Μετά την ολοκλήρωση στις 2 Αυγούστου της διαδικασίας κατάθεσης των φορολογικών δηλώσεων για τα εισοδήματα του 2023, από τις οποίες το κράτος θα εξασφαλίσει μόνο από την πηγή αυτή πάνω από 20 δισ. ευρώ (πάνω από 12 δις. ευρώ από φυσικά πρόσωπα και κυρίως από μισθωτούς και συνταξιούχους!) και μετά από 180 περίπου ημέρες εργασίας των Ελλήνων μόνο για το κράτος από τις οποίες εξασφαλίσθηκαν συνολικά φορολογικά έσοδα πάνω από 61 δις. ευρώ, προκύπτει, εύλογα και δικαιωματικά, το ερώτημα απάντων των Ελλήνων πολιτών, εργαζομένων και φορολογουμένων: Πόσο πιάνουν τόπο οι φόροι μας;
Με το ίδιο ερώτημα συνοδεύει το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ) – Μάρκος Δραγούμης την καθιερωμένη άρτια μελέτη του υπό τον τίτλο «Ημέρα Φορολογικής Ελευθερίας», η οποία για το 2024 εκτιμά ότι εργαστήκαμε έως το τέλος περίπου Ιουνίου ή επί 175 ημέρες για το κράτος!
Δηλαδή όλα όσα εσοδεύαμε τα δίναμε στο κράτος, με την ευχή, όπως έλεγαν οι παλαιότεροι «σε καλή μεριά». Πάνε όμως τα έσοδα αυτά σε «καλή μεριά»; Ως απάντηση σ΄ αυτό και στο παραπάνω ερώτημα η μελέτη του ΚΕΦΙΜ επικαλείται στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), σύμφωνα με τα οποία η ικανοποίηση των Ελλήνων πολιτών (2023) από το σύστημα υγείας είναι η μικρότερη ανάμεσα στα 21 κράτη μέλη της ΕΕ για τα οποία υπάρχουν στοιχεία, ενώ αντίστοιχα, στην ικανοποίηση των πολιτών από το εκπαιδευτικό και το δικαστικό σύστημα η χώρα βρίσκεται στην 16η και την 17η θέση αντίστοιχα.
Όμως, καταπέλτης είναι η απάντηση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με τα απίστευτα πάλι «εσφαλμένα» και «ημαρτημένα» ευρήματα, τα οποία επαναλαμβάνει σχεδόν τα ίδια και στην τελευταία έκθεσή του επί του Απολογισμού και Προϋπολογισμού του Κράτους για το 2022 κατά τον έλεγχο της νομιμότητας – κανονικότητας των εξόδων του.
Αγνοια
Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από τα απίστευτα ευρήματα ελέγχων του ανώτατου ελεγκτικού δικαστηρίου είναι ότι το κράτος δεν ξέρει πόσα και από ποιους εσοδεύει και, το κυριότερο, δεν ξέρει πόσους, ποιους και γιατί πληρώνει!
(Μία παρένθεση: Οι παλαιότεροι αναγνώστες του έντυπου «Οικονομικού Ταχυδρόμου» γνωρίζουν ότι το ιστορικό περιοδικό αξιοποιούσε πάντοτε τις εκθέσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου παρουσιάζοντας και σχολιάζοντας τα πάντοτε απίστευτα ευρήματα των ελέγχων, τα οποία στη συνέχεια άγονταν συνήθως από βουλευτές στη Βουλή για συζήτηση)
Για το πρώτο σκέλος, δηλαδή πόσα και από ποιους εσοδεύει το κράτος, παραθέτω μόνο δύο διαπιστώσεις της παραπάνω έκθεσής του, ότι, κατά το έτος 2022, σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρήθηκε πλημμελής τήρηση των αρχών της καθολικότητας και της ειλικρίνειας και ακρίβειας, που διέπουν την κατάρτιση του Προϋπολογισμού. Ειδικότερα:
(α) Ο Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (Ο.Δ.Α.Π.- πρώην Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων) αποδίδει κατ’ έτος ποσοστό σαράντα τοις εκατό (40%) των ταμειακών διαθεσίμων του, ως δημόσιο έσοδο, στον Κρατικό Προϋπολογισμό, το οποίο και διατίθεται αποκλειστικά για την πληρωμή δαπανών και την κάλυψη λειτουργικών αναγκών του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, για την προστασία, ανάδειξη και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς και για την ενίσχυση των δράσεων συνεργασίας με τους φορείς του σύγχρονου πολιτισμού. Ανάλογη υποχρέωση απόδοσης ποσοστού έως 40% των ετησίων διαθεσίμων του από το οικονομικό έτος 2013 και εφεξής βάρυνε και το (πρώην) Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων19 .
