24 Ιουλίου 2024. Πενήντα χρόνια Μεταπολίτευσης. Και η Ιστορία συνεχίζει το δρόμο της σε μια χώρα που κοιτάζοντας το παρελθόν της, ανησυχεί για το μέλλον της.
Σήμερα συμπληρώνονται τα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης. Η μετάβαση από την επταετή Δικτατορία στη Δημοκρατία ξεκίνησε το βράδυ της 23ης Ιουλίου 1974 όταν λαμβάνει χώρα η σύσκεψη υπό τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Φαίδωνα Γκιζίκη. Σε αυτήν συμμετέχουν οι πολιτικοί αρχηγοί Παναγιώτης Κανελλόπουλος της ΕΡΕ, Γεώργιος Μαύρος της Ένωσης Κέντρου όπως επίσης και οι πολιτικοί Ευάγγελος Αβέρωφ, Σπύρος Μαρκεζίνης, Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας, Στέφανος Στεφανόπουλος, Πέτρος Γαρουφαλλιάς και Ξενοφών Ζολώτας.
Στη συνάντηση δίνει το παρών και η ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων. Οι στρατιωτικοί αποφασίζουν να δώσουν την εξουσία και πάλι στους πολιτικούς την ώρα που η Κύπρος φλέγεται και στην Ελλάδα έχει κηρυχθεί ήδη από τις 21 Ιουλίου γενική επιστράτευση.
Έρχεται…
Στο τραπέζι πέφτει ως μοναδική λύση η δημιουργία κυβέρνησης εθνικής ενότητας. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ προτείνει για τη θέση του πρωθυπουργού τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος βρίσκεται αυτοεξόριστος στο Παρίσι.
Γίνεται το περιβόητο τηλεφώνημα και στις 2 το πρωί της 24ης Ιουλίου ο Καραμανλής φτάνει στην Αθήνα με το προσωπικό αεροσκάφος του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας Βαλερί ντ’ Εστέν.
Στις 4 το πρωί ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ορκίζεται πρωθυπουργός σε μια κεντροδεξιά κυβέρνηση χωρίς τη συμμετοχή Αριστερών, ώστε να μην προκληθούν περισσότερα προβλήματα καθώς ο κρατικός μηχανισμός εξακολουθεί να στηρίζεται από υποστηρικτές της Χούντας.
Η Δικτατορία αποτελεί παρελθόν, ξημερώνει η αυγή της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας.
Τα πρώτα μέτρα και τα πρώτα γεγονότα
Το επόμενο διάστημα και έως τα τέλη του χρόνου η νέα κυβέρνηση εθνικής ενότητας ξεκινά την αποχουντοποίηση -χωρίς εντυπωιακά αποτελέσματα- στο Δημόσιο, τα Πανεπιστήμια, τις Τράπεζες και γενικότερα στον κρατικό μηχανισμό. Επαναλειτουργεί το κόμμα της ΕΔΑ υπό τον Ηλία Ηλιού, επιστρέφουν στη χώρα ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Χαρίλαος Φλωράκης.
Στις 3 Σεπτεμβρίου ιδρύεται το ΠΑΣΟΚ και στις 23 Σεπτεμβρίου νομιμοποιείται το ΚΚΕ με την κατάργηση του νόμου 509 του 1947. Λίγες μέρες αργότερα, στις 4 Οκτωβρίου ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ιδρύει το κόμμα της ΝΔ.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου κρατά την ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ Αριστοτέλης Σαρρηκώστας
Θα ακολουθήσουν οι πρώτες εκλογές της Μεταπολίτευσης στις 17 Νοεμβρίου, ένα χρόνο μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, τις οποίες και θα κερδίσει η ΝΔ με άνεση καθώς θα πάρει 220 έδρες.
