Τέλος στα πλαστικά μιας χρήσης – Το σχέδιο της κυβέρνησης

Τα πλαστικά μιας χρήσης από το 2021 θα απαγορευθούν εντελώς στην Ελλάδα». Το είχε πει για πρώτη φορά ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη Βουλή τον περασμένο Ιούλιο, κατά την ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων.

Δύο μήνες αργότερα επανήλθε δυναμικά, όταν από το βήμα της Συνόδου Κορυφής του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα τοποθέτησε το ζήτημα της διαχείρισης των πλαστικών στην πρώτη γραμμή της «πράσινης» ατζέντας της κυβέρνησης. Και είναι αυτές οι δεσμεύσεις του πρωθυπουργού στη διεθνή κοινότητα οι οποίες πιέζουν ασφυκτικά το επιτελείο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), μηδενίζοντας τα περιθώρια για καθυστερήσεις.

Η υπόθεση δεν μπορεί να… θαφτεί μαζί με τα υπόλοιπα απορρίμματα στον ΧΥΤΑ της Φυλής.

Οι ευρωπαϊκές οδηγίες

Ο χρόνος ήδη μετρά αντίστροφα και, όπως αναφέρει στο «Βήμα» ο γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του ΥΠΕΝ, κ. Κωνσταντίνος Αραβώσης, στις αρχές του 2020 θα είναι έτοιμη η υπουργική απόφαση, η οποία θα ενσωματώνει όλες τις ευρωπαϊκές νόρμες περί σταδιακής κατάργησης και σωστής διαχείρισης των πλαστικών μιας χρήσης.

Μάλιστα, σύμφωνα με τα όσα επισημαίνουν στελέχη της κυβέρνησης, οι εντολές από το Μαξίμου δίνουν το ελεύθερο να προχωρήσουν στη λήψη μέτρων ακόμη πιο… αβανγκάρντ από εκείνα που υποδεικνύουν οι κοινοτικές κατευθύνσεις.

Οσο για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον χώρο των πλαστικών, θα δοθούν κίνητρα για να μπορέσουν να προσαρμοστούν στις αρχές της κυκλικής οικονομίας, με στήριξη της παραγωγής υλών από ανακυκλωμένα πλαστικά και με βελτίωση του σχεδιασμού και της τεχνολογίας τους ώστε να καταστούν περισσότερο ανακυκλώσιμα τα υλικά που παράγουν.

Κάθε χρόνο στην Ευρώπη συλλέγονται πάνω από 27 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών αποβλήτων, εκ των οποίων λιγότερο από το ένα τρίτο διοχετεύεται σε μονάδες ανακύκλωσης.

Ενδεικτικά, το 2016 πουλήθηκαν στην Ευρώπη περί τα τέσσερα εκατομμύρια τόνοι ανακυκλωμένων πλαστικών, αντιπροσωπεύοντας μόλις το 8% της ευρωπαϊκής αγοράς πλαστικών.

Συνήθειες που τελειώνουν

Το επιτελείο του ΥΠΕΝ ετοιμάζει ήδη το κείμενο – πιστό στις επιταγές της οδηγίας 904/2019 για τα πλαστικά μιας χρήσης – δίνοντας προτεραιότητα, από τον Ιούλιο του 2021, στην απαγόρευση διάθεσης στην αγορά των πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης (μπατονέτες, μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, αναδευτήρες ποτών, περιέκτες τροφίμων και ποτών takeaway κ.λπ.).

Η χώρα μας, όπως και όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ έως το 2029 θα πρέπει να συλλέγουν το 90% των πλαστικών φιαλών. Μάλιστα, τα πλαστικά μπουκάλια (από τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο, γνωστό ως «PET») πρέπει να κατασκευάζονται από τουλάχιστον 25% ανακυκλωμένο πλαστικό έως το 2025 και 30% έως το 2030.

Επίσης, έως την 1η Ιανουαρίου 2022 όλα τα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης τα οποία διατίθενται στην αγορά θα φέρουν μια εμφανή, ευανάγνωστη και ανεξίτηλη σήμανση που θα ενημερώνει τους καταναλωτές για τις κατάλληλες επιλογές διαχείρισης του προϊόντος ως απόβλητου, την παρουσία πλαστικών υλών στο προϊόν και τις αρνητικές περιβαλλοντικές συνέπειες από την απόρριψή τους στο περιβάλλον.

Ετησίως 11.500 τόνοι πλαστικών καταλήγουν στις θάλασσες, εκ των οποίων το 70% επιστρέφει πίσω στις ακτές.

«Ο ρυπαίνων πληρώνει»

Οι παραγωγοί θα υπόκεινται σε καθεστώς αυξημένης ευθύνης, στη βάση της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», επωμιζόμενοι το κόστος των μέτρων ευαισθητοποίησης, της συλλογής για τα προϊόντα που απορρίπτονται στα δημόσια συστήματα συλλογής, της μεταφοράς και επεξεργασίας τους.

Οσο για τα κράτη-μέλη που έχουν θαλάσσια ύδατα, όπως η Ελλάδα, πρέπει να ορίζουν ένα ετήσιο ελάχιστο ποσοστό συλλογής αποβλήτων αλιευτικών εργαλείων που περιέχουν πλαστική ύλη με σκοπό την ανακύκλωση.

Ανακύκλωση, βιοαπόβλητα και νέες υποδομές

Η αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού για τη διαχείριση των απορριμμάτων που προωθεί η κυβέρνηση προβλέπει, μεταξύ άλλων, μια φιλόδοξη αύξηση της ανακύκλωσης, προώθηση της συλλογής βιοαποβλήτων και κατασκευή νέων υποδομών σε σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα.

Ειδικότερα, οι στόχοι του ΥΠΕΝ περιλαμβάνουν:

• Τοποθέτηση καφέ κάδων σε όλη την επικράτεια. Στόχος το 6% ανάκτησης βιοαποβλήτων που καταγράφεται σήμερα να φθάσει σε τέσσερα χρόνια στο 12% και σε μια 10ετία στο 20% με 22%.
• Ολοκλήρωση των απαιτούμενων υποδομών επεξεργασίας απορριμμάτων σε τέσσερα χρόνια.
• Πλήρη απορρόφηση του ΕΣΠΑ για τα απορρίμματα.
• Συμβασιοποίηση νέων έργων αξίας 700 εκατ. ευρώ έως το τέλος του 2021.Δημιουργία από τον ιδιωτικό τομέα των απαραίτητων εγκαταστάσεων για τη διαχείριση βιομηχανικών αποβλήτων σε μια τετραετία.
• Διαχείριση των γεωργοκτηνοτροφικών πλαστικών σε τέσσερα χρόνια, με προτροπή στον ιδιωτικό τομέα να προχωρήσει σε επενδύσεις για παραγωγή ενέργειας.
• Μηδενισμό των προστίμων από την ΕΕ για παράνομες χωματερές, επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα και λύματα σε τέσσερα χρόνια.

Ο στόχος της επικαιροποίησης του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) είναι το διάστημα 2027–2029 η χώρα να φθάσει το 50% ανάκτηση στην πηγή, το 30% ανάκτηση σε Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων και μόνο το 20% να καταλήγει σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής.