Η εκτόξευση από τις ουκρανικές δυνάμεις βρετανικής κατασκευής πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς Storm Shadow εναντίον στρατιωτικών στόχων εντός της Ρωσίας την περασμένη εβδομάδα σημαίνει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο, μαζί με τις ΗΠΑ, θεωρείται πλέον εκ μέρους του Πούτιν ως νόμιμος στόχος για τιμωρητικά, ενδεχομένως βίαια αντίποινα.
Σε μια σημαντική κλιμάκωση ως απάντηση στις εκτοξεύσεις πυραύλων, ο Βλαντιμίρ Πούτιν επιβεβαίωσε ότι, για πρώτη φορά στον πόλεμο, η Ρωσία εκτόξευσε βαλλιστικό πύραυλο μεσαίου βεληνεκούς, με στόχο την ουκρανική πόλη Ντνίπρο. Ο Πούτιν δήλωσε επίσης ότι η Ρωσία πιστεύει πλέον ότι έχει το «δικαίωμα» να επιτεθεί σε «στρατιωτικές εγκαταστάσεις» σε χώρες, όποιες κι αν είναι αυτές, που προμηθεύουν το Κίεβο με όπλα μεγάλου βεληνεκούς.
Πόλεμος κατά της Δύσης
Ωστόσο, στην πραγματικότητα, η Βρετανία και οι σύμμαχοί της δέχονται συνεχείς ρωσικές επιθέσεις από την αρχή του πολέμου. Χρησιμοποιώντας δολιοφθορές, εμπρησμούς, αρνούμενες κυβερνοεπιθέσεις και επιθετικές και παθητικές μορφές συγκαλυμμένου «υβριδικού» πολέμου, ο Πούτιν προσπάθησε να επιβάλει υψηλό κόστος για τη δυτική υποστήριξη της Ουκρανίας.
Αυτός ο εν πολλοίς σιωπηλός αγώνας δεν ισοδυναμεί ακόμη με συμβατική στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ του ΝΑΤΟ και του πρώην σοβιετικού αντιπάλου του. Όμως, η «κρίση πυραύλων στην Ουκρανία» δείχνει απειλητικά προς αυτή την κατεύθυνση, όπως αναφέρει δημοσίευμα του Guardian.
Η ανησυχία ότι η παράνομη, πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία θα πυροδοτούσε έναν ευρύτερο πόλεμο απασχόλησε από την αρχή τη Δύση. Οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ εξόπλισαν και χρηματοδότησαν το Κίεβο και επέβαλαν πρωτοφανείς, τιμωρητικές κυρώσεις στη Μόσχα.
Η θέση του Μπάιντεν
Αλλά ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν παρέμεινε επιφυλακτικός. Πρωταρχικός του στόχος ήταν να περιορίσει τη σύγκρουση. Έτσι, αναπτύχθηκε η ιδέα ότι η Δύση δεν πολεμούσε τη Ρωσία αλλά, μάλλον, βοηθούσε την κυρίαρχη Ουκρανία να υπερασπιστεί τον εαυτό της.
Ο Μπάιντεν δεν μπορεί να κάνει τίποτα τώρα για να σταματήσει τον πόλεμο.
Από την αρχή, ο Πούτιν παρουσίασε τον πόλεμο ως μια υπαρξιακή μάχη ενάντια σε ένα εχθρικό, επεκτατικό ΝΑΤΟ. Αλλά καθώς η σύγκρουση εκτυλισσόταν, ξεκίνησε και τώρα φαίνεται να επιταχύνει ένα ευρύ φάσμα μυστικών επιχειρήσεων με στόχο τις δυτικές χώρες.
Η απόφαση του Μπάιντεν για τους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς και η οργισμένη υπόσχεση της Μόσχας να ανταποδώσει τα χτυπήματα, έθεσε αυτή τη μυστική εκστρατεία στο επίκεντρο της δημοσιότητας. Τα ρωσικά αντίποινα μπορεί να φτάσουν σε νέα ύψη. Αλλά στην πραγματικότητα, ο σκιώδης πόλεμος του Πούτιν ήταν ήδη σε πλήρη εξέλιξη.
