Η Ντόρα Μπακογιάννη μιλά στο BHMA Talks για την πολύ δύσκολη στιγμή της κυβέρνησης με τα Τέμπη, τη στάση που οφείλει να κρατά μια πολιτική ηγεσία όταν ο λαός κατεβαίνει μαζικά στους δρόμους, αλλά και για την ευθύνη του πολιτικού συστήματος να μην ευτελίζει τους θεσμούς.
ΗΝτόρα Μπακογιάννη είναι μια πολιτικός που δεν μπαίνει σε καλούπια, είναι μια κατηγορία από μόνη της. Κι αυτό της το αναγνωρίζουν φίλοι και εχθροί. Έμπειρη, δυναμική, έχει περάσει δια πυρός και σιδήρου, έχει δοκιμαστεί κι έχει αποδείξει ότι αντέχει.
Με βαθιά γνώση της πολιτικής, εσωτερικής και εξωτερικής, παρούσα στα μεγάλα και τα μικρά της σύγχρονης ιστορίας μας, παραμένει ενεργή, εντός και εκτός Βουλής. Κόρη του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, αδελφή του Κυριάκου Μητσοτάκη, μάνα του Κώστα Μπακογιάννη, η Ντόρα μιλά στο ΒΗΜΑ Talks ως μια γυναίκα που έχει το δικό της στίγμα, γι’ αυτό και ό,τι λέει έχει την σημασία του.
Πιστεύετε ότι η κυβέρνηση κινδυνεύει απ’ τα Τέμπη;
Θα έλεγα ότι είναι αναμφισβήτητα μια πολύ δύσκολη στιγμή για την κυβέρνηση. Και είναι μια δύσκολη στιγμή, διότι έγιναν λάθη -όχι τόσο στη διαχείριση του ίδιου του δυστυχήματος. Έχω παρακολουθήσει τραγωδίες διεθνώς, και επαναλαμβάνεται η ίδια ιστορία. Οι άνθρωποι κάνουν ό,τι μπορούν εκείνη την ώρα, προσπαθούν. Ενδεχομένως κάνουν λάθη τα οποία, εκ των υστέρων, μπορεί κανείς να τα δει.
Γι’ αυτό και χρειάζεται να έχουμε ένα manual, όπως υπάρχει για τα αεροπλάνα. Ένας οδηγός, ένα εγχειρίδιο που να λέει τι πρέπει να κάνεις, τι να τσεκάρεις. Θα μου πεις εκείνη την ώρα της καταστροφής, ποιος έχει το μυαλό; Οφείλει όμως να το ’χει. Η κυβέρνηση κατηγορείται ότι έκανε πολιτική παρέμβαση εκείνη την ώρα. Εάν υπήρχε αυτό το manual θα έπρεπε να υπάρχει η παρέμβαση.
Για μένα δεν μπορεί να υπάρξει μεγαλύτερη τραγωδία -μάνες είμαστε. Όλα τ’ άλλα τα αντέχεις σ’ αυτή τη ζωή. Έχω περάσει τραγωδία προσωπική, αλλά αν, ο μη γένοιτο, πάθει κάτι το παιδί σου, από εκείνη την ώρα τελείωσε η ζωή σου. Άρα ό,τι και να πουν αυτοί οι άνθρωποι έχουν δίκιο. Το ότι έχουν δύναμη να στέκονται όρθιοι και να μιλούν είναι ένα θαύμα. Εγώ, ειλικρινά, δεν ξέρω αν θα είχα τη δύναμη.
Άρα στην ζυγαριά πολιτικός-μάνα, το μάνα έρχεται πρώτο…
Υπάρχει πρώτα το μάνα, υπάρχει πρώτα το άνθρωπος. Αλλά απ’ την άλλη μεριά ο πολιτικός έχει και ευθύνες. Ευθύνες για το τι έχει συμβεί σ’ αυτό το έρμο κράτος και ήταν τόσα χρόνια σ’ αυτή την κατάσταση ο σιδηρόδρομος. Άρα έχουμε ευθύνες όλοι όσοι έχουμε περάσει από αυτή τη Βουλή, πόσο μάλλον κάποιοι που είμαστε πολλά χρόνια. Κι εγώ που δεν είχα θέση με αρμοδιότητα, νιώθω ότι έχω ευθύνη απέναντι σ’ αυτό τον κόσμο. Αποδέχομαι το μερίδιο αυτής της ευθύνης και έχω την υποχρέωση να κάνω ό,τι περνάει απ’ το χέρι μου για να μην ξανασυμβεί κάτι τέτοιο.
«Αναμφισβήτητα είναι μια πολύ δύσκολη στιγμή για την κυβέρνηση».
Κάποιοι στην κυβέρνηση όμως δεν έδειξαν την ευαισθησία σας. Στερούνται ενσυναίσθησης;
Δεν το πιστεύω. Απλώς η πολιτική είναι μια άχαρη δουλειά. Και συχνά όταν σου επιτίθενται αντιδράς και προσπαθώντας να εξηγήσεις κάτι, λες και μια λάθος έκφραση. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι για τους οποίους μιλάμε, είναι πατεράδες. Απλώς όταν φτάνουν στο σημείο να σε λένε λαθρέμπορο, φονιά, δολοφόνο των παιδιών, οργίζεσαι, τα χάνεις… Ξέρετε τι σημαίνει να πεις έναν άνθρωπο δολοφόνο;
Εγώ, μέχρι ν’ ανακαλυφθεί η 17Ν, δεν είχα επιτρέψει στον εαυτό μου το παραμικρό υπονοούμενο για το ποιος μπορεί να είναι από πίσω. Γιατί; Γιατί είναι τόσο μεγάλη κατηγορία που δεν μπορείς να την πεις, κι εδώ την λένε ελαφρά τη καρδία. Όταν λοιπόν σε λένε από παιδεραστή μέχρι δολοφόνο, είναι φορές που δεν αντέχεις, δεν έχεις σιδερένια νεύρα. Οπότε χάνεις το δίκιο σου.
Συγκάλυψη και δικαιοσύνη, δύο λέξεις που επανέρχονται.
Την συγκάλυψη δεν μπορώ να την αποδεχθώ, την θεωρώ ύβρη και δεν μπορώ να αντιληφθώ τι είναι αυτό που θέλει να συγκαλύψει η κυβέρνηση. Για να σταθεί μια δημοκρατία υπάρχουν θεσμοί. Οι θεσμοί δεν είναι τύπος στη δημοκρατία, είναι ουσία. Η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης απ’ την εκτελεστική εξουσία, η ελευθερία του λόγου, η ελευθεροτυπία, σε μια δημοκρατία, πρέπει να προστατεύονται από λειτουργούς της δημοκρατίας, απ’ το ελληνικό κοινοβούλιο. Άκουγα, για παράδειγμα, τους υβριστικούς χαρακτηρισμούς για τον εκλεγμένο Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Ναι, διαφωνείς μέχρις ενός σημείου, αλλά απ’ την εκλογή του και πέρα είναι Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Είναι θεσμός. Όπως είναι θεσμός ο Πρόεδρος της Βουλής ή ο ρόλος του βουλευτή. Εάν τον έχεις ευτελίσει, δεν σου φταίει ο θεσμός, φταις εσύ που ξεφτιλίζεις τα πάντα στη χώρα. Και τα κόμματα έχουν ευθύνες και υποχρεώσεις.
Μέσα λοιπόν σ’ αυτό το κομματικό παιχνίδι πρέπει να υπάρχουν κάποιας μορφής όρια αυτοσυγκράτησης. Διότι ο ευτελισμός των θεσμών οδηγεί στον ευτελισμό της ίδιας της δημοκρατίας. Κι αυτό είναι πολύ επικίνδυνο σε μια εποχή που έρχονται τα πάνω κάτω, που βλέπουμε απολυταρχικά καθεστώτα να επιβάλλονται και δημοκρατικά να μεταλλάσσονται σε απολυταρχικά. Κι εγώ, στην ηλικία που είμαι και στα χρόνια που έχω στη Βουλή των Ελλήνων, έχω υποχρέωση να τα πω.
