχές να φτάνει ακόμα και το 70%.

«Η χρονιά έχει πάει πίσω και υπάρχει μια οικονομική δυσκολία στον κόσμο. Με την κλιματική αλλαγή δεν ξέρω πώς θα βαδίσουμε, θα είναι δύσκολα τα πράγματα για τους παραγωγούς», μας λέει ο πρόεδρος των Αποσταγματοποιών Χανίων και μέχρι πρότινος πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αμβυκούχων και Αμπελοκαλλιεργητών Ελλάδας Γιώργος Σταματάκης. 

Η αποστακτική περίοδος, σύμφωνα με τη νομοθεσία διαρκεί δύο μήνες. «Φέτος η αποστακτική περίοδος κυλά με αργούς ρυθμούς, καθώς η ετήσια παραγωγή θα φτάσει κάτω από 30%», τονίζει ο κ. Σταματάκης, προσθέτοντας χαρακτηριστικά ότι «οι ζημιές φέτος ήταν τεράστιες και σε πολλές περιπτώσεις παραγωγοί με 10 έως 30 τόνους δεν κατάφεραν να κόψουν ούτε μία ρώγα σταφύλι».

Μειωμένη από 50% έως 70% είναι η παραγωγή και στις Σέρρες. «Φέτος δεν πήγαμε καλά, καθώς δεν υπήρχαν σταφύλια. Στους μικροπαραγωγούς δεν έμεινε σχεδόν τίποτα», σημειώνει ο πρόεδρος του Συλλόγου Αμβυκούχων Αμπελουργών Σερρών Άνθιμος Γεωργιάδης. 

Αφήνουν στην άκρη τα προβλήματα

Ακόμα, όμως, και σε αυτές τις δύσκολες καταστάσεις και αφήνοντας στην άκρη τα προβλήματα, οι διήμεροι αποσταγματοποιοί και οι μικροί αμπελοκαλλιεργητές από την Κρήτη έως τη Βόρεια Ελλάδα, έδωσαν για μία ακόμη χρονιά ραντεβού με την παράδοση και την μακρόχρονη ιστορία της παραδοσιακής απόσταξης.

«Το γλέντι καλά κρατεί», μας λέει ο κ. Σταματάκης. «Η παράδοση ανθεί. Δεν μας σταματάει τίποτα. Φέτος, μάλιστα, η ανάγκη για τα ανταμώματα είναι πιο έντονη, καθώς εκεί που ένα καζάνι έκαιγε 15-20 ημέρες, τώρα με τη μειωμένη παραγωγή μπορεί να δουλέψει για 2 με 3 ημέρες μόνο. Έτσι περιορίζεται η παραγωγή, αλλά το πανηγύρι γίνεται πιο έντονο και με περισσότερη συμμετοχή. Αυτή είναι η παράδοση και δεν μπορεί να χαθεί».

Στο ίδιο πνεύμα, ο κ. Γεωργιάδης μας είπε: «Ο κόσμος περιμένει τους δύο αυτούς μήνες και το αντάμωμα με φίλους και συγγενείς γύρω από ένα καζάνι για να βγάλει το τσίπουρο της χρονιάς. Αυτό αποτελεί παράδοση και ότι και αν γίνει δεν θα άλλαξει». 

Γάγγραινα η παράνομη διακίνηση

Σύμφωνα με τη νομοθεσία, οι μικροί αποσταγματοποιοί (αμβυχούχοι) μπορούν να παράξουν έως 500 κιλά άνυδρου αποστάγματος, τσίπουρου/τσικουδιάς, δηλαδή, που δεν έχει αραιωθεί. Από το παραγόμενο προϊόν ενός διήμερου παραγωγού τα 50 λίτρα δεν φορολογούνται, καθώς θεωρούνται ποσότητα προς ίδια κατανάλωση.

Όμως, «παράθυρο» στη νομοθεσία επιχειρούν να βρουν κάποιοι, οι οποίοι σπρώχνουν στην αγορά μεγαλύτερες ποσότητες, αμφιβόλου ποιότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το τελευταίο κρούσμα που εντόπισαν οι τελωνειακοί ελεγκτές της ΑΑΔΕ στο νομό Ηρακλείου Κρήτης, οι οποίοι κατάσχεσαν παράνομες δεξαμενές, μηχανισμούς παραγωγής και χιλιάδες λίτρα τσικουδιάς, στις Μοίρες (6.538 λίτρα τσικουδιάς) και στο Γάζι (16.654 λίτρα τσικουδιάς).

Να σημειωθεί ότι πάγιο αίτημα των παραγωγών αποσταγμάτων, όπως αυτό αποτυπώνεται από τον ΣΕΑΟ (Σύνδεσμος Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων Αλκοολούχων Ποτών) είναι η αναθεώρηση του καθεστώτος παραγωγής χύμα αποσταγμάτων, ώστε να τεθούν συγκεκριμένοι κανόνες και να μη δημιουργείται αθέμιτος ανταγωνισμός έναντι του τσίπουρου /τσικουδιάς των συστηματικών αποσταγματοποιών, που επενδύουν στην ανάπτυξη επώνυμων προϊόντων,  επώνυμης ζήτησης και αυξημένης προστιθέμενης αξίας, καθώς και η καταπολέμηση παράνομης εμπορίας αλκοολούχων και αποσταγμάτων, με την ενίσχυση των μέσων και εργαλείων, για την αποτελεσματική άσκηση του έργου των διωκτικών αρχών και την εντατικοποίηση των ελέγχων στην επιτόπια αγορά.