Κινήσεις που δείχνουν σαμποτάζ
Η πρόκληση βλάβης την περασμένη εβδομάδα στα καλώδια οπτικών ινών της Βαλτικής Θάλασσας που συνδέουν τη Φινλανδία με τη Γερμανία και τη Σουηδία με τη Λιθουανία – όλα μέλη του ΝΑΤΟ – θεωρείται ευρέως ως η πιο πρόσφατη εκδήλωση του ρωσικού υβριδικού πολέμου και σημάδι ότι θα υπάρξουν και άλλες.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η ζημιά ήταν τυχαία. «Κανείς δεν το πιστεύει αυτό», τόνισε ο Μπόρις Πιστόριους, υπουργός Άμυνας της Γερμανίας.
Αυτός ο σκεπτικισμός βασίζεται σε σκληρή εμπειρία. Πέρυσι, η Φινλανδία δήλωσε ότι ένας κατεστραμμένος υποθαλάσσιος αγωγός φυσικού αερίου προς την Εσθονία είχε πιθανότατα σαμποταριστεί. Και μια έρευνα σε σκανδιναβικές χώρες βρήκε στοιχεία ότι η Ρωσία διατηρούσε δίκτυα κατασκοπείας στη Βαλτική και τη Βόρεια Θάλασσα, χρησιμοποιώντας αλιευτικά σκάφη εξοπλισμένα με υποβρύχιο εξοπλισμό παρακολούθησης. Ο στόχος, είπε, ήταν να χαρτογραφηθούν αγωγοί, καλώδια επικοινωνίας και αιολικά πάρκα – ευάλωτοι στόχοι πιθανών μελλοντικών ρωσικών επιθέσεων, με βάση τις πληροφορίες του Guardian.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, ένα ρωσικό πλοίο, το Yantar – υποτίθεται ότι ήταν «ωκεανογραφικό ερευνητικό σκάφος» – χρειάστηκε να συνοδευτεί στρατιωτικά έξω από τη Θάλασσα της Ιρλανδίας. Η ανεξήγητη παρουσία του εκεί, καθώς και προηγουμένως στις ακτές της Βόρειας Θάλασσας και στη Μάγχη, όπου συνοδευόταν από το ρωσικό ναυτικό, συνδέθηκε με την εγγύτητα των απροστάτευτων καλωδίων διασύνδεσης του βυθού που μεταφέρουν παγκόσμια κινητικότητα στο διαδίκτυο μεταξύ της Ιρλανδίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής.
Οι ύποπτες ρωσικές ενέργειες υβριδικού πολέμου στην ξηρά, στην Ευρώπη και στο Ηνωμένο Βασίλειο, πολλαπλασιάζονται σε έκταση και σοβαρότητα. Κυμαίνονται από κυβερνοεπιθέσεις μεγάλης κλίμακας, όπως στην Εσθονία, μέχρι την απόκρυψη εμπρηστικών μηχανισμών σε δέματα επί αεροσκαφών στη Γερμανία, την Πολωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Οι δυτικές υπηρεσίες κατασκοπείας δείχνουν με το δάχτυλο την GRU, τη στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Ρωσίας (η οποία ήταν υπεύθυνη για τις δηλητηριάσεις στο Σάλσμπερι το 2018). Φυσικά, όλα αυτά διαψεύδονται από το Κρεμλίνο.
Κλιμακούμενες αντιδράσεις της Ρωσίας
Οι ειδοποιήσεις για τις κλιμακούμενες δραστηριότητες της Ρωσίας έρχονται πυκνά τους τελευταίους μήνες. Η Kaja Kallas, πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας και πρόσφατα διορισμένη επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, μίλησε νωρίτερα φέτος για αυτό που αποκάλεσε «σκιώδη πόλεμο» του Πούτιν που διεξάγεται στην Ευρώπη. «Πόσο μακριά τους αφήνουμε να φτάσουν στο έδαφός μας;» ρώτησε ο Kallas.
Τον Μάιο, ο Ντόναλντ Τουσκ, πρωθυπουργός της Πολωνίας, κατηγόρησε τη Μόσχα για επανειλημμένες πράξεις σαμποτάζ. Τον Οκτώβριο, ο Ken McCallum, επικεφαλής της MI5, δήλωσε ότι η GRU συμμετείχε σε «μια διαρκή αποστολή για τη δημιουργία χάους στους βρετανικούς και ευρωπαϊκούς δρόμους».
