Συνέντευξη του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, στην «Καθημερινή της Κυριακής» και τη δημοσιογράφο Χρύσα Λιάγγου

– Είναι η ενεργειακή κρίση που διανύουμε ένα προσωρινό φαινόμενο, όπως εκτιμά η Ε.Ε.; Πόσο βαθιά στο 2022 θα πάμε με αυτά τα επίπεδα τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος;

Οποιαδήποτε εκτίμηση επιχειρηθεί, αυτήν τη στιγμή, για τη διάρκεια αλλά και την ένταση της πρωτόγνωρης διεθνούς ενεργειακής κρίσης είναι ιδιαιτέρως επισφαλής. Η ενδεχόμενη περαιτέρω κλιμάκωσή της, ωστόσο, εάν επαληθευτούν οι δυσοίωνες προβλέψεις για έναν δριμύ χειμώνα, αποτελεί τη μεγαλύτερη ανησυχία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Για τον λόγο αυτόν, αναλάβαμε την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία τονίζοντας, με τον πλέον εμφατικό τρόπο, την ανάγκη να δημιουργηθεί άμεσα ένας μόνιμος ευρωπαϊκός μηχανισμός απόσβεσης των διακυμάνσεων των τιμών ενέργειας, για να μπορέσουμε να ελαφρύνουμε από αυτό το σημαντικό και αυξανόμενο βάρος όλους τους καταναλωτές και κυρίως εκείνους που το έχουν πραγματικά ανάγκη. Εμείς, ως κυβέρνηση, είμαστε και θα συνεχίσουμε να είμαστε παρόντες, όταν και όσο χρειάζεται, για να προστατεύσουμε όλους τους συμπολίτες μας και τα νοικοκυριά και από αυτήν την παγκόσμια κρίση.

– Ένα ερώτημα που τίθεται είναι το κατά πόσον μπορεί να αντιμετωπιστεί η τρέχουσα αυτή κρίση χωρίς κοινή ευρωπαϊκή αντίδραση;

Η παρούσα, οξεία ενεργειακή κρίση αναδεικνύει μια νέα πρόκληση, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για όλα τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μια μεγάλη πρόκληση στην οποία ανταποκριθήκαμε άμεσα, αποδεικνύοντας έμπρακτα και για ακόμη μία φορά ότι διαθέτουμε γρήγορα αντανακλαστικά και αποτελεσματικότητα. Ήμασταν από τις πρώτες χώρες της Ε.Ε. που λάβαμε στοχευμένα μέτρα στήριξης όλων των νοικοκυριών. Στη ΔΕΘ, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε μία ισχυρή δέσμη μέτρων, καθώς και τη σύσταση του ειδικού Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης, προκειμένου να είμαστε προετοιμασμένοι απέναντι σε έκτακτες διεθνείς συνθήκες όπως αυτή που βιώνουμε σήμερα. Εξαιτίας της κλιμάκωσης της κρίσης, πριν από λίγες μέρες, ισχυροποιήσαμε ακόμη περισσότερο το πλέγμα αυτών των παρεμβάσεων, διπλασιάζοντας την κρατική επιδότηση σε όλους τους λογαριασμούς ρεύματος στη χαμηλή τάση, αλλά και το επίδομα θέρμανσης. Μέτρα που ανέρχονται στα 500 εκατ. ευρώ, τα οποία είναι απαραίτητα για να διατηρήσουμε την κοινωνική συνοχή. Ωστόσο, μπροστά σε ένα τόσο μεγάλο κοινό ευρωπαϊκό πρόβλημα, με το κόστος της ενεργειακής κρίσης να εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 100 δισ. ευρώ, δεν μπορεί η κυβέρνηση της εκάστοτε χώρας να αναλάβει αποκλειστικά μόνη της την αντιμετώπισή της.

Επομένως, θα πρέπει να υπάρξει έγκαιρα μια κοινή ευρωπαϊκή απάντηση στην κρίση, και για όσο αυτή διαρκέσει, προκειμένου να μην επιτρέψουμε να επωμιστούν οι καταναλωτές τις επιπτώσεις από το ανεξέλεγκτο ράλι των τιμών ενέργειας. Η εργαλειοθήκη που πρόσφατα ανακοινώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιγράφει μέτρα που εμείς έχουμε ήδη εφαρμόσει σχεδόν στο σύνολό τους. Χρειάζεται η Ευρώπη, σε κεντρικό επίπεδο, να απαντήσει στο πρόβλημα με έξυπνες και άμεσες λύσεις στήριξης. Γι’ αυτόν τον λόγο εμείς ως Ελληνική Κυβέρνηση προτείναμε την αξιοποίηση εσόδων από ρύπους, ώστε να δημιουργηθεί ένας άμεσος μηχανισμός εξομάλυνσης των υπέρογκων αυξήσεων για τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών.