Πέντε μέρες αργότερα θα προκηρυχθεί το δημοψήφισμα για τις 8 Δεκεμβρίου, και οι Έλληνες πολίτες θα κληθούν να διαλέξουν για πολίτευμά τους: βασιλευόμενη ή αβασίλευτη Δημοκρατία; Το αποτέλεσμα είναι συντριπτικό υπέρ της δεύτερης επιλογής. Η Ελλάδα τελειώνει μια και καλή με την βασιλεία και προχωρά με την Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
Το τέλος (;) της Μεταπολίτευσης
Οι απόψεις διίστανται για το αν και πότε τελείωσε η περίοδος της Μεταπολίτευσης. Ιστορικοί, πανεπιστημιακοί και πολιτικοί επιστήμονες έχουν καταθέσει διαφορετικές απόψεις για το θέμα.
Για τον Γιάννη Βούλγαρη, καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο «το τέλος της είναι ασαφές», όπως αναφέρει στο βιβλίο του, «Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης 1974-1990».
Κάποιοι άλλοι την οριοθετούν στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου και στην πτώση του Κομμουνισμού (την περίοδο 1989 έως 1991). Υπάρχει και η άποψη που θέλει τη Μεταπολίτευση να τελειώνει με τον ερχομό της τρόικας στην Ελλάδα, το τέλος του ισχυρού δικομματισμού και την είσοδο της χώρας στα Μνημόνια, ενώ δεν λείπουν και όσοι θεωρούν ότι η περίοδος της μεταπολίτευσης δεν έχει ακόμη κλείσει τον κύκλο της.
Οριοθετώντας το πλαίσιο της συζήτησης ο κ. Σπύρος Σακελλαρόπουλος, καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου εξηγεί «εδώ και αρκετές δεκαετίες γίνεται, συνεχής, λόγος στη δημόσια σφαίρα για το πότε, και αν, τέλειωσε η Μεταπολίτευση. Κατά τη γνώμη μου για να υπάρξει απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι εννοούμε τον όρο «Μεταπολίτευση».
Η πρώτη εκδοχή, σημειώνει, «είναι πως η Μεταπολίτευση αποτελεί τη μεταβατική περίοδο από την πτώση της Δικτατορίας μέχρι την παγίωση της Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας. Σε αυτή την περίπτωση η Μεταπολίτευση τελειώνει κάποια στιγμή μέσα στο 1975, είτε με την εκλογή του Κ. Τσάτσου ως Προέδρου της Δημοκρατίας, είτε με τις καταδίκες των πρωταίτιων του Πραξικοπήματος, είτε, αν το προεκτείνουμε λίγο, με τις καταδίκες των βασανιστών.»
Μια δεύτερη εκδοχή, σημειώνει, «θέτει ως κεντρικό σημείο του ορισμού της Μεταπολίτευσης την ομαλή εναλλαγή των πολιτικών κομμάτων στην Κυβέρνηση. Τότε μπορεί να υποστηριχθεί πως η Μεταπολίτευση ολοκληρώνει τον κύκλο της το 1981 με τη νίκη του ΠΑΣΟΚ. Σύμφωνα με μία τρίτη εκδοχή η Μεταπολίτευση αποτελεί την περίοδο εκείνη όπου παρατηρείται υποχώρηση της ισχύος του κεφαλαίου και ενδυνάμωση, μέσω διαρκών κατακτήσεων, της δύναμης της εργασίας. Αν δεχτούμε αυτό τον ορισμό τότε η Μεταπολίτευση ολοκληρώνεται με τα οικονομικά μέτρα του ΠΑΣΟΚ τον Οκτώβριο του 1985.»
Ωστόσο, επισημαίνει ο κ. Σακελλαρόπουλος, «κατά τη γνώμη μου η πιο έγκυρη εκδοχή είναι μία τέταρτη, βάσει της οποίας η Μεταπολίτευση ταυτίζεται με την Γ’ Ελληνική Δημοκρατία, δηλαδή με την αλλαγή του Πολιτεύματος σε Προεδρευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, τη νομιμοποίηση της κομμουνιστικής αριστεράς, τις απρόσκοπτες κυβερνητικές εναλλαγές και τον περιορισμό του ρόλου του Στρατού στις προβλεπόμενες από το Σύνταγμα αρμοδιότητες. Κατά συνέπεια και βάσει αυτού του ορισμού η Μεταπολίτευση δεν έχει τελειώσει ακόμα και είναι άγνωστο πότε, και πως, θα ολοκληρωθεί ο κύκλος της.»
