Ο Μυλοπόταμος και τα προβλήματά του
Ο Μυλοπόταμος και τα προβλήματά του
Για άλλη μια φορά η Κρήτη και ειδικά ο Μυλοπόταμος έγινε διάσημος, όχι για τις ομορφιές του ή τις επιτυχίες των κατοίκων του, αλλά για την επίθεση δύο Μυλοποταμιτών σε μια οικογένεια Γερμανών. Μια επίθεση που έγινε μέρα μεσημέρι, σε κεντρικό δρόμο και σε θέα όλων των κατοίκων και επαγγελματιών του κεντρικού δρόμου του Περάματος, οι οποίοι εντέλει κατάφεραν και τους σταμάτησαν. Έτσι για άλλη μια φορά, ξεκίνησε η ίδια συζήτηση, η οποία κυριαρχεί εδώ και σαράντα περίπου χρόνια, για την ιδιότυπη κατάσταση της παραβατικότητας των κατοίκων του Μυλοποτάμου. (Στην πραγματικότητα αφορά όλη την ορεινή και όχι μόνο, Κρήτη). Είναι καιρός να πούμε κάποιες αλήθειες και να βάλουμε
κάποια πράγματα στη θέση τους αν και σχεδόν όλα έχουν γραφτεί και δημοσιευτεί, (Βλ.
Σχετικό Βιβλίο «Από την Παράδοση στην Παράβαση») Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 80 συγκεκριμένα 1987-89, παρουσιάζονται διάφορα
κρούσματα παραβατικότητας με βίαιες συμπεριφορές και επιθέσεις νεαρών κυρίως κατοίκων ορεινών χωριών. Με τις αλλεπάλληλες εκλογές το 89-90 και τις αδυναμίες εφαρμογής μέτρων αντεγκληματικής πολιτικής (όχι κατ’ ανάγκη αστυνομικών μέτρων) η κατάσταση επιδεινώνεται ραγδαία με αποκορύφωμα τον εμπρησμό του Γυμνασίου του Περάματος αρχές της δεκαετίας του 90. Η πολιτεία για την αντιμετώπιση της κατάστασης ήδη από το 1982 αλλά και πριν, εφαρμόζει ειδικά μέτρα αστυνομικής καταστολής.
Ξεκίνησε με τα γνωστά στους παλιούς αποσπάσματα, μετά με τις εναλλασσόμενες διμοιρίες των ΜΑΤ που έρχονταν από την Αθήνα ανά μήνα, μετά ίδρυσε ειδική υπηρεσία (ΑΣΥΔΙΖΩ-ΑΣτυνομική Υπηρεσία ΔΙωξης Ζωοκλοπής). Αποκορύφωμα ήταν η κάθοδος το 1994 ομάδας των ΕΚΑΜ που έμεινε περίπου μια εβδομάδα στο νησί και την ίδρυση αμέσως μετά της ΕΙΔΑΣΥΔΕ (ΕΙΔική ΑΣτυνομική Υπηρεσία Δίωξης Εγκληματικότητας)ως υποκατάστατο της ΕΚΑΜ. Αργότερα ιδρύθηκαν τα ΤΑΕ και σήμερα που μιλάμε από άποψη αριθμού αστυνομικών και ειδικών ομάδων, υποτίθεται ότι η περιοχή είναι από τις πιο κατασταλτικά αστυνομευόμενες περιοχές της χώρας και γράφω υποτίθεται, γιατί διαχρονικά η αποτυχία είναι παταγώδης, ακριβώς γιατί κοινωνικά προβλήματα δεν μπορείς να τα λύσεις με την αστυνομική καταστολή. Παράλληλα η εγκληματικότητα εξελισσόταν.
Από τις απλές ζωοκλοπές πήγαμε στις οργανωμένες, στο εμπόριο όπλων και πυρομαχικών και στην καλλιέργεια και το εμπόριο ναρκωτικών, ενώ κατά την ίδια περίοδο με την κατάρρευση των πρώην ανατολικών χωρών προέκυψε ένα άλλο προσοδοφόρο εμπόριο, το εμπόριο γυναικών για σεξουαλική εκμετάλλευση.
Ήδη από το 1998, ο αείμνηστος Μανώλης Λουκάκης έλεγε στη βουλή για «Κολομβία», χωρίς όμως καμιά ουσιαστική παρέμβαση της πολιτείας πέρα από την εξαγγελία περαιτέρω καταστολής, χωρίς αποτέλεσμα.
Όλα αυτά βέβαια άνθισαν με την ανοχή αν όχι την αποδοχή, μεγάλου μέρους της τοπικής κοινωνίας, η οποία εγκαταλελειμένη από άλλες πολιτικές του κράτους, παραδόθηκε στην πολιτική εκμετάλλευση μέσω των επιδοτήσεων αλλά και στην αποδοχή εγκληματικών δραστηριοτήτων, οι οποίες όμως ήταν οικονομικά προσοδοφόρες και οι πρόσοδοι από αυτές, έμπαιναν ως ζεστό χρήμα στην τοπική κοινωνία.
