«Την ύλη θα τη βγάλεις, εμένα το παιδί μου θα γίνει γιατρός». Με αυτό το… τελεσίγραφο ήρθε αντιμέτωπη πριν μερικά χρόνια η Ζηνοβία* ως νεοδιόριστη δασκάλα πρώτης δημοτικού (!), σε σχολείο των Χανίων.
Η φράση αυτή του γονέα που τότε την σόκαρε, όπως μας λέει σήμερα, μερικά χρόνια μετά, όχι μόνο δεν ήταν μεμονωμένο περιστατικό αλλά έδινε ακριβώς το στίγμα για το πλαίσιο στο οποίο κινήθηκε το συγκεκριμένο τμήμα όλα τα χρόνια του δημοτικού. Μια ομάδα παρεμβατικών γονέων, με επαγγέλματα «υψηλού κύρους» που πίστευαν ότι ξέρουν καλύτερα από τον δάσκαλο τι χρειάζεται το παιδί τους από το σχολείο και τελικά έφτιαξαν ένα τμήμα «εφιάλτη» τόσο για τους εκπαιδευτικούς, όσο και για τις υπόλοιπες οικογένειες.
Όπως παρατηρεί η Ζηνοβία, υπάρχει μια γενικευμένη απαξίωση των εκπαιδευτικών. «Αρνούνται για παράδειγμα να σε ακούσουν όταν αναφέρεις τυχόν μαθησιακά προβλήματα ή θέματα συμπεριφοράς, πράγματα που παρατηρείς στην τάξη. “Εχετε στοχοποιήσει το παιδί μου”, είναι η μόνιμη επωδός»
«Υπάρχουν όμως και περιστατικά μεταξύ των γονέων που μεταφέρονται στο σχολείο, ας πούμε η πεποίθηση ότι ο δάσκαλος μπορεί να συμπαθεί κάποιον γονέα περισσότερο από άλλον και είναι ευνοϊκότερος απέναντι στο παιδί ή αντίστοιχα να περιμένει ευνοϊκότερη συμπεριφορά ο ίδιος απέναντι στο παιδί του, λόγω επαγγέλματος επειδή μπορεί να τον χρειαστεί ο δάσκαλος, βλέπε γιατροί. Δεν καταλαβαίνουν ότι αυτά απλά δεν υπάρχουν στην τάξη, ο δάσκαλος είναι επαγγελματίας» σημειώνει η Φανή Μπουμπόναρη, εκπαιδευτικός και επί πολλά χρόνια διευθύντρια σε δημοτικά σχολεία.
«Δεν θα μου πει εμένα μια ξένη για το παιδί μου» ήταν το σχόλιο μητέρας για την δασκάλα του γιου της, ε’ δημοτικού, όταν παραλαμβάνοντας τον έλεγχο του τριμήνου, της ανέφερε ότι το παιδί υστερεί στα μαθηματικά.
«Καλέ τι διάγνωση, το παιδί είναι μια χαρά, εσείς φταίτε που δεν έχετε μεταδοτικότητα» ήταν η απάντηση μητέρας παιδιού β’ δημοτικού, όταν την ενημέρωσαν ότι η συμπεριφορά του παιδιού της παρεκκλίνει από το πλαίσιο της τυπικής ανάπτυξης.
«Παιδί είναι, πώς κάνετε έτσι, είναι απλά ζωηρό» ήταν η αντίδραση πατέρα σε τηλεφώνημα διευθύντριας ότι ο γιός του, δ’ δημοτικού, χτυπάει άλλα παιδιά καθημερινά στο διάλειμμα: «Εντάξει, είναι διάολος κι ο δικός μου αλλά κι οι άλλοι δεν μπορεί, κάτι θα του κάνανε».
«Μητέρα είχε έρθει στο σχολείο να μας πει ότι κάποιο παιδί χτύπησε το παιδί της, με ακραία συμπεριφορά, φωνές, βρίσιμο. Στη συζήτηση που κάναμε με τα παιδιά, αποκαλύφθηκε ότι το παιδί της ήταν εκείνο που είχε χτυπήσει τα άλλα παιδιά κι εκείνα απλά το είχαν σπρώξει για να αμυνθούν, ούτε καν το είχαν χτυπήσει. Εκείνος φυσικά είχε αναφέρει στη μητέρα ότι δεν είχε κάνει τίποτα, έτσι ξαφνικά μια ομάδα παιδιών του επιτέθηκε και τον χτύπησε.