Κατά το έτος 2022 ο Ο.Δ.Α.Π. απέδωσε στο υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού το ποσό των 52,71 εκατ. ευρώ, το οποίο εισήχθη ως δημόσιο έσοδο στον Κρατικό Απολογισμό υπό τον κωδικό «Απολήψεις από Ν.Π.Δ.Δ.». Ωστόσο, κατά παράβαση της αρχής της καθολικότητας, σύμφωνα με την οποία όλα τα δημόσια έσοδα και έξοδα πρέπει να εμφανίζονται στον Προϋπολογισμό, σχετική με τα ανωτέρω πρόβλεψη δεν συμπεριλήφθηκε ούτε στα έσοδα ούτε στις δαπάνες του Προϋπολογισμού οικονομικού έτους 2022.
Σημειώνεται συναφώς ότι αντίστοιχη πρόβλεψη δεν είχε συμπεριληφθεί ούτε στους Προϋπολογισμούς των προηγούμενων οικονομικών ετών 2019, 2020 και 2021, όπου είχαν εισπραχθεί για την ίδια αιτία τα ποσά των 66,36 εκατ. ευρώ, 67 εκατ. ευρώ και 57,89 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα.
(β) Κατά παράβαση της αρχής της καθολικότητας, στον Κρατικό Προϋπολογισμό δεν περιλαμβάνονται τα έσοδα που προέρχονται από την παροχή υγειονομικών υπηρεσιών σε ασφαλισμένους του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. από τα Στρατιωτικά Νοσοκομεία, που συνιστούν Υπηρεσίες (μονάδες) του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, καθώς και τα έσοδα λοιπών οργανικών μονάδων του από ίδια δραστηριότητα (Υπηρεσία Φάρων, Κέντρο Εκπαίδευσης Ναυτικής Αποτροπής, Υδρογραφική Υπηρεσία κ.λπ.). Τα ανωτέρω καταδεικνύουν την ανάγκη βελτίωσης των εσωτερικών διαδικασιών της Κεντρικής Διοίκησης, ώστε αφενός μεν όλα τα έσοδα και τα έξοδα να συμπεριλαμβάνονται στον Προϋπολογισμό, αφετέρου δε, να διαμορφώνονται, στο μέτρο του εφικτού, ακριβείς και ειλικρινείς εκτιμήσεις εσόδων και εξόδων κατά την κατάρτιση του Προϋπολογισμού, ύστερα από έγκαιρη και έγκυρη συγκέντρωση και αξιοποίηση της απαραίτητης για τον σκοπό αυτό πληροφόρησης
Απίστευτες διαπιστώσεις για τις δαπάνες
Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος, που αποτελεί και το βασικό θέμα της ανάλυσής μου, δηλαδή τις κρατικές δαπάνες, το Ελεγκτικό Συνέδριο επισημαίνει ότι κατά τον έλεγχο διαπιστώθηκαν σε πρώτη φάση τα εξής:
(α) Εσφαλμένη εκκαθάριση ποσών από δικαστικές αποφάσεις (αμοιβή δικηγόρου) (υπουργείο Εξωτερικών). Οι έλεγχοι που ολοκληρώθηκαν σε εφορίες αφορούν συνολικό ποσό αντιτίμων 1.890.330,25 ευρώ!
(β) Μη εμπρόθεσμη απόδοση λογαριασμού χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής (υπουργεία Μετανάστευσης και Ασύλου, Παιδείας και Θρησκευμάτων).
