Οι υψηλές τιμές των τροφίμων τα τελευταία χρόνια εκτόξευσαν τον πλούτο των μεγάλων γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην Ε.Ε., όχι όμως και των μικρών οι οποίες -λόγω και των άνισων επιδοτήσεων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής- οδηγούνται με γοργούς ρυθμούς στον αφανισμό.
Ανάλυση του βρετανικού Guardian που δόθηκε στη δημοσιότητα πριν από μερικές μέρες αποκαλύπτει ότι, παρά τη ραγδαία άνοδο των τιμών μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι μικροί του ευρωπαϊκού αγροτικού τομέα βουλιάζουν.
Το εισοδηματικό χάσμα μεταξύ αυτών και των μεγαλύτερων γεωργικών εκμεταλλεύσεων διπλασιάστηκε την τελευταία 15ετία σε νέα επίπεδα-ρεκόρ. Αντίθετα, περίπου την ίδια περίοδο ο αριθμός των μικρών αγροκτημάτων μειώθηκε δραματικά, καθώς ο αθέμιτος ανταγωνισμός των μεγάλων και τα ολοένα και πιο μικρά περιθώρια κέρδους οδήγησαν πολλά μικρά αγροκτήματα της Ευρώπης σε οικονομικό μαρασμό.
Τα στοιχεία της Eurostat αποκαλύπτουν ότι στην προηγούμενη δεκαετία ο αριθμός των μικρότερων των 75 στρεμμάτων αγροκτημάτων συρρικνώθηκε στην Ε.Ε. κατά 25%. Οι μεγάλες εκμεταλλεύσεις από την άλλη πλευρά συνέχισαν να ευημερούν αποσπώντας όλο και πιο μεγάλο κομμάτι από την πίτα.
Ο δείκτης εισοδήματος ανά εργαζόμενο μεταξύ μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων οικονομικού μεγέθους 2.000 -8.000 ευρώ και εκείνων που υπερβαίνουν τα 500.000 ευρώ χτύπησε το 2022 τα υψηλότερα ή τα δεύτερα υψηλότερα επίπεδα -ανάλογα με τον τρόπο εκτίμησης του εισοδήματος.
Συγκεκριμένα από δεκαπλάσιο το 2007 το εισοδηματικό χάσμα μεταξύ των μεγάλων και των μικρών έγινε εικοσαπλάσιο το 2022 όταν μετρήθηκε με βάση την καθαρή προστιθέμενη αξία ανά μονάδα γεωργικής εργασίας και από τριανταπλάσιο σε εξηνταπλάσιο αντίστοιχα όταν μετρήθηκε με βάση το γεωργικό οικογενειακό εισόδημα (το οποίο υπολογίζει μόνο τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις με μη αμειβόμενο εργατικό δυναμικό).
Τεχνολογία
Κατά τη σύγκριση των μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων με τη δεύτερη μεγαλύτερη κατηγορία εκμεταλλεύσεων, δηλαδή εκείνων με οικονομικό μέγεθος 50.000-100.000 ευρώ, το εισοδηματικό χάσμα αυξήθηκε κατά 43% βάσει του πρώτου μέτρου και 71% βάσει του δεύτερου. Οι οικονομολόγοι που εξειδικεύονται στην αγροτική δραστηριότητα αποδίδουν κατά κύριο λόγο αυτό το εκρηκτικά αυξανόμενο εισοδηματικό χάσμα στην πρόοδο της τεχνολογίας, το κόστος της οποίας κατανέμεται στις μεγάλες εκμεταλλεύσεις σε περισσότερη γη και ζωικό κεφάλαιο.
Αντικαθιστώντας τους εργαζόμενους με μηχανές και αυξάνοντας την παραγωγικότητά τους οι μεγάλες γεωργικές εκμεταλλεύσεις καταβροχθίζουν τις μικρές, υπογραμμίζουν.
Ωστόσο στην εκτόξευση της ανισότητας μείζονα ρόλο διαδραμάτισαν και οι ευρωπαϊκές πολιτικές επιδοτήσεων. Η Ε.Ε. δίνει το ένα τρίτο του συνολικού προϋπολογισμού της στους γεωργούς μέσω της κοινής αγροτικής πολιτικής της (ΚΑΠ), η οποία μοιράζει χρήματα με βάση την έκταση γης που κατέχει ο γεωργός και όχι το αν χρειάζεται τη στήριξη.
Πρόσφατη ανάλυση διαπίστωσε ότι μεταξύ 2018 και 2021 ένα σημαντικό μέρος αυτών των επιδοτήσεων το απόλαυσαν όχι οι αγρότες που τις έχουν περισσότερο ανάγκη, αλλά δισεκατομμυριούχοι ως «τελικοί δικαιούχοι» των εταιρειών που τις εισέπραξαν. Πηγαίνοντας προς τα πίσω και διερευνώντας περίπλοκες αλυσίδες μέσα από τις οποίες πέρασε το χρήμα τής Ε.Ε., η ανάλυση διαπίστωσε ότι αγροτικές επιδοτήσεις ύψους 3,3 δισ. ευρώ που δόθηκαν σε αυτή την τετραετία συνδέονταν με 17 δισεκατομμυριούχους.
Η ανάλυση δεν κατάφερε να βρει το μερίδιο που κατείχε ο καθένας εξ αυτών στις εταιρείες που εισέπραξαν τις επιδοτήσεις, ούτε τα σχετικά ποσά. Διαπίστωσε όμως ότι μεταξύ των «17» που απόλαυσαν τα χρήματα των Ευρωπαίων φορολογουμένων ήταν και:
● Ο πρώην πρωθυπουργός της Τσεχίας, Αντρέι Μπάμπιτς, που έχει περιουσία 3,3 δισ. δολαρίων και έως και πριν από λίγα χρόνια ήταν ο πλουσιότερος άνθρωπος στη χώρα του. Ο Μπάμπιτς είχε κατηγορηθεί για απάτη 2 εκατ. δολαρίων με αγροτικές επιδοτήσεις της Ε.Ε., αλλά αθωώθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο από δικαστήριο της Πράγας.
● Ο Βρετανός εφευρέτης της ηλεκτρικής σκούπας χωρίς σακούλα, μεγιστάνας (5ος πλουσιότερος άνθρωπος στο Ηνωμένο Βασίλειο με περιουσία μεγαλύτερη των 13 δισ. δολαρίων) καθώς και μεγαλοαγρότης, Τζέιμς Ντάισον, που είχε ταχθεί υπέρ του Brexit ενώ η εταιρεία του επιδοτούνταν από την Ε.Ε.
● Ο Γκούο Γκουανγκτσάνγκ, ένας Κινέζος επενδυτής με περιουσία μεγαλύτερη των 2,8 δισ. δολαρίων, ιδιοκτήτης μεταξύ άλλων και της βρετανικής ποδοσφαιρικής ομάδας Γουλβς.
Τους καρπούς της ΚΑΠ απόλαυσαν ακόμη ο Γερμανός μεγιστάνας του κρέατος, Κλέμενς Τένις, με εκτιμώμενη περιουσία 1,6 δισ. δολαρίων, ο Δανός ιδιοκτήτης της εταιρείας λιανικής πώλησης ρούχων Bestseller και γαιοκτήμονας στη Βρετανία, Αντερς Χολχ Πόβλσεν, και ο τρίτος πλουσιότερος άνθρωπος της Δανίας, Κίελντ Κιρκ Κρίστιανσεν, κατασκευαστής παιχνιδιών και πρώην διευθύνων σύμβουλος της Lego, που έχει περιουσία 7,26 δισ. δολαρίων.
