Τα δέκα σημάδια που δείχνουν ότι πάμε σε παγκόσμια οικονομική ύφεση

Ελάχιστες αμφιβολίες υπάρχουν, πλέον. Πριν καλά καλά ο κόσμος ξεπεράσει την οικονομική κρίση του 2008, έρχεται, όπως όλα δείχνουν, αντιμέτωπος με νέα ύφεση. Οι οιωνοί βρίσκονται παντού γύρω μας και τους εντοπίζουν πια ακόμα και οι μη ειδικοί. Οι επαΐοντες δεν μπορούν να προβλέψουν ακόμα το πότε ακριβώς θα αρχίσει, αλλά με τον απρόβλεπτο Τραμπ στον Λευκό Οίκο και την κόντρα του με την Κίνα, μάλλον δεν θα αργήσει. Δεν ξέρουμε εάν θα είναι ήπια ή έντονη, σύντομη ή μακρά. Το μόνο που ξέρουμε είναι ότι βρίσκεται ante portas. Η πλειονότητα των οικονομολόγων προβλέπει πως θα έχει εκδηλωθεί μέχρι το τέλος του 2021.

Οιωνός πρώτος. Ενας σημαντικός δείκτης της αγοράς μόλις αντιστράφηκε τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Βρετανία – όταν συμβαίνει αυτό θεωρείται πάντα σημάδι ότι η ύφεση έρχεται. Τεχνικά περιγράφεται ως αντιστροφή της καμπύλης απόδοσης, ένας δείκτης που προηγήθηκε των τελευταίων επτά υφέσεων στις ΗΠΑ. Σημαίνει ότι το ετήσιο επιτόκιο για τους κατόχους κρατικών ομολόγων είναι υψηλότερο για τα βραχυπρόθεσμα ομόλογα παρά για τα μακροπρόθεσμα, όπως συμβαίνει συνήθως. Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στη Βρετανία.

Οιωνός δεύτερος. Ο Ντόναλντ Τραμπ άρχισε τα τηλεφωνήματα. Ο ιδιόρρυθμος πρόεδρος βασίζει τη μεγαλύτερη ελπίδα του για επανεκλογή στην πορεία της αμερικανικής οικονομίας. Δημόσια πανηγυρίζει, όμως ιδιωτικά, αποκαλύπτουν στην «Washington Post» άνθρωποι του περιβάλλοντός του, ήταν «νευρικός και αγχωμένος» όταν πριν από λίγες ημέρες πήρε τηλέφωνο διάφορα στελέχη πολυεθνικών και χρηματιστές, από το γκολφ κλαμπ του Νιου Τζέρσεϊ όπου βρισκόταν. Οι ειδικοί λένε πως ακολουθεί την ίδια τακτική που είχε ακολουθήσει επιτυχημένα το 2015 το βρετανικό Συντηρητικό Κόμμα – εκείνοι προειδοποιούσαν ότι εάν έρθει το Εργατικό Κόμμα στην εξουσία, η οικονομία θα καταστραφεί και το ίδιο κάνει ο Τραμπ. Προειδοποιεί διαρκώς για τους κινδύνους στην οικονομία εάν κερδίσουν οι Δημοκρατικοί, ασχέτως εάν επί προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα ο δείκτης Dow Jones διπλασιάστηκε. Ο 73 ετών μεγιστάνας γνωρίζει πολύ καλά πως εάν η ύφεση αρχίσει πριν τις προεδρικές εκλογές του επόμενου Νοεμβρίου θα χάσει.

Οιωνός τρίτος. Η Γερμανία, η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και ατμομηχανή της ευρωζώνης, συρρικνώθηκε το δεύτερο τρίμηνο του 2019. Βασική αιτία, η μείωση στις εξαγωγές. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 0,1% σε τριμηνιαία βάση, ενώ η βιομηχανική παραγωγή συνεχίζει να συρρικνώνεται. «Η γερμανική οικονομία βρίσκεται στο χείλος της ύφεσης» λέει ο αναλυτής Αντριου Κένιγχαμ, παρατηρώντας πως η κατάσταση θα είναι ακόμα πιο δύσκολη για τους γερμανούς εξαγωγείς εάν η Βρετανία αποχωρήσει από την ΕΕ στις 31 Οκτωβρίου χωρίς συμφωνία. Πολλές επιχειρήσεις σχεδιάζουν κατά το προσεχές τρίμηνο να περιορίσουν την παραγωγή τους, καθώς οι απαισιόδοξες φωνές υπερτερούν των αισιόδοξων. «Η Γερμανία βρίσκεται το καλοκαίρι του 2019 στο όριο μεταξύ στασιμότητας και ύφεσης», διαπιστώνει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας KfW Κλάους Μπόργκερ. Η ανησυχία αποτυπώνεται στα πρωτοσέλιδα των εντύπων. «Handelsblatt»: «Φόβος για ύφεση». «Bild»: «Αριθμοί-σοκ». «Der Spiegel»: «Οι καλές μέρες της οικονομίας πλησιάζουν στο τέλος τους». «Die Welt»: «Η Γερμανία τρεκλίζει χωρίς σχέδιο προς την ύφεση».

