Μπορεί η καλή μας διάθεση, το κέφι, η ενεργητικότητά μας, η ευτυχία μας ακόμη να καθορίζονται από χημικές ουσίες; Φυσικά, εξηγούν οι ειδικοί. Αλλά όχι από αυτές που φανταζόμαστε. Οι χημικές ουσίες που εκκρίνονται στον οργανισμό μας (ορμόνες, νευροδιαβιβαστές) φαίνεται – μεταξύ άλλων – να παίζουν και σημαντικό ρόλο στη δημιουργία των συναισθημάτων, τόσο των θετικών όσο και των αρνητικών. Ας δούμε, λοιπόν, ποιες είναι αυτές οι ουσίες που επηρεάζουν ή και διαμορφώνουν κατά κάποιον τρόπο τη διάθεσή μας.
«Ουσίες» που μας κάνουν χαρούμενους
Η ωκυτοκίνη θεωρείται ότι έχει αγχολυτική δράση και είναι γνωστή ως η ορμόνη της εμπιστοσύνης, της αγάπης και της αγκαλιάς. Γνωστή κυρίως επειδή είναι μία από τις σημαντικότερες ορμόνες της γαλουχίας και ενισχύει τη σχέση της μητέρας με το μωρό, έχει θέση σε όλες τις σχέσεις μας, ερωτικές και φιλικές, και στη δημιουργία θετικών συναισθημάτων που πηγάζουν από αυτές.
Η ντοπαμίνη είναι συνώνυμη με την ευφορία. Η απελευθέρωσή της και η ενεργοποίηση του κυκλώματος ανταμοιβής του εγκεφάλου, που ενεργοποιείται με όλα όσα μας προκαλούν έντονη ευχαρίστηση (π.χ. έρωτας, σεξ, σοκολάτα) αλλά και με όλα όσα μας προκαλούν εθισμό, π.χ. ναρκωτικά, αλκοόλ, τσιγάρο κ.λπ., παίζει βασικό ρόλο στη χαρά και στην ευχαρίστηση που παίρνουμε από το περιβάλλον και τη ζωή μας.
Η σεροτονίνη επηρεάζει τη διάθεση, τη μνήμη, το πώς νιώθουμε. Ο νευροδιαβιβαστής αυτός και οι εναλλαγές των επιπέδων του είναι γνωστό ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε διάφορες καταστάσεις, όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η κατάθλιψη και η αγχώδης διαταραχή.
Οι ενδορφίνες, γνωστές και ως τα φυσικά παυσίπονα του οργανισμού μας, είναι νευροπεπτίδια, που παράγονται μετά τη γυμναστική αλλά και από άλλες ευχάριστες δραστηριότητες. Μας ηρεμούν, γεννούν αίσθημα ευδαιμονίας, βελτιώνουν τη διάθεση και αντιμάχονται το στρες.
Ο ρόλος των ορμονών του φύλου
Όπως όλοι γνωρίζουμε, στις γυναίκες οι βασικές ορμόνες του φύλου είναι τα οιστρογόνα, που παράγονται από τις ωοθήκες και στους άνδρες είναι η τεστοστερόνη, που παράγεται από τους όρχεις. Τόσο οι γυναίκες παράγουν ανδρογόνα σε μικρές ποσότητες όσο και οι άνδρες οιστρογόνα σε αντίστοιχα χαμηλά επίπεδα. Τα επίπεδα των οιστρογόνων διακυμαίνονται φυσιολογικά στη διάρκεια του κύκλου και της εγκυμοσύνης και πέφτουν δραματικά κατά την εμμηνόπαυση.
Όταν τα οιστρογόνα βρίσκονται σε ικανοποιητικά επίπεδα οι γυναίκες έχουν καλύτερη διάθεση, περισσότερη ενέργεια και ευεξία, ενώ αντίθετα όταν τα οιστρογόνα είναι χαμηλά (π.χ. λόγω προεμμηνορυσιακού συνδρόμου, εμμηνόπαυσης, λοχείας) οι γυναίκες νιώθουν περισσότερη δυσθυμία, εκνευρισμό και κακή διάθεση. Αντίστοιχα με τα οιστρογόνα και η τεστοστερόνη όταν βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα μπορεί να κάνει τους άνδρες πιο δύσθυμους, εκνευρισμένους, χωρίς διάθεση, χαμηλή λίμπιντο και ενεργητικότητα.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Διαβάζοντας όλα τα παραπάνω αναρωτιόμαστε πιθανώς αν θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι ώστε να επηρεάσουμε τα επίπεδα των ουσιών αυτών στον οργανισμό μας με στόχο να νιώθουμε πιο χαρούμενοι, ενεργητικοί και με καλύτερη διάθεση. Υπάρχουν κάποιες θεωρίες ή και επιστημονικές ενδείξεις σε άλλες περιπτώσεις ότι κάποια από τα παρακάτω θα μπορούσαν να έχουν θετική επίδραση. Ετσι είναι σκόπιμο να προσπαθήσουμε να:
* Γελάμε. Θεωρείται ότι το γέλιο μπορεί να συμβάλει στην παραγωγή χημικών ουσιών που μας ανεβάζουν τη διάθεση, αλλά και στον περιορισμό ουσιών που σχετίζονται με το στρες. Ειδικά μπαίνοντας σε έναν συνεχή κύκλο γέλιου, η διάθεσή μας γίνεται ακόμη καλύτερη.
*Ασκούμαστε. Εχουμε κατά καιρούς διαβάσει και ακούσει πως η σωματική άσκηση βοηθά στην αύξηση των ενδορφινών και κατ’ επέκταση βοηθά στη βελτίωση της διάθεσής μας, στη χαλάρωση και στην ευεξία μας. Πολλές έρευνες έχουν επιβεβαιώσει αυτή τη θετική επίδραση της γυμναστικής όχι μόνο στο σώμα μας αλλά και στο πνεύμα και στην ψυχή μας.
*Αφηνόμαστε στη θεραπευτική ιδιότητα του ήλιου. Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα αυξημένα ποσοστά μελαγχολίας, κατάθλιψης, ακόμη και αυτοκτονιών στη Βόρεια Ευρώπη οφείλονται έως έναν βαθμό και στην έλλειψη ηλιοφάνειας. Αντίθετα, η έκθεση στο ηλιακό φως αυξάνει τις ενδορφίνες και κατ’ επέκταση βοηθά στη βελτίωση της διάθεσης, αλλά και της ποιότητας του ύπνου.
* Κάνουμε ό,τι μας προκαλεί ευχαρίστηση. Οι ειδικοί θεωρούν ότι ακόμη και η θύμηση ευχάριστων εμπειριών, και ακόμη περισσότερο η ενασχόληση με ευχάριστα χόμπι, η παρέα με τους φίλους και τους αγαπημένους μας, το να ακούμε μουσική, το σεξ, αλλά και όποια άλλη ευχάριστη ενασχόληση θα επηρεάσουν τη χημική ισορροπία του οργανισμού μας και θα μας φτιάξουν τη διάθεση.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Χριστίνα Δάλλα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας για τις Νευροεπιστήμες.
Τα σχόλια είναι κλειστά.