Τι αναφέρει στο σκεπτικό του ο διεθνής οίκος
Κάνοντας την έκπληξη, η Standard & Poor’s, αναβάθμισε την ελληνική οικονομία στο δεύτερο σκαλοπάτι της επενδυτικής βαθμίδας, παίρνοντας μάλιστα μια απόφαση σε μια δύσκολη διεθνώς περίοδο.
Ειδικότερα, η S&P αξιολογεί την ελληνική οικονομία στο ΒΒΒ με σταθερό outlook.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η απόφαση αυτή, αποτελεί μια παρέκκλιση της πρόσφατης ανακοίνωσης του οίκου, ο οποίος απηύθυνε αυστηρή προειδοποίηση προς τις ευρωπαϊκές χώρες για την αύξηση των αμυντικών δαπανών από τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ. Είχε μάλιστα αναφέρει ότι η πιστοληπτική αξιολόγηση των ευρωπαϊκών μελών του ΝΑΤΟ είναι πιθανό να δεχθεί πλήγμα εάν οι χώρες αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ.
Ανοδικό σενάριο
Ο διεθνής οίκος στην ανακοίνωσή του αναφέρει ότι θα «μπορούσαμε να ανεβάσουμε τις αξιολογήσεις εάν οι εξωτερικές ανισορροπίες της Ελλάδας βελτιωνόταν ουσιαστικά. Για παράδειγμα, αυτό θα μπορούσε να συμβεί εάν βλέπαμε μείωση της εξάρτησης της οικονομίας από τις εισαγωγές. Θα μπορούσαμε επίσης να αναβαθμίσουμε την Ελλάδα εάν βλέπαμε σημαντική μείωση του εξωτερικού χρέους, μεγάλο μέρος του οποίου είναι δημόσιο».
Πτωτικό σενάριο
«Θα μπορούσαμε να μειώσουμε τις αξιολογήσεις εάν η δημοσιονομική απόδοση της Ελλάδας επιδεινωθεί ουσιαστικά», τονίζεται στην ανακοίνωση.
Το σκεπτικό της απόφασης
Ο διεθνής οίκος αναφέρει ότι η Ελλάδα ξεπέρασε σημαντικά τους δημοσιονομικούς στόχους της για το 2024. Υπολογίζει ότι η κυβέρνηση πέτυχε πρωτογενές πλεόνασμα περίπου 3,5% του ΑΕΠ το 2024, που ισοδυναμεί με απόλυτο πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ. Αυτό είναι πολύ υψηλότερο από τον αρχικό προϋπολογισμό του στόχου του 2,1% του ΑΕΠ. Αποδίδει μέρος της υπεραπόδοσης στην υποεκτέλεση των προγραμματισμένων επενδύσεων, η οποία είναι πιθανό να αντιστραφεί το 2025. Ωστόσο, η υπέρβαση των προσπαθειών φορολογικής συμμόρφωσης υποστήριξε για άλλη μια φορά την υπεραπόδοση και αναμένει ότι αυτό θα συνεχίσει να υποστηρίζει την αύξηση των εσόδων φέτος.
Η δημοσιονομική τροχιά είναι καλά αγκυρωμένη: «Προβλέπουμε ότι η κυβέρνηση θα διατηρήσει πρωτογενή πλεονάσματα κατά μέσο όρο 2,7% του ΑΕΠ για την περίοδο 2025-2028. Μετά από ανασχηματισμό της κυβέρνησης, το νέο υπουργικό συμβούλιο παραμένει επικεντρωμένο στη δημοσιονομική σύνεση και στην ανοικοδόμηση αποθεμάτων ασφαλείας. Επιπλέον, οι προβλέψεις «καμία αλλαγή πολιτικής» συνεχίζουν να υποδεικνύουν θετικά κυκλικά κέρδη για το ελληνικό ταμείο–αυτό δίνει στην κυβέρνηση υλική δημοσιονομική ευελιξία να λάβει διακριτικά μέτρα. Αναμένουμε ότι η κυβέρνηση θα διαθέσει σε μεγάλο βαθμό πρόσθετα απροσδόκητα έσοδα για την ενίσχυση των επενδύσεων σε δημόσιες υποδομές, ιδιαίτερα καθώς το NextGenEU αρχίζει να κλείνει από το 2027», τονίζεται στη σχετική ανακοίνωση.