Το παιδί μεταφέρει το δικό του κομμάτι, αυτό που δεν θα το βάλει σε μπελάδες με την οικογένεια. (…) Όποιος έχει περάσει από αυλή σχολείου, καταλαβαίνει ότι αυτές δεν είναι ακραίες καταστάσεις. Τα παιδιά μπορεί στο ένα διάλειμμα να διαπληκτιστούν και στο επόμενο διάλειμμα να παίζουν μια χαρά μαζί. Ο γονιός είναι αυτός που έχει στο πίσω μέρος του μυαλού του ότι οι δάσκαλοι δεν κάνουν τη δουλειά τους συνολικότερα και άρα δεν κάνουν τη δουλειά τους ούτε στην επιτήρηση στην αυλή.
Σπάνια ο γονιός όταν δημιουργούνται τέτοιες καταστάσεις έρχεται μετά πίσω να σου ζητήσει συγνώμη. Θεωρεί το θέμα λήξαν ενώ κανονικά οφείλει, από τη στιγμή που έχει εισβάλει μέσα σε ένα σχολείο και ωρύεται, πρέπει και ενώπιον όλων και κυρίως μπροστά στο παιδί του να ζητήσει συγνώμη» αναφέρει η κα Μπουμπόναρη.
Κάπου στον διαδρομή από το αυταρχικό σχολείο του ’60 και του ’70 στην δημοκρατική, παιδοκεντρική προσέγγιση του σήμερα, οι γονείς βρήκαν χώρο και τρόπο να εισβάλουν στην τάξη άλλοτε έμμεσα και άλλοτε εντελώς άκομψα, παρεμβαίνοντας ευθέως στο εκπαιδευτικό έργο.
«Γονείς μπορούν να παρεμβαίνουν για τα πάντα, από το πού θα πάνε εκδρομή μέχρι το γιατί το διπλανό σχολείο κάνει τη μία ή την άλλη δράση κι εσύ δεν την κάνεις» τονίζει η κα Μπομπούναρη: «Επίσης ανακατεύονται στο πού φτάνει η ύλη. Άλλος σου λέει γιατί είστε δύο μαθήματα πίσω από το άλλο σχολείο και άλλος γιατί τους βάζεις τόσα πολλά και δεν προλαβαίνουν τα αγγλικά τους! Αυτοί οι δύο μπορεί να είναι και στο ίδιο τμήμα!» σημειώνει.
«Έχει έρθει γονιός, τα πρώτα χρόνια που ήμουν στην Κρήτη, να μου πει ότι δεν διδάσκω καλά την ιστορία της γ΄δημοτικού κι ότι θα έπρεπε να μου πει αυτός πώς να το κάνω. Τον ρώτησα αν είναι συνάδελφος και μου είπε ότι όχι, ήταν αγρότης. Αυτά το 1994, σε χωριό της Κρήτης.
«Το φαινόμενο δεν είναι τωρινό, όμως έχει επιδεινωθεί από την… παιδαγωγική του ίντερνετ. Όλοι μπαίνουν, διαβάζουν κείμενα ή βλέπουν φωτογραφίες από εργασίες παιδιών, σχόλια εκπαιδευτικών και λένε ας πούμε «να, τέτοιο δάσκαλο θέλω» ή τον κρίνουν για μια παρατήρηση που μπορεί να έγραψε στο τετράδιο» αναφέρει η κα Μπουμπόναρη.
Στη διάρκεια της πανδημίας, το πρόβλημα επιδεινώθηκε. «Οι γονείς πάντα ήθελαν να μπουν στην τάξη, να γνωρίζουν τι γίνεται εκεί, και με την τηλεκπαίδευση το κατάφεραν», λέει η Μ.Φ., καθηγήτρια σε ιδιωτικό σχολείο στην Αθήνα. Σε αυτό συνεισφέρει και η κοινωνική αυτοργάνωση των γονέων σε ομαδικές συνομιλίες, γκρουπς γνωστά και ως «μαμάδες του viber» κάτι που φυσικά δεν καθιστά την παρεμβατικότητα γυναικείο προνόμιο…
«Τώρα έχουν καλομάθει και πλέον δεν σέβονται καθόλου την ιδιωτικότητα της διαδικασίας. Οι εκπαιδευτικοί νιώθουμε ότι δεν είμαστε ποτέ μόνοι με τους μαθητές μας. Βέβαια, ως εκπαιδευτικοί ξέρουμε πώς να διαχειριστούμε τέτοιους γονείς. Το χειρότερο όμως είναι ότι με αυτόν τον τρόπο δεν βοηθούν τα παιδιά τους στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους.
Όταν το παιδί σε βλέπει να είσαι τόσο παρεμβατικός, αφενός παίρνει κι αυτό θάρρος με τον δάσκαλο και αφετέρου μαθαίνει ότι πάντα θα είναι πίσω ο μπαμπάς και η μαμά του.
