Καθώς ο πλανήτης παρακολουθεί με αγωνία τις εξελίξεις στην Ουκρανία, οι πρόσφατες δηλώσεις του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν έχουν ξυπνήσει τον ξεχασμένο φόβο των πυρηνικών. Σε άρθρο του, το πρακτορείο Reuters ανέλυσε ακριβώς τι θα ακολουθούσε σε περίπτωση που ο Πούτιν έδινε εντολή πυρηνικής επίθεσης, αλλά και σε ποιες περιπτώσεις αυτή θα θεωρούνταν δικαιολογημένη από το ρωσικό πρωτόκολλο.
Ποιος αποφασίζει αν θα πέσουν τα πυρηνικά;
Σύμφωνα με έγγραφο του 2020 με τίτλο «Βασικές Αρχές Κρατικής Πολιτικής της Ρωσικής Ομοσπονδίας για την Πυρηνική Αποτροπή», ο ρώσος πρόεδρος παίρνει την απόφαση της χρήσης πυρηνικών όπλων.
Μια μικρή βαλίτσα, γνωστή ως Cheget, βρίσκεται πάντα κοντά του και τον συνδέει με το δίκτυο διοίκησης και ελέγχου των στρατηγικών πυρηνικών δυνάμεων της Ρωσίας. Το Cheget δεν περιλαμβάνει κουμπί για την εκτόξευση πυρηνικών, αλλά μεταδίδει διαταγές στην κεντρική στρατιωτική διοίκηση.
Αν δώσει την εντολή ο Πούτιν, τι συμβαίνει μετά;
Το Ρωσικό Γενικό Επιτελείο Στρατού έχει πρόσβαση στους κωδικούς για την εκτόξευση και έχει δυο μεθόδους στη διάθεσή του για να την πραγματοποιήσει. Μπορεί να αποστείλει τους κωδικούς σε συγκεκριμένους διοικητές, οι οποίοι στη συνέχεια θα εκτελέσουν τις αναγκαίες διαδικασίες, αλλά και να χρησιμοποιήσει ένα εναλλακτικό σύστημα, γνωστό ως Perimetr, που επιτρέπει στο Γενικό Επιτελείο να εκτοξεύσει άμεσα χερσαίους πυραύλους, προσπερνώντας τους ενδιάμεσους διοικητές.
Καθιστά η «κατάσταση ετοιμότητας» που διέταξε ο Πούτιν πιο πιθανή την εκτόξευση;
Οι φράσεις που χρησιμοποιήθηκαν από τον Πούτιν και τον υπουργό άμυνάς του για να υπογραμμίσουν την ετοιμότητα των πυρηνικών δεν περιλαμβάνονται στο πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας, με τους στρατιωτικούς ειδικούς να αδυνατούν να τις αποκωδικοποιήσουν πλήρως.
Ο Πάβελ Πόντβιγκ, ερευνητής στο Αμερικανικό Ινστιτούτο για την Έρευνα Αφοπλισμού στη Γενεύη, έγραψε στο Twitter ότι η εντολή ενδέχεται να ενεργοποιεί το σύστημα διοίκησης και ελέγχου της Ρωσίας, ουσιαστικά ανοίγοντας τα κανάλια επικοινωνίας για μια πιθανή εκτόξευση. Διαφορετικά, σημείωσε ότι θα μπορούσε να σημαίνει απλώς ότι η Ρωσία αύξησε το προσωπικό στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της.
Έχουν οι Ρώσοι κανόνες για τη χρήση πυρηνικών;
Το δόγμα του 2020 παρουσιάζει τέσσερα σενάρια στα οποία η χρήση των ρωσικών πυρηνικών όπλων θεωρείται δικαιολογημένη.
- Σε περίπτωση χρήσης πυρηνικών όπλων ή όπλων μαζικής καταστροφής εναντίον της Ρωσίας ή των συμμάχων της.
- Σε περίπτωση που υπάρχουν δεδομένα που δείχνουν ότι βαλλιστικοί πύραυλοι έχουν στραφεί ενάντια στη Ρωσία ή τους συμμάχους της.
- Σε περίπτωση επίθεσης σε κρίσιμες κυβερνητικές ή στρατιωτικές υποδομές που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την ικανότητα της χώρας να χρησιμοποιήσει τις πυρηνικές δυνάμεις αντίδρασής της.
- Σε περίπτωση που τα όπλα που χρησιμοποιούνται απέναντι στη Ρωσία είναι μεν συμβατικά αλλά «απειλείται η ίδια η ύπαρξη του ρωσικού κράτους».
Ποιες είναι οι πυρηνικές ικανότητες της Ρωσίας;
Η Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων εκτιμά ότι η Ρωσία διαθέτει 5.997 πυρηνικές κεφαλές, περισσότερες από κάθε άλλη χώρα. Εξ αυτών, οι 1.588 είναι μονίμως ανεπτυγμένες και έτοιμες για χρήση. Οι πύραυλοι της Ρωσίας μπορούν να εκτοξευθούν από το έδαφος, από υποβρύχια και από αεροπλάνα. Ο Πούτιν επέβλεψε συντονισμένη δοκιμή των ρωσικών πυρηνικών δυνάμεων στις 19 Φεβρουαρίου, δηλαδή μόλις πέντε ημέρες πριν την εισβολή στην Ουκρανία.
Έχει χρησιμοποιήσει ποτέ η Ρωσία τα πυρηνικά της στον πόλεμο;
Όχι. Μέχρι και σήμερα, η μοναδική χρήση πυρηνικών στη διάρκεια πολέμου ήταν η ρίψη των αμερικανικών ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι το 1945, στα τέλη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