Σε κάθε περίπτωση η περίοδος αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς είναι η πρώτη φορά στη νεότερη ιστορία που η χώρα βαδίζει σε ρυθμούς ανάπτυξης και αλλάζει, με όλα τα καλά και κακά στοιχεία αυτής της προσπάθειας. Από την κατάργηση του πολυτονικού και της σχολικής ποδιάς, έως τη σεξουαλική απελευθέρωση και την άνοδο του κινήματος του φεμινισμού.
Από την ανάκτηση των προσωπικών ελευθεριών και την αναζήτηση ταυτότητας σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία έως τη σταδιακή απαλλαγή από τον φόβο του κράτους (ενίοτε παρακράτους), από τη διεκδίκηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων από περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες έως τους αγώνες στους δρόμους και τις ιστορικές απεργίες, η Μεταπολίτευση είναι η περίοδος που σε γενικές γραμμές η πορεία της χώρας κύλησε ομαλά χωρίς πολέμους και λοιπές έξωθεν παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να την οδηγήσουν σε νέες περιπέτειες.
Αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι ο δρόμος των 50 ετών ήταν στρωμένος με λουλούδια. Ας θυμηθούμε όμως τα κομβικά σημεία αυτής της πορείας.
Πολιτικοί σταθμοί
Εκλογές 1977
Η ΝΔ επικρατεί ξανά, μετρώντας ωστόσο απώλειες και προς τα Δεξιά της – με την εμφάνιση του κόμματος Εθνική Παράταξη (τόσοι Χουντικοί και βασιλόφρονες έπρεπε κάπου να εκφραστούν) – αλλά και προς το κέντρο, όπου δεύτερη δύναμη αναδύεται το ΠΑΣΟΚ.
Όσον αφορά την αριστερή πτέρυγα του πολιτικού φάσματος, οι εκλογές του 1977 σφραγίστηκαν από την απόλυτη κυριαρχία του ΚΚΕ (9,4% και 11 έδρες) έναντι του κύριου αντίπαλου του, του ΚΚΕ Εσωτερικού. Έτσι έληξε η διαμάχη για την κληρονομιά της κομμουνιστικής εκλογικής παράδοσης, που υπήρχε από τη διάσπαση του ΚΚΕ το 1968.
Η περίοδος της Αλλαγής
Τον Οκτώβριο του 1981 το ΠΑΣΟΚ έρχεται πανηγυρικά στην εξουσία. Λίγους μήνες νωρίτερα έχει επιτευχθεί η είσοδος της χώρας στην ΕΟΚ. Η περίοδος της Αλλαγής ξεκινά και θα κρατήσει για 8 συναπτά έτη κατά τα οποία σημειώνονται σημαντικές αλλαγές στη χώρα, ειδικά στην πρώτη τετραετία του σοσιαλισμού. Οι μεταρρυθμίσεις εκείνης της περιόδου αλλάζουν εντελώς τα δεδομένα για λογαριασμό μιας κοινωνίας που γλείφει ακόμα τις πληγές της.
Η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, η δημιουργία του ΕΣΥ, οι ριζικές αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο (κατάργηση προίκας, μοιχείας, έναρξη ισότητας, θέσπιση πολιτικού γάμου), η προσπάθεια ανακατανομής του εισοδήματος, το τέλος του φόβου του «χωροφύλακα», οι αυξήσεις στους μισθούς, τα μέτρα στήριξης στις μικρές, προβληματικές ιδιωτικές επιχειρήσεις, η κατάργηση των νόμων κατά του Τύπου είναι ορισμένα από αυτά.