(γ) Πλημμέλειες κατά την έκδοση εντολών μετακίνησης (μη προσδιορισμός του μέσου μεταφοράς, έλλειψη ειδικής αιτιολόγησης για μετακινήσεις εκτός εργασίμων ημερών, έκδοση της εντολής μετά την πραγματοποίηση της μετακίνησης χωρίς αναφορά στις έκτακτες συνθήκες που το επέβαλαν) καθώς και απόδοση εξόδων μετακίνησης χωρίς τα νόμιμα δικαιολογητικά (υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου)!
(δ) Μη ορθή απόδοση των κρατήσεων υπέρ Μ.Τ.Π.Υ. και ΓΕΩ.Τ.Ε.Ε. επί της ημερήσιας αποζημίωσης μετακινήσεων υπαλλήλων (υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων)!
(ε) Πληρωμές μέσω πάγιας προκαταβολής δαπανών που δεν φαίνεται να πληρούν τις νόμιμες προϋποθέσεις (δηλαδή δαπάνες των οποίων η πληρωμή λόγω της φύσης τους δεν μπορεί να αναβληθεί μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας δικαιολόγησης αυτών) (Α.Α.Δ.Ε.).
(στ) Πληρωμές με εντολή διατάκτη, κατόπιν αντιρρήσεων, καθώς και πληρωμές με εντολή προϊσταμένου Οικονομικής Υπηρεσίας κατόπιν διαφωνίας του εκκαθαριστή, για τις οποίες οι εντολές δεν περιείχαν αντίκρουση των λόγων αντίρρησης είτε δεν ήταν επαρκώς αιτιολογημένες (υπουργεία Πολιτισμού και Αθλητισμού, Ανάπτυξης και Επενδύσεων).
Για όλες αυτές τις περιπτώσεις επισημαίνεται ότι αξιολογούνται από τις καθ’ ύλην αρμόδιες Υπηρεσίες Επιτρόπων του Ελεγκτικού Συνεδρίου ή τις Διοικήσεις των υπουργείων, κατά περίπτωση, ώστε να εξετασθεί αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις απόδοσης δημοσιονομικών ευθυνών. Πάντως, έως τώρα δεν έχει ανακοινωθεί τέτοια συνέχεια!
Τέρατα και σημεία στη μισθοδοσία υπαλλήλων υπουργείων
Όλα αυτά που αναφέρθηκαν πιο πάνω φαντάζουν απλώς ως «ορεκτικό» μπροστά σε όσα επισημαίνει στην παραπάνω έκθεσή του το Ελεγκτικό Συνέδριο ως ευρήματα από την επισκόπηση των συστημάτων εκκαθάρισης και πληρωμής της μισθοδοσίας στην Κεντρική Διοίκηση καθώς και των διαδικασιών που ακολουθούνται για την καταβολή της τακτικής μισθοδοσίας, της επιβεβαίωσης και καταχώρισης των υπηρεσιακών μεταβολών που επηρεάζουν τη μισθοδοσία, την εγγραφή νέων μισθοδοτούμενων και τη διαγραφή μισθοδοτούμενων τον οποίων τερματίζεται η εργασιακή σχέση με το Δημόσιο για οποιοδήποτε λόγο.
Συγκεκριμένα, από τη γενική επισκόπηση της Βάσης Δεδομένων «ΑΠΟΓΡΑΦΗ» (συντηρείται και επικαιροποιείται από τα κατά περίπτωση αρμόδια τμήματα των φορέων, αλλά ανήκει και διαχειρίζεται από το υπουργείο Εσωτερικών) προκύπτει ότι οι μισθοδοτούμενοι, με βάση τα συνολικά στοιχεία του αρχείου, είναι 839.304, οι οποίοι κατανέμονται στους φορείς- υπηρεσίες της Γενικής Κυβέρνησης, χωρίς να γίνεται διάκριση μεταξύ κύριων ή δευτερευουσών θέσεων (παρουσιάζονται όλες).
Από την επισκόπηση του αρχείου προκύπτουν τα ακόλουθα:
1. Έχουν παρεισφρήσει εσφαλμένες καταχωρήσεις και αναριθμητισμοί με αποτέλεσμα να εμφανίζονται υπάλληλοι με ηλικία μικρότερη των 18 ετών όπως και αρκετοί υπάλληλοι με ηλικία άνω των 67 ετών που είναι το καταληκτικό και υποχρεωτικό όριο συνταξιοδότησης, ενώ για 122 υπαλλήλους δεν έχει εισαχθεί ημερομηνία γέννησης στο σύστημα!