Ο νέος γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, πρώην πρωθυπουργός της Ολλανδίας, πρόσθεσε τη φωνή του αυτόν τον μήνα. Η Μόσχα, είπε, διεξάγει «μια εντεινόμενη εκστρατεία υβριδικών επιθέσεων σε όλα τα συμμαχικά μας εδάφη, παρεμβαίνοντας άμεσα στις δημοκρατίες μας, σαμποτάροντας τη βιομηχανία και διαπράττοντας βία … το μέτωπο σε αυτόν τον πόλεμο δεν είναι πλέον μόνο στην Ουκρανία».
Είναι έτοιμη η Ευρώπη να αναγνωρίσει τις επιθέσεις;
Παραμένει ασαφές, παρά τις προειδοποιήσεις αυτές, πόσο έτοιμη είναι η Ευρώπη να αναγνωρίσει, πρώτον, ότι δέχεται πλέον συνεχείς επιθέσεις από τη Ρωσία και εμπλέκεται, εκ των πραγμάτων, σε έναν απεριόριστο, ασύμμετρο πόλεμο- και δεύτερον, τι είναι έτοιμη να κάνει γι’ αυτό σε μια στιγμή που η υποστήριξη των ΗΠΑ προς το ΝΑΤΟ και την Ουκρανία έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση από την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ.
Όταν οι υπουργοί Εξωτερικών της Πολωνίας, της Γερμανίας και της Γαλλίας, καθώς και του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιταλίας και της Ισπανίας συναντήθηκαν στη Βαρσοβία την περασμένη εβδομάδα, προσπάθησαν να δώσουν απαντήσεις. «Οι κλιμακούμενες υβριδικές δραστηριότητες της Μόσχας κατά των χωρών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ είναι πρωτοφανείς σε ποικιλία και κλίμακα, δημιουργώντας σημαντικούς κινδύνους για την ασφάλεια», δήλωσαν.
Αλλά η λύση που πρότειναν – αυξημένη δέσμευση για την κοινή ασφάλεια της Ευρώπης, υψηλότερες αμυντικές δαπάνες, περισσότερες κοινές δυνατότητες, συγκέντρωση πληροφοριών, ισχυρότερο ΝΑΤΟ, «δίκαιη και διαρκής ειρήνη» στην Ουκρανία και ενισχυμένη διατλαντική συμμαχία – ήταν περισσότερο γνωστός ευσεβής πόθος παρά πειστικό σχέδιο δράσης. Ο Πούτιν είναι απίθανο να αποθαρρυνθεί, αναφέρει ο Guardian.
Στην πραγματικότητα, κάθε άλλο παρά θα αποθαρρυνθεί. Η κλιμάκωση των λεκτικών εχθροπραξιών που σχετίζεται με τους πυραύλους την περασμένη εβδομάδα ανέδειξε την κατηγορηματική άρνηση του Ρώσου ηγέτη να αποκλείσει κάθε είδους αντίποινα, όσο ακραία κι αν είναι αυτά.
Οι απειλές του περιλάμβαναν και πάλι την απειλή ότι θα καταφύγει σε πυρηνικά όπλα.
Το τεράστιο ερώτημα
Όλα αυτά, μαζί, δημιουργούν ένα τεράστιο ερώτημα, το οποίο μέχρι στιγμής δεν έχει απαντηθεί από τη Βρετανία και τους συμμάχους της – ενδεχομένως επειδή δεν έχει τεθεί ποτέ πριν. Τι πρέπει να γίνει όταν μια μεγάλη παγκόσμια δύναμη, ένα κράτος με πυρηνικά όπλα, μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, μια χώρα που έχει ορκιστεί να τηρεί τον καταστατικό χάρτη του ΟΗΕ, τις διεθνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους νόμους του πολέμου, αποστασιοποιείται;
Η βίαια συγκρουσιακή, παράνομη και επικίνδυνη συμπεριφορά του Πούτιν -όχι μόνο απέναντι στην Ουκρανία, αλλά και στη Δύση και τη διεθνή τάξη γενικότερα- είναι πρωτοφανής στη σύγχρονη εποχή.