Στις εκλογές του Ιουνίου του 1985 ο λαός ανανεώνει την εμπιστοσύνη του στο πρόσωπο του Ανδρέα Παπανδρέου αν και με μικρότερο ποσοστό. Επικεφαλής της ΝΔ είναι ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και στα χρόνια που θα ακολουθήσουν οι πολιτικές αντιπαραθέσεις των δύο θα μείνουν στην Ιστορία, καθώς η σχέση τους έρχεται από παλιά, από την περίοδο της Ένωσης Κέντρου και τη δεκαετία του 60.
Η στροφή στη λιτότητα μέσω ενός σταθεροποιητικού προγράμματος της Οικονομίας, το σκάνδαλο Κοσκωτά, η κρίση στα ελληνοτουρκικά με το «Σισμίκ», η ασθένεια του Ανδρέα Παπανδρέου που θα τον οδηγήσει στο Λονδίνο και θα φέρει τη Δήμητρα Λιάνη στη ζωή του, οι δελφίνοι του ΠΑΣΟΚ, το πρώτο σκάνδαλο υποκλοπών (υπόθεση Τόμπρα) θα είναι ορισμένα από τα πιο σημαντικά συμβάντα της δεύτερης 4ετίας.
Η οκταετία του ΠΑΣΟΚ θα ολοκληρωθεί με την πολιτική κρίση του 1989, με τις αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις, τη σύσταση της οικουμενικής κυβέρνησης και την παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου και κορυφαίων υπουργών του στο Ειδικό Δικαστήριο για το σκάνδαλο Κοσκωτά.
Η εποχή της «κάθαρσης»
Όπως αναφέρει ο Γιάννης Βούλγαρης στο βιβλίο του «Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης», «η πτώση του ΠΑΣΟΚ τον Ιούνιο του 1989, ύστερα από οκτώ χρόνια διακυβέρνησης και η ανατροπή των ισορροπιών υπέρ της ΝΔ δεν πρέπει να αποδοθεί αποκλειστικά στη διαδικασία της «φυσιολογικής» φθοράς που υφίσταται ένα κόμμα που βρίσκεται στην εξουσία. Ήταν αποτέλεσμα βαθύτερων κοινωνικών, οικονομικών και ιδεολογικών ανακατατάξεων, οι οποίες διαμορφώθηκαν και επηρεάστηκαν από το διεθνές κλίμα της δεκαετίας του 1980, όταν στη Δύση κυριαρχούσε ο φιλελευθερισμός ή ο νεοφιλελευθερισμός και η κατάρρευση του ¨υπαρκτού σοσιαλισμού¨».
Η λέξη της εποχής είναι η «κάθαρση», την οποία χρησιμοποιεί τόσο η ΝΔ όσο και η Αριστερά φέρνοντας στο προσκήνιο το «βρόμικο ‘89», φράση με την οποία οι οπαδοί του ΠΑΣΟΚ περιέγραφαν την ανίερη συμμαχία της εποχής μεταξύ ΝΔ και ενιαίου Συνασπισμού που οδηγεί σε κυβέρνηση συνεργασίας, υπό τον Τζαννή Τζαννετάκη.
Λ. Κύρκος, Κ. Μητσοτάκης, Χ. Σαρτζετάκης, Χ. Φλωράκης
Αυτή θα κρατήσει για κάποιους μήνες, διάστημα κατά το οποίο η Βουλή θα επικυρώσει τις παρεπομπές τόσο του Ανδρέα Παπανδρέου όσο και υπουργών του στο ειδικό δικαστήριο. Την επιλογή της συγκυβέρνησης θα την πληρώσει ακριβά η Αριστερά στις επόμενες εκλογές τον Νοέμβριο του 1989 από τις οποίες θα προκύψει η οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Ξενοφώντα Ζολώτα.
Το γαϊτανάκι των επαναλαμβανόμενων εκλογών λήγει τελικά στις εκλογές του Απριλίου του 1990 όπου η ΝΔ συγκεντρώνει 150 έδρες, ωστόσο θα καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση καθώς προσχωρεί σε αυτήν ο μοναδικός βουλευτής του είχε εκλεγεί με το κόμμα της ΔΗΑΝΑ του Κωστή Στεφανόπουλου.