Καλύτερες επιδόσεις
Η S&P υπογραμμίζει επίσης ότι ηελληνική οικονομία πρόκειται να συνεχίσει να έχει καλύτερες επιδόσεις από τις αντίστοιχες της ζώνης του ευρώ: «Προβλέπουμε ότι η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ θα είναι κατά μέσο όρο 2,3% την περίοδο 2025-2028. Δεδομένων των περιορισμένων άμεσων διασυνδέσεων, ο αντίκτυπος στην Ελλάδα από τις αλλαγές δασμών των ΗΠΑ είναι πιθανό να είναι μέτριος. Από την άλλη πλευρά, η αύξηση της επενδυτικής δραστηριότητας που συνδέεται με το NextGenEU την περίοδο 2025-2026 θα προσφέρει σημαντική άνοδο. Μεσοπρόθεσμα, η ανάπτυξη θα πρέπει να ενισχυθεί από τη συνεχιζόμενη βελτίωση των επιπέδων απασχόλησης, την αύξηση των πραγματικών μισθών και τις πιθανές θετικές επιπτώσεις από τις υψηλότερες γερμανικές δαπάνες και τις δαπάνες της ΕΕ».
Ο λόγος του καθαρού δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ παρουσιάζει σαφή και συνεχή βελτίωση. Τα διαρκή πρωτογενή πλεονάσματα, σε συνδυασμό με την ανθεκτική ανάπτυξη, οδηγούν στην πρόβλεψη ότι αυτός ο δείκτης θα μειωθεί στο 114% το 2028. Αυτό θα ήταν 50 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τον δείκτη στο τέλος του 2019, σηματοδοτώντας μια από τις ισχυρότερες βελτιώσεις παγκοσμίως τον τελευταίο καιρό.
Θεσμικό και οικονομικό προφίλ: Η οικονομική δραστηριότητα εμφανίζεται ανθεκτική
Ο οίκος προβλέπει ότι η ανάπτυξη θα είναι κατά μέσο όρο 2,4% την περίοδο 2025-2026, λόγω των επενδύσεων και της ιδιωτικής κατανάλωσης, ενώ η οικονομική επέκταση στη συνέχεια θα αρχίσει να μειώνεται καθώς το NextGenEU αρχίζει να κλείνει.
Με λίγο λιγότερο από το 70% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας, οι υπηρεσίες -συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού και της ναυτιλίας- κυριαρχούν στην ελληνική οικονομία. Ενώ η ναυτιλία θα μπορούσε να αποδειχθεί ευάλωτη σε έναν επιδεινούμενο εμπορικό πόλεμο, αναμένουν ότι οι άλλες υπηρεσίες θα είναι λιγότερο ευαίσθητες σε εξωτερικούς οικονομικούς κραδασμούς από τη μεταποίηση.
Οι μεγάλες οικονομικές και δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις έχουν κάνει την οικονομική τροχιά πιο βιώσιμη, αλλά τα σημεία συμφόρησης σε τομείς όπως η δικαιοσύνη εξακολουθούν να αποτελούν πρόκληση.
Η ελληνική οικονομία συνέχισε να υπερβαίνει την εκτίμηση δυνητικής ανάπτυξης 1,9% που δημοσιεύει η Τράπεζα της Ελλάδος. Καθοδηγούμενη από την ισχυρή επενδυτική δραστηριότητα που τροφοδοτείται από το NextGenEU, τα αυξανόμενα διαθέσιμα εισοδήματα και την ισχυρή τουριστική ζήτηση, η συνολική αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ έφτασε το 2,3% το 2024.
Η οικονομία όχι μόνο ξεπέρασε την εκτίμηση της Τράπεζας της Ελλάδος για δυνητική ανάπτυξη, αλλά ξεπέρασε και την ανάπτυξη 0,9% που πέτυχε η ζώνη του ευρώ συνολικά πέρυσι. Οι επενδύσεις σε όλη την οικονομία αυξάνονται αλλά εξακολουθούν να υστερούν σε ιστορικά επίπεδα και τροφοδοτούνται από τις επενδύσεις του δημόσιου και όχι του ιδιωτικού τομέα. Επιπλέον, ένα μεγάλο μέρος της επενδυτικής δραστηριότητας του ιδιωτικού τομέα είναι σε ακίνητα. ενώ αυτό είναι γειτονικό με τον τουρισμό, δεν συμβάλλει τόσο προφανώς στην ενίσχυση της παραγωγικότητας όσο άλλες επενδύσεις κεφαλαίου, όπως τα μηχανήματα.
