H παρατεταμένη έκθεση σε μπλε φως όπως αυτό που εκπέμπουν τα κινητά τηλέφωνα, οι υπολογιστές και άλλες συσκευές μπορεί να επιταχύνει τη γήρανση, ακόμη και αν το φως δεν πέφτει απευθείας στα μάτια του χρήστη. Αυτό έδειξε μια νέα μελέτη ειδικών του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Ορεγκον η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Aging and Mechanisms of Disease». Σύμφωνα με τη μελέτη που διεξήχθη σε δροσόφιλες, το μπλε φως καταστρέφει κύτταρα στον εγκέφαλο αλλά και στον αμφιβληστροειδή χιτώνα των ματιών.
Μικρό αλλά σημαντικό μοντέλο μελέτης
Η δροσόφιλα (Drosophila melanogaster) ή μύγα του ξιδιού αποτελεί έναν από τους οργανισμούς που χρησιμοποιούνται πολύ συχνά ως μοντέλα για τη μελέτη νόσων. Και αυτό διότι μοιράζεται πολλούς κυτταρικούς μηχανισμούς αλλά και μηχανισμούς ανάπτυξης με άλλα ζώα, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου.
Η Τζάγκα Γκεμπούλτοβιτς, καθηγήτρια Ολοκληρωμένης Βιολογίας στο Κολέγιο Επιστημών του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Ορεγκον με ειδίκευση στη χρονοβιολογία, ηγήθηκε ερευνητικής ομάδας από διαφορετικά κέντρα η οποία διερεύνησε πώς ο οργανισμός δροσόφιλων αποκρινόταν στην 12ωρη έκθεση σε μπλε LED φωτισμό – παρόμοιο με το μήκος κύματος φωτός που εκπέμπουν συσκευές όπως τα τηλέφωνα και τα τάμπλετ. Σύμφωνα με τα ευρήματα, το φως επιτάχυνε τη γήρανση των πειραματοζώων.
Βλάβες στους αμφιβληστροειδείς και στους νευρώνες του εγκεφάλου
Συγκεκριμένα δροσόφιλες οι οποίες εκτέθηκαν σε ημερήσιους κύκλους 12 ωρών φωτός και 12 ωρών σκότους έζησαν λιγότερο σε σύγκριση με άλλες οι οποίες παρέμειναν σε πλήρες σκοτάδι ή εκτέθηκαν σε φως από το οποίο είχαν φιλτραριστεί τα μήκη κύματος του μπλε φωτός. Οι μύγες που εκτέθηκαν στο μπλε φως εμφάνισαν βλάβες στα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς καθώς και στους νευρώνες του εγκεφάλου ενώ παρουσίασαν και προβλήματα στην κίνηση.
Μάλιστα, στο πλαίσιο των πειραμάτων, ορισμένες από τις δροσόφιλες είχαν τροποποιηθεί γενετικώς ώστε να γεννηθούν χωρίς μάτια. Ακόμη όμως και σε αυτές τις αόμματες μύγες εμφανίστηκαν βλάβες στον εγκέφαλο και δυσκολία στην κίνηση – το γεγονός αυτό μαρτυρεί ότι δεν χρειαζόταν να κοιτάζουν το φως για να υποστούν βλάβες εξαιτίας του.
Όπως ανέφερε η δρ Γκεμπούλτοβιτς, το φυσικό φως είναι ζωτικής σημασίας για τους κιρκαδικούς ρυθμούς του οργανισμού – τον 24ωρο κύκλο βιολογικών διεργασιών όπως η δραστηριότητα των εγκεφαλικών κυμάτων, η παραγωγή ορμονών και η κυτταρική αναγέννηση. «Ωστόσο στοιχεία μαρτυρούν ότι η αυξημένη έκθεση σε τεχνητό φως αποτελεί παράγοντα κινδύνου για διαταραχές στους κιρκαδικούς ρυθμούς και στον ύπνο. Η ολοένα και αυξανόμενη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών εκθέτει τους ανθρώπους σε μεγάλες ποσότητες μπλε φωτός. Ωστόσο αυτή η τεχνολογία, του φωτισμού LED, δεν έχει χρησιμοποιηθεί αρκετά, ούτε στις πιο ανεπτυγμένες χώρες, ώστε να γνωρίζουμε τις επιδράσεις της στο προσδόκιμο επιβίωσης των ανθρώπων».
Η καθηγήτρια τόνισε ότι όταν στις δροσόφιλες δόθηκε η επιλογή, εκείνες απέφευγαν το μπλε φως. «Θα μελετήσουμε τώρα αν το μονοπάτι σήμανσης που κάνει τις δροσόφιλες να αποφεύγουν το μπλε φως συνδέεται με μακροζωία».
Πρακτικές συμβουλές
Μέχρις ότου οι έρευνες αυτές ολοκληρωθούν και αποδειχθεί στο μέλλον αν το μπλε φως είναι εξίσου επιβαρυντικό και για τον άνθρωπο, τι μπορεί να κάνει ο καθένας μας; Προφανώς δεν είναι ρεαλιστική λύση να παραμένει συνεχώς στο σκοτάδι. Κατά τους ερευνητές, θα ήταν καλό να μειώσουμε όλοι, κατά το δυνατόν, την έκθεσή μας σε μπλε φως φορώντας ειδικά γυαλιά που φιλτράρουν τα συγκεκριμένα μήκη κύματος φωτός και προστατεύουν τους αμφιβληστροειδείς. Παράλληλα, μπορούμε να ρυθμίσουμε τα κινητά μας τηλέφωνα, τα λάπτοπ και τις άλλες συσκευές ώστε να μπλοκάρουν την εκπομπή μπλε φωτός. Και ίσως κάποια ημέρα δημιουργηθούν συσκευές όπως κινητά τηλέφωνα οι οποίες θα προσαρμόζουν το φως που εκπέμπουν ανάλογα με τη διάρκεια της χρήσης που αντιλαμβάνονται ότι γίνεται από τον εκάστοτε χρήστη. Οι ερευνητές σημειώνουν ότι τέτοιου είδους συσκευές ίσως είναι δύσκολο να κατασκευαστούν αλλά θα έχουν πολύ σημαντική θετική επίδραση στην υγεία δισεκατομμυρίων ανθρώπων.