2. Από την επισκόπηση των στοιχείων σχετικά με την «Κατανομή με βάση τα χρόνια υπηρεσίας» προκύπτει ότι στη βάση δεδομένων της «Απογραφής» έχουν παρεισφρήσει εσφαλμένες καταχωρήσεις στις ημερομηνίες πρόσληψης, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται υπάλληλοι με αρνητικά χρόνια υπηρεσίας και άλλοι με υπερβολικά χρόνια υπηρεσίας. Ενδεικτικά, επισημαίνεται ότι για 4.976 υπαλλήλους δεν έχει καταχωρηθεί στο σύστημα της απογραφής η ημερομηνία πρόσληψής τους, ενώ εμφανίζονται και δεκάδες υπάλληλοι με πάνω από 45 έτη προϋπηρεσίας!!!
3. Στο σύστημα εκκαθάρισης και πληρωμής των δημοσίων υπαλλήλων εμπλέκονται τρεις φορείς: ο φορέας της Κεντρικής Διοίκησης (υπουργείο), η Ενιαία Αρχή Πληρωμής (Ε.Α.Π.), το τραπεζικό σύστημα (ΔΙΑΣ και Τράπεζες).
Εγγραφές ..χειροκίνητα
4.Τα στοιχεία της βάσης δεδομένων της Ενιαίας Αρχή Πληρωμής (Ε.Α.Π.), προέρχονται από τα στοιχεία που καταχωρούν οι εκκαθαριστές των φορέων που είναι ενταγμένοι στο σύστημα πληρωμών της, αλλά, αυτή η … αυτόνομη ενημέρωση των βάσεων δεδομένων γίνεται χωρίς οι τελευταίες να … επικοινωνούν μεταξύ τους, με αποτέλεσμα η πληροφορία να καταχωρείται χειροκίνητα ξεχωριστά στα τρία συστήματα, αυξάνοντας τον κίνδυνο τα συστήματα να μην έχουν σε δεδομένη χρονική στιγμή την ίδια καταχωρημένη πληροφορία λόγω λάθους, παραλείψεων, καθυστερήσεων ή ετεροχρονισμού
5. Παρατηρείται απουσία δικλίδων αποτροπής δημοσιονομικού κινδύνου ιδιαίτερα στις μικρότερες και περιφερειακές υπηρεσίες εκκαθάρισης. Σε μικρότερες διαχειρίσεις στις οποίες ο εκκαθαριστής έχει σαφή εικόνα των συνθηκών των μισθοδοτούμενων και ο αριθμός των μισθοδοτούμενων είναι ευχερώς διαχειρίσιμος, ελλοχεύει ο δημοσιονομικός κίνδυνος ο εκκαθαριστής να εισάγει εικονικές μισθοδοτικές μεταβολές ή εικονικούς εργαζόμενους ή να προβαίνει σε μη πραγματικές καταχωρίσεις. Επειδή απουσιάζουν δικλίδες αποτροπής του κινδύνου, όπως η συστημική διασταύρωση των μεταβολών στα μισθοδοτικά αρχεία με τα αρχεία του ανθρωπίνου δυναμικού, ή η επιβεβαίωση από τουλάχιστον δύο άτομα (διοικητικά διακριτά και χωροταξικά) των καταχωρίσεων των μεταβολών στις μισθοδοτικές καταστάσεις, δεν είναι ευχερής ο εντοπισμός τέτοιων καταχωρίσεων και για τον εντοπισμό τους απαιτούνται εξειδικευμένοι περιοδικοί τουλάχιστον έλεγχοι. Διαπιστώθηκαν αχρεώστητες καταβολές σε μισθοδοτούμενους η κατάσταση των οποίων άλλαξε πριν τη μισθοδοσία π.χ. συνταξιούχος έγινε ενεργός, και υπάλληλος με άδεια άνευ αποδοχών αποχαρακτηρίστηκε με την εξόφληση να γίνεται σε ορισμένες περιπτώσεις σε λογαριασμούς τρίτων (6πουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων!