– Δείξατε πράγματι αντανακλαστικά και έχετε λάβει μέτρα ελάφρυνσης των νοικοκυριών. Ο χειμώνας είναι μπροστά, ωστόσο, και οι καταναλωτές φαίνεται ότι θα υποστούν μεγάλες πιέσεις, ιδίως τα χαμηλά εισοδήματα. Μήπως θα έπρεπε να δείτε και πιο στοχευμένα μέτρα γι’ αυτή την κατηγορία;

Εκτός από την κρατική επιδότηση των λογαριασμών ρεύματος, ύψους 18 ευρώ/μήνα για κατανάλωση έως 300kWh/μήνα, που έχουμε μέχρι σήμερα ανακοινώσει για το σύνολο των νοικοκυριών, ανεξαρτήτως παρόχου ηλεκτρικής ενέργειας, και 24 ευρώ/μήνα για τους δικαιούχους κοινωνικού τιμολογίου, προχωράμε και σε μία ακόμη πρωτοβουλία ειδικά για τους συμπολίτες μας που το έχουν πραγματικά ανάγκη. Με στόχο να χτίσουμε ένα ισχυρό τείχος προστασίας για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, οι οποίες αποδεδειγμένα αδυνατούν να θερμάνουν τις κατοικίες τους, θα ανακοινώσουμε το αμέσως προσεχές διάστημα έναν τετραψήφιο αριθμό «ενεργειακής αλληλεγγύης».

Μέσω αυτού, οι πολίτες θα μπορούν να επικοινωνούν την άμεση ανάγκη για θέρμανση του σπιτιού τους τους δύσκολους μήνες του χειμώνα. Το αίτημα θα μεταφέρεται, σε συνεργασία με τον οικείο δήμο, με τις υφιστάμενες επιτροπές επανασύνδεσης ηλεκτρικού ρεύματος, στις οποίες συμμετέχουν οι κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων και οι οποίες θα εξετάζουν τα σχετικά αιτήματα. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα καλύπτει το κόστος προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και της επανασύνδεσης για τους πολίτες που θα λαμβάνουν έγκριση για τα αιτήματά τους. Ο προϋπολογισμός της έκτακτης αυτής στήριξης αυξάνεται σε 40 εκατ. ευρώ από 10 εκατ. ευρώ, που είναι σήμερα και θα εξασφαλιστεί από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης που έχουμε συστήσει.

– Δυσβάσταχτο γίνεται το κόστος και για τις επιχειρήσεις, οι οποίες επιβαρύνονται ήδη με υψηλό κόστος ενέργειας σε σχέση με τους εκτός συνόρων ανταγωνιστές τους. Θα εξετάσετε μέτρα ελάφρυνσης και σε ποια κατεύθυνση;

Η κυβέρνηση έχει προχωρήσει ήδη σε μία σειρά οικονομικών μέτρων, όπως αυτά της μείωσης των φόρων και του έμμεσου εργοδοτικού κόστους, ελαφρύνοντας τις επιχειρήσεις ώστε να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις της εποχής. Παράλληλα, με αποφασιστικές πρωτοβουλίες, προωθούμε τη μόνιμη λύση στη μείωση του ενεργειακού κόστους, προκειμένου οι ελληνικές επιχειρήσεις να καταστούν βιώσιμες, ανθεκτικές και ανταγωνιστικές. Τέτοιες ολοκληρωμένες παρεμβάσεις είναι το νέο «Εξοικονομώ» για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ύψους 450 εκατ. ευρώ, που θα ξεκινήσει πριν το τέλος του έτους, τα πράσινα διμερή συμβόλαια, η αύξηση του net metering στα 3 MW, αλλά και, με το πρόσφατο νομοσχέδιο για την ενεργειακή απόδοση, ένα πλέγμα συγκεκριμένων μέτρων για τη μείωση της τελικής κατανάλωσης ενέργειας το 2030 κατά 38% σε σχέση με το 2017.

– Κάποιοι υποστηρίζουν πως αυτή η κρίση είναι η πρώτη από πολλές που θα ακολουθήσουν γιατί η Ευρώπη επιχειρεί την ενεργειακή μετάβαση ανεπαρκώς προετοιμασμένη. Ότι όσο δεν υπάρχουν προσιτές τεχνολογίες αποθήκευσης της ενέργειας από ΑΠΕ τέτοια φαινόμενα θα επαναλαμβάνονται. Ποια είναι η άποψή σας;