Το ειδικό δικαστήριο θα διαρκέσει 10 μήνες και θα είναι η πρώτη live μετάδοση της διαδικασίας μέσω της ΕΡΤ. Οι τηλεθεατές θα δουν στις οθόνες τους την κατάρρευση του Μένιου Κουτσόγιωργα, ο οποίος θα καταλήξει λίγο αργότερα στο νοσοκομείο την ώρα που έξω απ’ αυτό οπαδοί του ΠΑΣΟΚ βρίζουν τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και τη ΝΔ.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου θα αθωωθεί, σε αντίθεση με τους Δημήτρη Τσοβόλα και Γιώργο Πέτσο στους οποίους θα επιβληθούν ποινές, μεταξύ των οποίων και στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων. Είναι το τέλος μιας εποχής.
Σε έρευνα της Public Issue που είχε δημοσιευτεί το 2007 «η δεκαετία του ’80 έχει καταγραφεί στη συνείδηση της ελληνικής κοινής γνώμης, ως η κατ’ εξοχήν περίοδος των μεγάλων αλλαγών για τη χώρα». Αν και οι ερωτηθέντες αναγνώριζαν ότι από το 2001 έως το 2007 είχαν δημιουργηθεί σημαντικές υποδομές στη χώρα, είχε επιτευχθεί η είσοδος στην ΟΝΕ και η Ελλάδα κινούνταν πιο «ευρωπαϊκά», η δεκαετία του ’80 ήταν εκείνη κατά την οποία:
α) Οι πολίτες διέθεταν καλύτερο βιοτικό επίπεδο (40%),
β) η οικονομία της χώρας ήταν σε καλύτερη κατάσταση (35%), αλλά και
γ) η Δημοκρατία λειτούργησε καλύτερα (36%).
Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη
Στην τριετία που θα ακολουθήσει από την εκλογή της ΝΔ ο νεοφιλελευθερισμός θα δείξει το πρόσωπό του ασελγώντας πάνω στο κοινωνικό κράτος, απολύοντας χιλιάδες κόσμου και προκαλώντας –από ένα σημείο και μετά- πολλές κινητοποιήσεις. Την ίδια ώρα το ΠΑΣΟΚ προσπαθεί να ανασυνταχθεί ενώ η Αριστερά βιώνει τη διάσπαση του ΚΚΕ από τον ΣΥΝ.
Στην πορεία προκύπτει το Μακεδονικό με τη λύση περί σύνθετης ονομασίας να συζητείται ήδη από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, στον οποίο αποδίδεται και η περίφημη φράση ότι «κανείς δεν θα θυμάται τίποτε σε 10 χρόνια». Η ειρωνεία είναι ότι η πτώση της κυβέρνησης έρχεται από έναν βουλευτή του νομού Κιλκίς ο οποίος ανακάλυψε ξαφνικά ότι δεν μπορούσε πλέον να υπομείνει το ενδεχόμενο μιας «προδοτικής» συμφωνίας για σύνθετη ονομασία της ΠΓΔΜ. Άλλοι υποστηρίζουν ότι η πτώση της κυβέρνησης είχε να κάνει με οικονομικά συμφέροντα και την πώληση του ΟΤΕ.
Στο μεσοδιάστημα η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει επίσης ταλανιστεί από ένα νέο σκάνδαλο υποκλοπών, με το ΠΑΣΟΚ να παραπέμπει στη συνέχεια τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη στο Ειδικό Δικαστήριο, απόφαση που αναίρεσε τελικά αργότερα ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Στις 10 Οκτωβρίου του 1993, το ΠΑΣΟΚ επανέρχεται πανηγυρικά στην εξουσία και ο Ανδρέας Παπανδρέου ξαναγίνεται πρωθυπουργός.
Κυριαρχία ΠΑΣΟΚ
Για τα επόμενα 11 χρόνια το ΠΑΣΟΚ θα κυβερνήσει τη χώρα, έως το 1996 υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου και εν συνεχεία τη σκυτάλη θα πάρει ο «εκσυγχρονισμός» υπό τον Κώστα Σημίτη. Η Ελλάδα θα ξενυχτήσει στο Ωνάσειο και θα ζήσει την περίοδο της διαδοχής λίγο πριν ο Ανδρέας Παπανδρέου αφήσει την τελευταία του πνοή, τον Ιούνιο του 1996.
Ο κόσμος αλλάζει, το ίδιο και η Ελλάδα, η οποία λίγα χρόνια αργότερα κι ενώ η Οικονομία κυριαρχεί έναντι της κοινωνικής πολιτικής, αναλαμβάνει το μεγάλο στοίχημα: τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.
Για τα επόμενα χρόνια η Αθήνα κυρίως και λιγότερο η επαρχία μετατρέπεται σε ένα απέραντο εργοτάξιο. Μετρό, νέο αεροδρόμιο, Αττική Οδός, Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου δείχνουν ότι η Ελλάδα είναι πλέον μια ευρωπαϊκή χώρα. Αυτό πιστοποιείται με την είσοδο της χώρας στην ΟΝΕ.
Την ίδια ώρα βέβαια ο κόσμος χάνει τις οικονομίες του στο σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου, ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος παίζει περισσότερο πολιτικό παρά εκκλησιαστικό ρόλο καλώντας χιλιάδες πιστούς σε λαοσυνάξεις για τις ταυτότητες, ενώ το πανάκριβο life style αρχίζει να κάνει παντού την εμφάνισή του. Είναι η εποχή που οι τράπεζες αρχίζουν και δίνουν δάνεια χωρίς σε όποιον μιλάει ελληνικά, ενώ παράλληλα «χαρίζουν» πιστωτικές κάρτες στον κόσμο δημιουργώντας μια τεράστια φούσκα, η οποία θα σκάσει κάποια χρόνια αργότερα.
Ντελίριο
Γεγονότα που λαμβάνουν χώρα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα αποδεικνύουν ότι το καλάμι που έχει καβαλήσει η χώρα είναι τεράστιο. Η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων (το κόστος το πληρώσαμε μετά), η κατάκτηση του Euro 2004 στο ποδόσφαιρο, η κατάκτηση του Ευρωπαϊκού στο μπάσκετ από την εθνική ομάδα το 2005 σκορπούν ντελίριο ενθουσιασμό σε εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου που κάθε λίγο και λιγάκι βγαίνουν στις πλατείες και πανηγυρίζουν κάνοντας μόδα τις σαγιονάρες με την ελληνική σημαία.
Έχουν ήδη ξεχαστεί σημαντικά γεγονότα όπως η κρίση των Ιμίων και οι «γκρίζες ζώνες» στο Αιγαίο, το τραγικό δυστύχημα του «Εξπρές Σάμινα» και η φράση του Κώστα Σημίτη «αυτή είναι η Ελλάδα» που το ακολουθεί, το κόστος των εξοπλιστικών προγραμμάτων της εποχής, ορισμένα εκ των οποίων θα εξελιχθούν σε νέα σκάνδαλα.
Γαλάζια σκάνδαλα
Λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες επέρχεται αλλαγή σκυτάλης και ο Κώστας Καραμανλής μιλάει ανοιχτά για «νταβατζήδες» και για διαπλοκή. Η ΝΔ αναλαμβάνει και πάλι την εξουσία. Θα κερδίσει και τις εκλογές του 2007 μέσω αθρόων προσλήψεων, χρέους που κινείνται απειλητικά ανοδικά αλλά και υψηλών ρυθμών ανάπτυξης ταυτόχρονα. Τα γαλάζια σκάνδαλα είναι το κερασάκι στην τούρτα όλη αυτή την περίοδο με χαρακτηριστικά εκείνα της Siemens αλλά και του Βατοπεδίου. Τα καμπανάκια απ’ την Ευρώπη έχουν αρχίσει να χτυπούν αλλά κανείς δεν δείχνει διάθεση να τ’ ακούσει.