6. Δεν γίνονται ουσιαστικές διασταυρώσεις, αλλά συγκεντρωτικές αναφορές, καθόσον επ’ αυτών δεν πραγματοποιούνται διασταυρώσεις με στοιχεία προερχόμενα από άλλη πηγή ώστε να διαπιστωθεί η ακρίβειά τους, ενώ δεν διενεργούνται ούτε αναλυτικές διαδικασίες, όπως η χρονική εξέλιξη, αναλύσεις κοινών μεγεθών κ.α., προκειμένου να εντοπισθούν πιθανές μη ομαλές διακυμάνσεις που να αντανακλούν σε δημοσιονομικούς κινδύνους που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης.
7.Παρατηρείται ελλιπής ενημέρωση των στοιχείων της ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ, ελλείψεις και σφάλματα στα στοιχεία προσωπικού που περιλαμβάνονται στα αρχεία αυτά, ιδίως αναφορικά με τις ημερομηνίες γέννησης, ημερομηνίες πρόσληψης και το είδος της εργασιακής σχέσης των απασχολούμενων.
Ασυμφωνίες
8. Διαπιστώθηκε διαφορά μεταξύ του αριθμού καταγεγραμμένων στην «ΑΠΟΓΡΑΦΗ» ως κατέχοντες θέση ευθύνης (25.934) και των μισθοδοτούμενων που έλαβαν επίδομα θέσης ευθύνης κατά την 31η .12.2022 (53.272). Ενδεικτικά, πάνω από το 50% των μισθοδοτούμενων Εκπαιδευτικών και Διοικητικών των ΔΠΕ/ΔΒΕ του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων οι οποίοι λαμβάνουν επίδομα θέσης ευθύνης, δεν εμφανίζονται να κατέχουν θέση ευθύνης στην «ΑΠΟΓΡΑΦΗ».
9. Μη αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των διασταυρώσεων. Η Ε.Α.Π. κατά τη διενέργεια τόσο των τακτικών όσο και των εκτάκτων διασταυρώσεων επικεντρώνεται μόνο στην εξαγωγή των στοιχείων από το πληροφοριακό σύστημα χωρίς καμία αξιολόγησή τους και στη διαβίβασή τους στους φορείς.
10. Αποτυχία της δικλίδας ελέγχου των υπερβάσεων των ανωτάτων ορίων αποδοχών. Διαπιστώθηκε ότι στο αρχείο υπερβάσεων της Ε.Α.Π. περιλαμβάνονταν ποσά τα οποία αφορούσαν σε αναδρομικές καταβολές, τις οποίες όμως οι εκκαθαριστές είχαν αποτυπώσει σωστά στις μισθοδοτικές καταστάσεις. Ως εκ τούτου, η δικλίδα ελέγχου των υπερβάσεων ανωτάτων ορίων αμοιβών δεν λειτουργεί, καθώς αθροίζει τα ποσά χωρίς να λαμβάνει υπόψη τη διάσταση του χρόνου. Επομένως, κάθε φορά πρέπει να γίνεται έλεγχος κατά περίπτωση για το αν υπάρχει ή όχι υπέρβαση του ορίου των αποδοχών (υπουργείο Εθνικής Άμυνας).
11. Μη χρήση της λίστας των υπερβάσεων των ανωτάτων ορίων αποδοχών. Η αδυναμία της λίστας να καταγράφει τις υπερβάσεις των ανωτάτων ορίων αποδοχών, καταδεικνύει ότι δεν γίνεται ουσιαστική χρήση της από τους λήπτες της, καθώς στην περίπτωση αυτή θα είχε εντοπιστεί το πρόβλημα και θα είχε δρομολογηθεί σχετική αντιμετώπιση. Ενδέχεται πάντως η αξία της λίστας να έχει απαξιωθεί ακριβώς λόγω του εντοπισμού της ανωτέρω αδυναμίας.
Πέραν από τη διόρθωση των σχετικών αλγορίθμων που απαιτούνται προκειμένου να εξάγονται σωστά δεδομένα, ενισχυτική θα ήταν και η θεσμοθέτηση τακτικών ελέγχων από τους φορείς, οι οποίοι, κατόπιν λήψης τακτικής ενημέρωσης για τις τυχόν υπερβάσεις, θα πρέπει να ελέγχουν τις αιτίες που τις προκαλούν και να αναφέρουν σχετικά.