«Νιώθω ότι ορισμένα παιδιά κουβαλάνε μέσα στην τάξη τα αυτά και τα μάτια των γονιών τους. Επιστρέφουν στο σπίτι και τα περνάνε από ανάκριση. Είναι σαν να με παρακολουθούν κάμερες» μας λέει ο Κώστας* δάσκαλος σε δημοτικό των Χανίων. «Μετατρέπονται από μαθητές σε… καταγραφικές συσκευές που απέχουν από την τάξη και προσπαθούν να μην ξεχάσουν να μεταφέρουν κάτι».
‘Έτσι, ασήμαντα περιστατικά που λαμβάνουν χώρα στην αυλή ή στην τάξη, περνούν μέσα από τον παραμορφωτικό φακό του σπιτιού, για να επιστέψουν ξανά στο σχολείο, μεγεθυμένα, διαστρεβλωμένα, φορτισμένα με τα βάρη, τις φοβίες, τα στερεότυπα, τις ανασφάλειες των γονέων. Μπορεί να είναι κουβέντες που ειπώθηκαν, χειρονομίες μεταξύ παιδιών, πράγματα που ενώ δεν αναφέρονται καν στον εκπαιδευτικό από το ίδιο το παιδί, στη συνέχεια μεγαλοποιούνται από τους γονείς.
Ζητούμενο η συνεργασία
«Δεν είναι ότι υπάρχει κακή πρόθεση. Το ζητούμενο είναι να μην οδηγούμαστε σε συγκρούσεις, να χτίζονται γέφυρες. Το φαινόμενο δεν είναι ανεξάρτητο, εντάσσεται στο πλαίσιο μιας κοινωνίας που νοσεί. Οι γονείς προσπαθούν να ελέγξουν όσα περισσότερα μπορούν, επιδιώκοντας το καλύτερο για το παιδί τους και συχνά χωρίς να το καταλαβαίνουν υπεισέρχονται στο έργο του εκπαιδευτικού» σημειώνει η Π.Κ. στέλεχος της εκπαίδευσης στην Κρήτη.
Όλοι οι παραπάνω, μας ζητούν να διατηρηθεί η ανωνυμία τους, από φόβο μήπως παρεξηγηθούν οι δηλώσεις τους, γεγονός που από μόνο του είναι ενδεικτικό της κατάστασης.
«Θέλουμε τους γονείς δίπλα μας»
«Τους γονείς τους θέλουμε συνεργάτες και αρωγούς στο έργο μας. Κάθε μήνα υπάρχει μια συγκεκριμένη ώρα για συνάντηση και επικοινωνία με τους γονείς αλλά εκτός αυτής της ώρας, εμείς θέλουμε όταν υπάρχει κάτι που προβληματίζει τους γονείς, να μας το αναφέρουν άμεσα» αναφέρει ο πρόεδρος του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Χανίων (ΣΕΠΕ) Αντώνης Τσαλαπάκης. Όταν κρίνεται σκόπιμο, το περιστατικό παραπέμπεται άμεσα στην Επιτροπή Διεπιστημονικής Υποστήριξης (ΕΔΥ) του σχολείου ή αν το σχολείο δεν είναι ενταγμένο στο πρόγραμμα, κινείται αντίστοιχα η προβλεπόμενη διαδικασία με επίβλεψη του σχολικού συμβούλου.. Σε ορισμένες περιπτώσεις γονείς μπορεί να γίνουν πιεστικοί γιατί θέλουν ένα θέμα να λυθεί άμεσα και δεν καταλαβαίνουν ότι από τη στιγμή που κάτι παίρνει τον δρόμο του, χρειάζεται αρκετός χρόνος, ειδικά όταν εμπλέκονται και άλλοι φορείς.
Δεκάδες καταγγελίες
Πάντως, δεν είναι λίγες οι φορές που οι καταστάσεις οδηγούνται στα άκρα.
Όπως αναφέρει ο πρόεδρος της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος Θανάσης Κικίνης, 300 – 400 καταγγελίες και έρευνες σε βάρος εκπαιδευτικών ξεκινούν κάθε χρόνο από γονείς μαθητών.
Μάλιστα όπως σημειώνει, σε αρκετές περιοχές υπάρχουν επαναλαμβανόμενα περιστατικά παρέμβασης γονιών τα οποία καταλήγουν στα κρατητήρια.
Άλλωστε δεν είναι πολλά χρόνια απ’ όταν γονείς μικρών μαθητών κινήθηκαν ομαδικά κατά της νηπιαγωγού σε χωριό των Χανίων, πετυχαίνοντας την αντικατάστασή της ενώ στο πλευρό τους σε διαδήλωση έξω από το σχολείο ήταν και ο Δήμαρχος της περιοχής!