Οι δασμοί Τραμπ
Ο οίκος εκτιμά τον κίνδυνο για την Ελλάδα από τους νέους δασμούς των ΗΠΑ ως διαχειρίσιμο. Η Ελλάδα έχει μόνο μια μικρή άμεση έκθεση στις ΗΠΑ. Οι άμεσες εξαγωγές αγαθών ανέρχονται περίπου στο 0,8% του ΑΕΠ. Τούτου λεχθέντος, η Γερμανία και η Ιταλία, οι σημαντικότεροι εμπορικοί εταίροι της Ελλάδας, είναι σημαντικά πιο εκτεθειμένες στον αντίκτυπο των αμερικανικών δασμών.
Ο μεταποιητικός κλάδος της Ελλάδας, ο οποίος παρουσιάζει αυξανόμενη σημασία τα τελευταία χρόνια, εξάγει σημαντικό όγκο ενδιάμεσων αγαθών σε γειτονικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας και της Ιταλίας. Επιπλέον, ο ναυτιλιακός κλάδος της Ελλάδας θα επηρεαστεί σαφώς αρνητικά από τη μείωση του παγκόσμιου όγκου συναλλαγών, αν και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στρατηγικές επανεξαγωγής και αλλαγής δρομολόγησης για τον μετριασμό του συνολικού αντίκτυπου. Σε κάθε περίπτωση, δεδομένης της αρκετά χαμηλής συνεισφοράς του στα δημόσια έσοδα, ένα σοκ στον ναυτιλιακό τομέα είναι απίθανο να επηρεάσει ουσιαστικά τα δημόσια οικονομικά.
Ανθεκτική στην αβεβαιότητα
Παρά το αβέβαιο εξωτερικό περιβάλλον, ο S&P αναμένει ότι η οικονομική δραστηριότητα θα είναι ανθεκτική τα επόμενα χρόνια. Συνολικά, το ΑΕΠ εξακολουθεί να είναι περίπου 15% χαμηλότερο από το υψηλό του πριν από την κρίση χρέους, υποδηλώνοντας την ικανότητα να συνεχίσει να έχει υψηλότερη απόδοση από τις άλλες χώρες της ΕΕ. Επιπλέον, οι δαπάνες του NextGenEU πρόκειται να αυξηθούν σημαντικά κατά την περίοδο 2025-2026, καθώς πλησιάζει η προθεσμία της 31ης Δεκεμβρίου 2026.
Για τα Τέμπη
Οι πρόσφατες διαμαρτυρίες υποδηλώνουν δυσαρέσκεια με την κυβέρνηση, αλλά δεν φαίνεται πιθανό να αλλάξουν τη βραχυπρόθεσμη μεταρρυθμιστική τροχιά. Στα τέλη Φεβρουαρίου 2025, και στην επέτειο των δύο ετών από το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, εμφανίστηκαν μαζικές διαμαρτυρίες. Η απογοήτευση έχει αυξηθεί λόγω της αργής προόδου της έρευνας του κοινοβουλίου για την καταστροφή, η οποία στοίχισε τη ζωή σε 57 ανθρώπους.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το ζήτημα έχει βλάψει τη δημοτικότητα του κυβερνώντος κόμματος, αλλά οι εκλογές δεν αναμένεται να γίνουν μέχρι το 2027. Αν και η κυβέρνηση είναι πιθανό να δώσει προτεραιότητα στις επενδύσεις σε σιδηροδρομικές μεταφορές τα επόμενα χρόνια, οι αναλυτές της S&P δεν αναμένουν να δούνε καμία άλλη αλλαγή πιστοληπτικής αξίας στην κυβερνητική πολιτική.
Τα εμπόδια
Τα διαρθρωτικά σημεία συμφόρησης εξακολουθούν να εμποδίζουν το δυναμικό της Ελλάδας. Οι διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις έχουν θεσπίσει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν μεταμορφώσει την οικονομική και δημοσιονομική δυναμική της χώρας, τοποθετώντας και τις δύο σε μια ουσιαστικά πιο βιώσιμη βάση. Ωστόσο, η χώρα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικά εμπόδια για να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της.
Για παράδειγμα, στον τομέα της δικαιοσύνης, οι μεταρρυθμίσεις φαίνεται ότι είχαν μέχρι στιγμής σχετικά περιορισμένο αποτέλεσμα και η εκκρεμότητα των δικαστηρίων συνεχίστηκε. Επιπλέον, η διαδικασία κτηματογράφησης παραμένει ημιτελής και, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει χαμηλές βαθμολογίες σε μέτρα που μετρούν την αντίληψη της διαφθοράς.
Τα ανατρεπτικά κλιματικά φαινόμενα γίνονται όλο και πιο συχνά στην Ελλάδα, αυξάνοντας τη σημασία των σχεδίων μετριασμού της κυβέρνησης.
Η συρρίκνωση και η γήρανση του πληθυσμού της Ελλάδας είναι ένα μακροπρόθεσμο πρόβλημα. Ο πληθυσμός έχει συρρικνωθεί πάνω από 6% από τότε που κορυφώθηκε το 2011, καθώς η κατάρρευση των ποσοστών γεννήσεων σε συνδυασμό με ένα κύμα μετανάστευσης. Η Ελλάδα είναι πλέον η τέταρτη γηραιότερη χώρα της ΕΕ και οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποδηλώνουν ότι, έως το 2050, ο πληθυσμός της θα έχει το υψηλότερο ποσοστό ηλικιωμένων (και άνω των 65) από οποιοδήποτε κράτος της ΕΕ. Ένας τέτοιος στρεβλός λόγος εξάρτησης είναι πιθανό να επιβαρύνει τη μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη.
Η ελληνική ναυτιλία
Ο S&P υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα διαθέτει τον μεγαλύτερο στόλο με σημαία στον κόσμο και τα πλοία αλληλεπιδρούν με πολύπλοκους τρόπους με τους εξωτερικούς λογαριασμούς της χώρας. Οι πλοιοκτήτες έχουν συνήθως μη ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία έναντι χρεωστικών υποχρεώσεων. Δεδομένου του μεγέθους του μητρώου, αυτά θα μπορούσαν να υπερβάλλουν την έκταση και τους κινδύνους του εξωτερικού χρέους της ελληνικής οικονομίας στους βασικούς μας δείκτες.
Οι ροές ισοζυγίου πληρωμών που ανέφερε η Τράπεζα της Ελλάδος υποδηλώνουν ότι η ναυτιλία έχει μόνο πολύ μικρή επίδραση στη συνολική καθαρή θέση τρεχουσών συναλλαγών – το ναυτιλιακό υπόλοιπο ήταν αρνητικό κατά 124 εκατ. ευρώ το 2024, αλλά αυτό συνέβαλε μόλις 0,3% στο συνολικό έλλειμμα εμπορευματικών αγαθών.
Για τις τράπεζες
Ο S&P θεωρεί ότι οι κίνδυνοι σε ολόκληρο τον κλάδο στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα έχουν υποχωρήσει και οι ελληνικές τράπεζες έχουν εισέλθει σε μια νέα φάση σταθερότητας και ανάπτυξης. Το θεσμικό και ρυθμιστικό πλαίσιο της Ελλάδας έχει ευθυγραμμιστεί περισσότερο με τα πρότυπα της ευρωζώνης, ενισχύθηκε από την προληπτική εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα μακροπροληπτικά μέτρα και την επιτυχή εκκαθάριση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs) — ιδίως μέσω του συστήματος προστασίας περιουσιακών στοιχείων Ηρακλής. Ο δείκτης NPE του τραπεζικού τομέα μειώθηκε στο 4,6% από πάνω από 56% το 2016, υποβοηθούμενος από την ενοποίηση, τα βελτιωμένα επιχειρηματικά μοντέλα και τη σταθερή λειτουργική απόδοση.
Σύμφωνα με τις νέες ρυθμιστικές οδηγίες, οι τράπεζες παρακολουθούν επίσης γρήγορα την απόσβεση των αναβαλλόμενων φορολογικών πιστώσεων (DTC) για να βελτιώσουν την ποιότητα του κεφαλαίου.
Αν και τα NPEs έχουν μεταφερθεί πλήρως από τους ισολογισμούς των τραπεζών και σε αυτούς των εξειδικευμένων πιστωτικών εταιρειών, το συνολικό απόθεμα στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα στο σύνολό του παραμένει πεισματικά μεγάλο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα δικαστικά σημεία συμφόρησης καθυστέρησαν την επίλυση, εμποδίζοντας τους δανειολήπτες να έχουν πρόσβαση σε νέα χρηματοδότηση και ενδεχομένως υπονομεύοντας την ανάπτυξη του ΑΕΠ.https://www.ot.gr/editor/natalia-dandolou/