12.Εμφανίζονται ετεροχρονισμοί στην επικαιροποίηση των στοιχείων, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται σημαντικές διαφορές όταν τα στοιχεία της απογραφής διασταυρώνονται με τα στοιχεία των Διευθύνσεων Ανθρωπίνου Δυναμικού. Από τη διασταύρωση των στοιχείων της «ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ» με τα στοιχεία του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας εντοπίστηκαν 1.201 αποκλίσεις σε σύνολο 22.562 υπαλλήλων, που αφορούσαν πολιτικούς υπαλλήλους και ενστόλους των οποίων η εργασιακή σχέση είχε τερματιστεί και είχαν διαγραφεί από τα αρχεία της Διεύθυνσης Ανθρωπίνου Δυναμικού, αλλά εξακολουθούσαν να εμφανίζονται ως ενεργοί στην απογραφή. Ανάλογες αποκλίσεις εντοπίστηκαν στα περισσότερα υπουργεία!
13. Απουσία δικλίδας αποτροπής του κινδύνου ακούσιων ή εκούσιων αχρεωστήτων καταβολών απολαβών. Κατά την πίστωση των τραπεζικών λογαριασμών με το προϊόν της μισθοδοσίας, δεν γίνεται από τις τράπεζες έλεγχος, αν ο δικαιούχος της μισθοδοσίας είναι και κύριος του λογαριασμού. Ο έλεγχος της ακρίβειας και της κυριότητας των τραπεζικών λογαριασμών εμπίπτει στα καθήκοντα των εκκαθαριστών. Όμως η ανάθεση των καθηκόντων αυτών σε ένα μόνο πρόσωπο, χωρίς συστημική δικλίδα ελέγχου, αφήνει το σύστημα εκτεθειμένο σε λειτουργικούς και διαχειριστικούς κινδύνους ακούσιων ή εκούσιων αχρεωστήτων πληρωμών.
Ειδικά στις περιπτώσεις μικρότερων διαχειρίσεων όπου στον εκκαθαριστή μισθοδοσίας, ανατίθενται και τα καθήκοντα επικαιροποίησης της Απογραφής ή ο εκκαθαριστής έχει επαρκή γνώση των στοιχείων που περιλαμβάνονται στην απογραφή, υπάρχει η δυνατότητα καταχρηστικής χρήσης του συστήματος. Ένας κίνδυνος είναι, για παράδειγμα, η ευχέρεια που δίνει το σύστημα στον εκκαθαριστή για εισαγωγή μισθοδοσίας σε υπάλληλο, του οποίου η σχέση έχει τερματιστεί, με τραπεζικό λογαριασμό του εκκαθαριστή ή άλλου τρίτου. Σε μια τέτοια περίπτωση η μόνη δικλίδα που θα μπορούσε να αποτρέψει την αχρεώστητη καταβολή, θα ήταν ο έλεγχος από το τραπεζικό σύστημα, αν ο δικαιούχος της απολαβής είναι και κύριος του λογαριασμού.
14. Δεν διασφαλίζεται ο διαχωρισμός των καθηκόντων μεταξύ του υπευθύνου για την τήρηση του μητρώου υπαλλήλων και του εκκαθαριστή και συστημικά ο εκκαθαριστής εκκαθαρίζει βάσει στοιχείων των υπαλλήλων, τα οποία ο ίδιος δεν μπορεί να τροποποιήσει.
15. Απουσία διασύνδεσης των πληροφοριακών συστημάτων που εμπλέκονται στην εκκαθάριση της μισθοδοσίας. Έτσι τα στοιχεία κάθε φορά που προσθέτουν υπαλλήλους ή μεταβάλλουν τη μισθοδοτική τους κατάσταση πρέπει να καταχωρούνται ξεχωριστά σε κάθε σύστημα. Το γεγονός αυτό δημιουργεί μια σειρά από λειτουργικούς και διαχειριστικούς κινδύνους, όπως λάθη καταχωρίσεων, ετεροχρονισμούς στην καταχώριση των στοιχείων στα διαφορετικά συστήματα και μείωση της δυνατότητας αποτροπής των δημοσιονομικών κινδύνων από τον μη διαχωρισμό των καθηκόντων .
Χωρίς τακτικό έλεγχο
16. Απουσία τακτικών περιοδικών ελέγχων στις βάσεις δεδομένων. Δεν διενεργούνται τακτικοί ή έστω έκτακτοι έλεγχοι στα στοιχεία των βάσεων δεδομένων (αναλυτικές διαδικασίες, ομαδοποιήσεις μεγεθών, ταξινομήσεις π.χ. ηλικιών, χρόνων απασχόλησης, ύπαρξη κενών από μη καταχώριση όλων των πληροφοριών που απαιτούνται) προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχουν ακραίες τιμές ή αποκλίσεις ενδεικτικές σφαλμάτων και να διορθωθούν.
17. Δεν εκτελούνται δειγματοληπτικοί έλεγχοι ακρίβειας των στοιχείων της μισθοδοσίας. Ένας σημαντικός δημοσιονομικός κίνδυνος είναι οι ηθελημένες ή μη, λανθασμένες καταχωρίσεις στα συστήματα, με τρόπο που να επηρεάζεται το ύψος των απολαβών και η κατάσταση αυτή να διαιωνίζεται καθώς ο κίνδυνος δεν γίνεται αντιληπτός. Η τακτική περιοδική συγκριτική διασταύρωση του ύψους των απολαβών μεταξύ των διαφορετικών μονάδων ομοειδών κατηγοριών υπαλλήλων θα μπορούσε να βοηθήσει στον εντοπισμό περιπτώσεων που χρήζουν περαιτέρω διερευνήσεων. Πρόσθετη διασφάλιση στο σύστημα μπορεί να προσφέρει και η ανασύσταση της μισθοδοσίας (επανυπολογισμός) σε δείγμα φακέλων. Τέτοιες δικλίδες δεν έχουν θεσμοθετηθεί και δεν έχουν εντοπιστεί στα συστήματα μισθοδοσίας των φορέων της Κεντρικής Διοίκησης.
18. Δεν γίνεται διαχωρισμός καθηκόντων εκκαθαριστή και υπευθύνου για την ενημέρωση του μητρώου προσωπικού και της «ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ». Σε περιπτώσεις περιφερειακών υπηρεσιών φορέων της Κεντρικής Διοίκησης, οι εκκαθαριστές μισθοδοσίας τηρούν ένα άτυπο μητρώο προσωπικού το οποίο χρησιμοποιείται για την έκδοση της μισθοδοσίας. Ο μη διαχωρισμός αυτών των καθηκόντων και η μη ανάθεσή τους σε διαφορετικά πρόσωπα (διακριτά οργανικά και ει δυνατόν και γεωγραφικά) αλλά η εκτέλεσή τους από ένα πρόσωπο δημιουργεί λειτουργικούς και δημοσιονομικούς κινδύνους και επιτρέπει στον γνώστη του συστήματος την δυνατότητα καταχρηστικής χρήσης του.
19. Η κατάλληλη οργάνωση, στελέχωση και λειτουργία των Μονάδων Εσωτερικού Ελέγχου των υπουργείων συνιστά σημαντική διαρθρωτική μεταρρύθμιση, η οποία συμβάλλει ουσιωδώς στην εγκαθίδρυση της δημοσιονομικής νομιμότητας και την αποτροπή σοβαρών δημοσιονομικών κινδύνων.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει το Ελεγκτικό Συνέδριο, η Μονάδα Εσωτερικού Ελέγχου έχει εκκινήσει να λειτουργεί ουσιαστικά στα υπουργεία Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Εξωτερικών, Μετανάστευσης και Ασύλου και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ενώ, αντιθέτως, διαπιστώνονταν ότι το 2022 είχε σημαντικά προβλήματα στα υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Υποδομών και Μεταφορών, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Προστασίας του Πολίτη, Τουρισμού, και συστήνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για την επίλυσή τους. Στη νέα έκθεση για το 2023 θα δούμε αν προωθήθηκαν αυτές οι πρωτοβουλίες.
Πηγή ΟΤ