Οιωνός τέταρτος. Η τεράστια οικονομία της Κίνας αναπτύσσεται με τον πιο αργό ρυθμό εδώ και τρεις δεκαετίες, καθώς ο ασιατικός γίγαντας έχει εισέλθει σε έναν παρατεταμένο εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ που επέβαλε νέα φορολογία στις κινεζικές εξαγωγές τον Σεπτέμβριο και τον Δεκέμβριο.

Οιωνός πέμπτος. Η οικονομία στη Βρετανία βρίσκεται στον βάλτο της αβεβαιότητας με τον νέο πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον να απειλεί την ΕΕ και να εμμένει σε έξοδο στις 31 Οκτωβρίου ακόμα και χωρίς συμφωνία. Η μελέτη που έκανε η κυβέρνηση μιλά για χάος την επόμενη ημέρα και τεράστιες ελλείψεις σε φάρμακα, τρόφιμα και προϊόντα πρώτης ανάγκης. Μια τέτοια αναταραχή δεν θα πλήξει μόνο τη Βρετανία, αλλά και όλους τους εμπορικούς της εταίρους, κυρίως τις ευρωπαϊκές χώρες.

Οιωνός έκτος. Το ΔΝΤ περιόρισε τις προβλέψεις του για την παγκόσμια ανάπτυξη στο 3,2%, που είναι ο ασθενέστερος ρυθμός επέκτασης από το 2009. Σε έρευνα της Bank of America, άνω του 1/3 των διαχειριστών κεφαλαίων αναμένουν παγκόσμια ύφεση μέσα στον επόμενο χρόνο.

Οιωνός έβδομος. Στην Ιταλία η παραγωγικότητα παραμένει χαμηλή, η ανεργία των νέων υψηλή και το τεράστιο χρέος σταθερό. Σε όλα αυτά προστίθεται η εκλογική αναταραχή με τον ακροδεξιό Ματέο Σαλβίνι να επιζητεί εκλογές που ελπίζει ότι θα του δώσουν την εξουσία για να φτιάξει την πρώτη αποκλειστικά ακροδεξιά κυβέρνηση στην Ευρώπη. Τα υπόλοιπα κόμματα προσπαθούν να τον εμποδίσουν, όμως η ατμόσφαιρα είναι βαριά, γεγονός που επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό την ήδη ευάλωτη οικονομία.

Οιωνός όγδοος. Οι επενδύσεις έχουν μειωθεί σημαντικά στο Μεξικό και ο τομέας υπηρεσιών στη χώρα δέχεται μεγάλες πιέσεις. Η Βραζιλία, η μεγαλύτερη οικονομία της Λατινικής Αμερικής, πάσχει από αδύναμη βιομηχανική παραγωγή και υψηλή ανεργία. Στις επόμενες εβδομάδες, υποστηρίζουν οι αναλυτές, η χώρα θα έχει πέσει σε ύφεση.

Οιωνός ένατος. Εάν η Ουάσιγκτον και το Πεκίνο συνεχίσουν να εμπλέκονται στον εμπορικό πόλεμο και αυξηθεί η ένταση, η επιχειρηματική εμπιστοσύνη θα καταρρεύσει. Το ΔΝΤ προειδοποιεί πως η ανάπτυξη της διεθνούς οικονομίας για το 2020 θα περιοριστεί κατά μισή ποσοστιαία μονάδα εάν η αντιπαράθεση κλιμακωθεί περαιτέρω.

Οιωνός δέκατος. Η Κίνα, όπως και η Γερμανία, έχουν ανάγκη από περισσότερες εξαγωγές, την ώρα που οι ΗΠΑ επιζητούν μείωση των εισαγωγών. Η λύση στο πρόβλημα κάθε χώρας μπορεί να αποτελεί παράγοντα επιδείνωσης για την οικονομική δυσχέρεια της άλλης. «Οι μικρές αυτές υφέσεις ίσως να μην έχουν μια κομψή λύση» σχολιάζει ο αναλυτής Τζορτζ Φρίντμαν.
«Και γι’ αυτό ίσως οδηγήσουν σε μια μεγάλη».

Υπάρχει ο κίνδυνος οι κεντρικές τράπεζες να μη δράσουν όπως χρειάζεται, προειδοποιούν οι ειδικοί, δημιουργώντας μια αρνητική αντίδραση στις χρηματαγορές και από εκεί στην πραγματική οικονομία. Η αμερικανική Κεντρική Τράπεζα μείωσε τα επιτόκια τον περασμένο μήνα για πρώτη φορά εδώ και 11 χρόνια, και η ΕΚΤ υπόσχεται ότι θα δώσει νέα κίνητρα τον Σεπτέμβριο. Η πίεση ασκείται και στην Κίνα να μειώσει τα βασικά της επιτόκια για πρώτη φορά εδώ και 4 χρόνια.

Την προηγούμενη κρίση υποτίθεται ότι δεν την είχαμε δει να έρχεται. Αυτή που την προβλέπουν όλοι, μπορεί άραγε να αποφευχθεί;