Παράλληλα, αναπτύχθηκε μια ιδιαίτερη κατηγορία τοπικών παραγόντων, πολιτικών και αυτοδιοικητικών προσώπων, δικηγόρων, δημοσίων υπαλλήλων και αστυνομικών, καθώς και λογιστικών ή μελετητικών γραφείων, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν όλο αυτό το σύστημα και είτε απογειώνοντας την επαγγελματική τους καριέρα είτε μέσα από διαφθορά, καρπώνονταν ένα μεγάλο μέρος των εσόδων από όλες αυτές τις δραστηριότητες.
Μέσα σ αυτό το πλαίσιο, όπου συνδυάζονταν ο φόβος, η ανοχή, η σιωπή όλων, οι οικογενειακές σχέσεις, ο οικονομικός εκμαυλισμός, φυσικό είναι να αυξηθεί και η θρασύτητα εκείνων που πιστεύουν ότι έτσι μπορούν να επιβάλλουν τον ανδρισμό τους ή την εξουσία τους μέσα από επιθετικές και βίαιες συμπεριφορές. Άλλωστε το περιστατικό με τους Γερμανούς τουρίστες δεν είναι το μόνο, ούτε είναι το σοβαρότερο, αν σκεφτούμε ότι στην περιοχή έχουν γίνει 6 φόνοι και μια αυτοκτονία μέσα σε δυο χρόνια περίπου. Τα μέτρα της πολιτείας όλα αυτά τα χρόνια συνοψίζονταν σε αυξημένη αλλά αναποτελεσματική καταστολή και σε οικονομικές παροχές μέσω των επιδοτήσεων, χωρίς να ρωτούνται και πολλά πολλά, για το που πάνε τα χρήματα αυτά, ποιοι τα καρπώνονται και πως αξιοποιούνται, τα οποία βέβαια είναι απαραίτητα για την οικονομική επιβίωση της
κοινωνίας. Προφανώς όμως αυτή η πολιτική από όλες τις κυβερνήσεις, έχει αποτύχει πλήρως. Όμως έχει αποτύχει και η ίδια η κοινωνία μας στο να μπορέσει να αποβάλλει έστω τις εμφανείς βίαιες και επιθετικές συμπεριφορές που προκαλούν την εντελώς αρνητική εικόνα για την περιοχή. Μια εικόνα η οποία έχει σημαντικές ευρύτερες συνέπειες, μια που στιγματίζει έναν ολόκληρο τόπο και απομακρύνει επενδύσεις και αναπτυξιακά σχέδια.
Να πούμε εδώ ότι εγκληματικότητα υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες και στην Ελλάδα και στον κόσμο. Συχνά είναι οργανωμένη και συγκεκαλυμμένη, όμως κάποιες υπερβολικά συχνές εξάρσεις της που παρουσιάζονται στον τόπο μας, σχηματίζουν την εικόνα της παραβατικής κοινωνίας και τη στιγματίζουν.
Το κακό είναι ότι όλα αυτά έχουν επηρεάσει και επηρεαστεί από την καθημερινή μας κουλτούρα, η οποία χαρακτηρίζεται από αγένεια, έλλειψη σεβασμού στον άλλο, υπερβολική χρήση αλκοόλ και χρήση του ως μέσον «άνδρωσης» των εφήβων.
Χαρακτηρίζεται από αδιαφορία για το περιβάλλον, από στρεβλώσεις στη διαδικασία κοινωνικής ένταξης (π.χ. ιδιαίτερος κώδικας ενδυμασίας που ουδεμία σχέση έχει με την παράδοση, καταπίεση και βία κατά των γυναικών, υπερβολικά συντηρητικοί κώδικες συμπεριφοράς και εν τέλει έλλειψη ελευθερίας, μια που το άτομο υποτάσσεται στις απόψεις της ευρύτερης οικογένειας με μόνιμο άγχος να «φανεί», να επιδειχθεί δηλαδή
συχνά με λάθος τρόπο) Θα πει κάποιος ότι προφανώς δεν είναι όλοι έτσι και ότι αυτά αφορούν μια μικρή μειοψηφία, και σωστά! Όμως για να πούμε κάποια στιγμή την αλήθεια, όλη η τοπική κοινωνία με τη συμπεριφορά της ασυνείδητα ίσως, έχει αναπτύξει μια κουλτούρα που
συμβάλλει στη διαιώνιση του φαινομένου, προφανώς με διάφορες διαβαθμίσεις. Πρώτον, με το να έχει τοποθετήσει την κατανάλωση αλκοόλ ως κεντρική κοινωνική δραστηριότητα. Όταν π.χ ο κάθε πολιτιστικός σύλλογος, μετρά την επιτυχία της εκδήλωσής του, ανάλογα με το πόσα μπουκάλια ουίσκι καταναλώθηκαν, ανεξάρτητα αν αυτό γίνεται από ανηλίκους, ή όταν οι κεφαλές της περιοχής που πρέπει να είναι πρότυπα για τους νέους, προβάλλουν το αλκοόλ ως ανδρισμό και μαγκιά, τότε μην περιμένουμε βελτίωση. Δεύτερον, με το να μη δίνεται προτεραιότητα στην παιδεία με την ύπαρξη σημαντικής σχολικής διαρροής και το φαύλο κύκλο που δημιουργείται με το να αλλάζουν συχνά οι εκπαιδευτικοί στα γυμνάσια και στα λύκεια.
Τρίτον, με το να επικρατεί ένα ιδιότυπο πρότυπο ανδρισμού με υποβαθμισμένη και καταπιεσμένη τη θέση της γυναίκας, με φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας, σωματικής αλλά κυρίως ψυχολογικής .
Τέταρτο, με τον ιδιότυπο τρόπο που λειτουργούν ακόμη κοινωνικές ομάδες οι οποίες δεν βρίσκονται στη σύγχρονη εποχή και για ασήμαντους λόγους, κυρίως εξαιτίας ενός καταπιεσμένου «εγώ» ανοίγονται «οικογενειακά» ή γίνονται «σασμοί» λες και η κοινωνία
μας έχει μείνει στον 18 ο αιώνα…
Πέμπτο, με το να επικρατεί μια σιωπή για όλα τα κακώς κείμενα, τα οποία κάποιοι απλώς τα κουβεντιάζουν στα καφενεία ή τα γράφουν οι δημοσιογράφοι τα μελετούν οι επιστήμονες, τα λένε τα στατιστικά στοιχεία, αλλά κανείς δεν τολμά να τα περιγράψει όπως είναι στην πραγματικότητα και να προβάλλει την ανάγκη αντιμετώπισης τους.
Όλα αυτά είναι δύσκολο να διορθωθούν από τη μια στιγμή στην άλλη και σίγουρα θα συνεχίσουν να «παράγουν» δυσάρεστα φαινόμενα που στιγματίζουν τον τόπο. Άλλωστε οι κοινωνίες μετασχηματίζονται με πολύ αργή διαδικασία. Ένα φωτεινό σημάδι όμως είναι ο τουρισμός, όπου η ανάγκη να φανούμε φιλόξενοι στους τουρίστες οι οποίοι αφήνουν ένα σημαντικό έσοδο, μας οδηγεί σιγά σιγά σε βελτιώσεις συμπεριφοράς. (π.χ. αν τα θύματα της πρόσφατης επίθεσης δεν ήταν Γερμανοί τουρίστες, αλλά ντόπιοι δεν θα είχε γίνει τόσος ντόρος, ούτε θα είχαν ασχοληθεί τόσο έντονα όλοι οι φορείς)
Είναι ανάγκη όμως κάποια στιγμή να δούμε το θέμα σοβαρά και με τη συνεργασία πολιτείας και τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης να συμβάλλουμε στην επιτάχυνση της λύσης των προβλημάτων. Είμαι από εκείνους που πιστεύουν ότι μόνο η αστυνομική καταστολή έτσι όπως γίνεται, μάλλον χειροτερεύει αντί να λύνει το πρόβλημα, αφού συσπειρώνει κοινωνικές ομάδες και οικογένειες εναντίον της Αστυνομίας , η οποία αγνοεί το ρόλο της και καταστέλλει με διάφορους τρόπους επί δικαίων και αδίκων. Είναι πολλοί οι έφηβοι οι οποίοι «ανδρώνονται» και καταξιώνονται στους συνομηλίκους τους γιατί αντιμετώπισαν την αστυνομία, πήγαν ένα αυτόφωρο, ή άντεξαν έναν έλεγχο, ή ακόμη τους
ξέφυγαν στην καταδίωξη.
Εκείνα που χρειάζονται λοιπόν είναι:
Α) ίδρυση και στελέχωση δομών ψυχικής υγείας και συμβουλευτικής. Αντί για επιπλέον
αστυνομικούς χρειαζόμαστε κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους και εκπαιδευτικούς.
Σκοπός η αντιμετώπιση εξαρτήσεων, παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, πρόνοια ,
προστασία και εποπτεία ψυχικών διαταραχών, συμβουλευτική ζευγαριών, γονέων κλπ
Β) Εφαρμογή προγραμμάτων με δημιουργία κινήτρων ακόμη και αμοιβών για ενήλικες που
θα παρακολουθούν τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας ή ειδικά προγράμματα κοινωνικής
επιμόρφωσης. (π.χ. σχολές γονέων)
Γ) Εκπόνηση κοινωνικών μελετών για την κοινωνική κατάσταση (π.χ. Έρευνα για τις ηλικίες
γάμου και τεκνοποίησης , για τα προβλήματα των νέων ζευγαριών, για τα προβλήματα
κακοποίησης, και σχολικής εγκατάλειψης) και εφαρμογή ειδικών σχεδίων για την
αντιμετώπισή τους
Δ) Καμπάνια με διάρκεια και συνέπεια, για το αλκοόλ και τις εξαρτήσεις γενικά, με εμπλοκή
όλων των τοπικών φορέων και αυστηρή εφαρμογή των απαγορεύσεων για εφοδιασμό
ανηλίκων με αλκοόλ .
Ε) Πλήρη αναδιοργάνωση των αστυνομικών υπηρεσιών ώστε: να μπορούν να είναι
περισσότερο ορατοί και αποτελεσματικοί στην δίωξη της εμφανούς μικροπαραβατικότητας
αλλά και αποτελεσματικοί στην εξατομίκευση των σοβαρών εγκλημάτων. Σήμερα, είναι
σαν να παίζεται ένα «κρυφτούλι» μεταξύ των «κακών» γενικώς μυλοποταμιτών και των
αστυνομικών, το οποίο είναι απαράδεκτο και χωρίς κανένα αποτέλεσμα, όπου οι απλοί
πολίτες που έχουν την ατυχία να κατοικούν στην περιοχή είναι στιγματισμένοι και
ελέγχονται, συχνά με αγενέστατο τρόπο, ενώ τα μεγάλα ψάρια, απλά χαιρετιούνται…
ΣΤ) Ειδικά προγράμματα διαμόρφωσης του περιβάλλοντος, τόσο του φυσικού, όσο και του
οικιστικού. Το φυσικό περιβάλλον σε πολλές περιπτώσεις έχει κακοποιηθεί, τα σκουπίδια
είναι παντού και η παρουσία τους δείχνει ακριβώς εκείνη την έλλειψη σεβασμού που μας
χαρακτηρίζει και δείχνει ότι μπορεί να καυχόμαστε για λεβεντιά, αντριά, μαγκιά, πίστη
στην παράδοση και δεν ξέρω τι άλλο, αλλά αποδεικνύουμε καθημερινά ότι δεν αγαπούμε
τον τόπο μας. Όσον αφορά το οικιστικό περιβάλλον, χρειάζεται σεβασμό και βελτίωση
ειδικά μέσα στα χωριά και ειδικότερα στην πρωτεύουσα του δήμου, μια που έχει
αποδειχτεί παντού ότι ένα οικιστικό περιβάλλον τακτοποιημένο και σε τάξη, συμβάλλει
στην καλύτερη συμπεριφορά των πολιτών. (π.χ. όταν σε μια πρωτεύουσα δήμου δεν
υπάρχει ούτε μία διαγραμμισμένη διάβαση πεζών, όταν ο κύριος δρόμος είναι ένα
αλαλούμ, η κεντρική πλατεία μοιάζει ίδια όπως ήταν το 1950, προφανώς και οι δημότες
συμπεριφέρονται αναλόγως.)
Ζ) Προώθηση με κάθε τρόπο όλων των αθλητικών δραστηριοτήτων σε κάθε επίπεδο. Όχι
μόνο το ποδόσφαιρο, το οποίο προφανώς λειτουργεί εκτονωτικά, αλλά συχνά έχει βίαιες
προεκτάσεις. Ο στίβος,(όπου γίνεται μια προσπάθεια από συγκεκριμένους ανθρώπους), το
Μπάσκετ, το βόλευ, η σκοποβολή, το τένις, και άλλα, θα μπορούσαν να αποτελέσουν
διέξοδο για όλους τους εφήβους. Όμως απαιτούνται σοβαρές αθλητικές εγκαταστάσεις και
να μπει η αθλητική κουλτούρα σε προτεραιότητα.
Χρειάζονται ακόμη περισσότερα, για τα οποία δεν αρκεί ένα άρθρο όσο μεγάλο και αν είναι όπως το παρόν. Όμως όλοι όσοι αγαπούμε τον τόπο μας, πρέπει πρώτα από όλα να εντοπίσουμε τα προβλήματα, να κοιταχτούμε στον καθρέπτη να δούμε την αντικειμενική αλήθεια και να παλέψουμε ενωμένοι να βελτιώσουμε τα πράγματα. Το χρωστούμε στα παιδιά μας και έχουμε όλοι ευθύνη.
*Ο Γιώργος Παπακωνσταντής είναι διδάκτορας Παντείου Πανεπιστημίου, δημοτικός
σύμβουλος και επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Αλλαγή στον Μυλοπόταμο»https://www.goodnet.gr/