Οι διάφορες φωνές λαϊκισμού που έχουν αρχίσει, δυστυχώς, να ακούγονται όλο και πιο έντονα, υποστηρίζοντας πως υπαίτια της τρέχουσας κρίσης είναι η φιλόδοξη ευρωπαϊκή στρατηγική για την πράσινη ενεργειακή μετάβαση, είναι παντελώς έωλες και λανθασμένες. Διότι, εάν είχαμε εφαρμόσει πριν από δέκα χρόνια όλα όσα έχουμε σχεδιάσει και υλοποιούνται τώρα προς αυτήν την κατεύθυνση με ορίζοντα το 2030, σήμερα θα είχαμε εξασφαλίσει χαμηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Κι αυτό θα συνέβαινε γιατί σήμερα η ενέργεια από τον ήλιο είναι έως και πέντε φορές πιο φθηνή από εκείνη που προέρχεται από το φυσικό αέριο και από τον λιγνίτη. Επομένως, ο στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και της ελληνικής κυβέρνησης, για την αντικατάσταση των παλιών, ακριβών και ρυπογόνων λιγνιτικών μονάδων με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποσκοπεί στο πραγματικό όφελος των πολιτών, αλλά παράλληλα αποφέρει και υψηλή προστιθέμενη αξία για το περιβάλλον, τις επιχειρήσεις, την απασχόληση και το σύνολο της οικονομίας. Κυρίως, όμως, με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τη μεγαλύτερη παγκόσμια πρόκληση της εποχής, αυτή της κλιματικής κρίσης και της κυριότερης αιτίας της, που είναι οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ένα μεγάλο κομμάτι της ακρίβειας, το οποίο ήδη επιβαρύνει τους καταναλωτές και αφορά στα αγροτικά προϊόντα, έχει να κάνει με τις καταστροφές που αυτά έχουν υποστεί από τα ακραία καιρικά φαινόμενα που σημειώνονται όλο και συχνότερα παγκοσμίως, αλλά και στην Ελλάδα, όπως οι παρατεταμένοι καύσωνες αυτού του καλοκαιριού. Είναι πλέον επιβλητικά προφανές πως δεν μπορούμε να παρεκκλίνουμε από τον κοινό ευρωπαϊκό στόχο να προστατεύσουμε τον πλανήτη και τις επόμενες γενιές, όταν βλέπουμε σήμερα να απειλούνται οι κοινωνίες και η ίδια η ανθρώπινη ζωή από τις δυσμενείς συνθήκες της κλιματικής αλλαγής.

– Μήπως αυτό, δηλαδή φιλόδοξοι στόχοι απολιγνιτοποίησης χωρίς να έχει εξασφαλιστεί η επάρκεια παραγωγής με φυσικό αέριο ή ΑΠΕ, ισχύει πολύ περισσότερο για την Ελλάδα; Μήπως πρέπει να επανεξετάσουμε τους στόχους; Μήπως στον σχεδιασμό που έχει γίνει έχει υποεκτιμηθεί ο παράγοντας ασφάλειας εφοδιασμού και κόστους;

Ακριβώς γι’ αυτά στα οποία αναφέρεστε, έχουμε προγραμματίσει τη σταδιακή απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων, η οποία προαπαιτεί την εγκατάσταση νέων και σύγχρονων εργοστασίων φυσικού αερίου που εκπέμπουν έως και 1/3 λιγότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα από ένα λιγνιτικό εργοστάσιο. Ήδη ένα βρίσκεται υπό κατασκευή και πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία εντός του 2022, ενώ έχει ανακοινωθεί η κατασκευή ακόμη τριών εργοστασίων φυσικού αερίου που θα διασφαλίσουν την ασφάλεια και επάρκεια εφοδιασμού. Ο απώτερος σκοπός μας, βεβαίως, είναι να αφήσουμε πίσω μας, με σχέδιο και συντονισμένα, όλα τα ορυκτά καύσιμα του παρελθόντος. Σε αυτήν την κατεύθυνση εδράζεται το φιλόδοξο σχέδιό μας για τη μεγαλύτερη συμμετοχή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μας μείγμα έως το 2030 και μάλιστα με ποσοστό 70%.

– Το πρόγραμμα «Εξοικονομώ κατ’ Οίκον» ξεκινάει σε μία περίοδο ανατιμήσεων σε πρώτες ύλες και υλικά. Θα αναθεωρήσετε τον προϋπολογισμό;

Η φιλοσοφία τού «Νέο Εξοικονομώ» αλλάζει ριζικά σε σχέση με όλα τα προηγούμενα προγράμματα. Γίνεται πιο κοινωνικά ευαίσθητο, πιο δίκαιο και πιο αποδοτικό. Λόγω των μεγάλων ανατιμήσεων στα δομικά υλικά αποφασίσαμε την αύξηση του ανώτατου ορίου επιλέξιμου προϋπολογισμού ανά τετραγωνικό μέτρο στα 200 από τα 180 ευρώ, όπως επίσης αυξάνουμε κατά 15% τις μέγιστες τιμές κόστους ανά υλικό. Επίσης, αυξάνουμε την επιδότηση από 1.500 σε 2.500 ευρώ για επένδυση που αφορά στο λεγόμενο «έξυπνο σπίτι», δηλαδή σε έξυπνες συσκευές, πρίζες, αισθητήρες, θερμοστάτες που μειώνουν σημαντικά την κατανάλωση μέσα από την ορθολογική διαχείριση της καταναλισκόμενης ενέργειας.