Η αρχή της κρίσης
Το 2009 το ΠΑΣΟΚ επανέρχεται στην εξουσία και ο Γιώργος Παπανδρέου αναλαμβάνει πρωθυπουργός. Δεν θα προλάβει να κάνει πολλά πράγματα καθώς την επόμενη χρονιά η παγκόσμια οικονομική κρίση έρχεται και στην Ελλάδα και η χώρα αναγκάζεται να προσφύγει στο ΔΝΤ και την ΕΚΤ.
Το επόμενο διάστημα η χώρα θα μπει στη μέγγενη των δανειστών και θα ξεκινήσει η σκοτεινή περίοδος των Μνημονίων όπου θα ανατραπούν τα πάντα, τόσο στο πολιτικό σκηνικό όσο και στην ίδια την κοινωνία. Εδώ έρχεται η άποψη μερίδας επιστημόνων που θεωρούν ότι η Μεταπολίτευση τελειώνει οριστικά από τη στιγμή που τον πρώτο λόγο για τα Οικονομικά της χώρας –και όχι μόνο- δεν έχει πλέον η εκλεγμένη κυβέρνηση, αλλά οι τεχνοκράτες, εσωτερικού και εξωτερικού.
Είναι θλιβερή στιγμή για την Γ’ Ελληνική Δημοκρατία η εξώθηση Παπανδρέου σε παραίτηση και ο σχηματισμός της κυβέρνησης Παπαδήμου, γεγονότα που συνέβαλλαν τα μέγιστα στην άνοδο της Ακροδεξιάς, η οποία εμφανίστηκε στο πολιτικό προσκήνιο τότε κι έμεινε για τα καλά σε αυτό με διάφορες μορφές της.
Η Αριστερά στην κυβέρνηση
Τα ταραγμένα χρόνια των Μνημονίων έως την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία αποτελούν μια μελανή κηλίδα στη νεότερη ιστορία της χώρας. Χιλιάδες νέοι φεύγουν για το εξωτερικό σε αναζήτηση καλύτερης τύχης την ώρα που η χώρα βλέπει τις κατακτήσεις του κοινωνικού κράτους να χάνονται η μία μετά την άλλη, μαζί με τις περικοπές σε μισθούς, συντάξεις, υγειονομική περίθαλψη κλπ. Η Ελλάδα γίνεται ο παρίας της Ευρώπης.
Ο ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα επιχειρεί τη σύγκρουση, η οποία καταλήγει στον επώδυνο συμβιβασμό του καλοκαιριού του 2015 που ακολουθεί το δημοψήφισμα του ΟΧΙ κι ενώ η χώρα έχει χωριστεί στα δύο. Θα ακολουθήσουν 4,5 χρόνια διακυβέρνησης της Αριστεράς σε συνεργασία με τους Ανεξάρτητους Έλληνες, για να φτάσουμε, λίγο πριν το τέλος, στην υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, το μεγαλύτερο επίτευγμα της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ στην εξωτερική πολιτική.
Ακροδεξιά
Η ΝΔ κερδίζει τις εκλογές του 2019 και ο Κυριάκος Μητσοτάκης με το επιτελικό του κράτος δημιουργεί έναν απίστευτο μηχανισμό που λειτουργεί έως σήμερα και ο οποίος έχει δοκιμάσει ουκ ολίγες φορές τις αντοχές της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου. Όλα αυτά συμβαίνουν σ’ έναν κόσμο που έχει αλλάξει ραγδαία, που οι δυνάμεις της συντήρησης κυριαρχούν έναντι εκείνων της προόδου και που το φάντασμα της Ακροδεξιάς φαντάζει παντού απειλητικό κι έτοιμο να κατακλύσει τα πάντα, καθώς οι αριθμοί κυριαρχούν έναντι των ανθρώπων.
Μιλώντας για αριθμούς φτάσαμε στο σήμερα. 24 Ιουλίου 2024. Πενήντα χρόνια Μεταπολίτευσης. Και η Ιστορία συνεχίζει το δρόμο της σε μια χώρα που ανησυχεί για το μέλλον της.
Πηγές:ΑΣΚΙ (Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας), Metapolitefsi.com, εφημερiδες της εποχής. https://www.in.gr/author/dterzis/