Με θλίβει ότι αυτό το πάνδημο συλλαλητήριο, αυτές τις εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων που βρέθηκαν στο δρόμο, προσπαθούν τα κόμματα να τα μικρύνουν και να τα κάνουν να χωρέσουν στο κομματικό τους καλούπι. Ήταν πολύ μεγαλύτερο από μας, πολύ μεγαλύτερο απ’ τα κόμματα. Ας μην προσπαθούν να το χωρέσουν με το ζόρι σ’ ένα πολύ μικρό κουτάκι που είναι το κόμμα…
Αλλά το κυβερνητικό κόμμα, μέσα από κάποιους ανθρώπους, τουλάχιστον, έδειξε ότι στέκεται απέναντι απ’ το συλλαλητήριο, όχι μαζί του…
Κακώς. Όταν μιλάει ο λαός είναι βλακώδες να προσπαθήσεις ν’ αντιδικήσεις. Δηλαδή όλα αυτά τα νέα παιδιά που βγήκαν στο δρόμο θα πεις ότι δεν τα ακούς; Βεβαίως και τα ακούς. Αλλά έχουμε και ευθύνη να κάνουμε ό,τι μπορούμε, ό,τι χρειάζεται για να ανταποκριθούμε στον πήχη που μας έχουν βάλει.
Ως κυβέρνηση έχουμε κάνει πολλές μεταρρυθμίσεις, την πάταξη της γραφειοκρατίας, την σταδιακή πάταξη της φοροδιαφυγής, μεγάλα έργα. Αποτύχαμε όμως σε κάποια άλλα. Κι εκεί είναι που πρέπει να κάνουμε την αυτοκριτική μας. Στη σύγκρουση με το βαθύ κράτος. Το ξέραμε ότι υπάρχει το βαθύ κράτος. Στην αντιμετώπιση κάποιων παθογενειών του βαθέως κράτους αποτύχαμε.
Καραμανλής και Τριαντόπουλος, δύο ονόματα που επανέρχονται…
Το πρόβλημα δεν είναι τα πρόσωπα, διότι όπου η δικαιοσύνη εντοπίσει προσωποποιημένες ευθύνες οι άνθρωποι αυτοί θα κριθούν απ’ τον φυσικό τους δικαστή. Το πρόβλημα εντοπίζεται στο ότι δύο τρένα, σε μια χώρα που είχε δύο γραμμές, συγκρούστηκαν μετωπικά. Αυτό είναι το πρόβλημα. Όσο για τις ευθύνες, έχουμε πολλά να πούμε, απ’ την μη ολοκλήρωση της 717, απ’ τις ευθύνες για την κατάσταση του ΟΣΕ και πολλά ακόμα.
«Άνθρωποι που έπρεπε να είχαν κάνει τη δουλειά τους, δεν την έκαναν. Πώς να το κάνουμε τώρα;»
Ο κόσμος ζητάει να πέσουν κεφάλια…
Είναι λογικό, γι’ αυτό και γίνονται, διεθνώς, οι μεγάλες δίκες μετά από κάθε μεγάλο δυστύχημα. Στο μεγάλο δυστύχημα με τα τρένα στην Ισπανία η δίκη έγινε μετά από 10 χρόνια, αλλού μετά από 7 ή 8… Γιατί; Γιατί είναι πάρα πολλοί οι εμπλεκόμενοι, οι δικηγόροι, και πρέπει να γίνει σοβαρή δουλειά. Από κει και πέρα, αναμφίβολα, υπάρχουν άνθρωποι που δεν έκαναν τη δουλειά τους. Πώς να το κάνουμε τώρα; Άνθρωποι που έπρεπε να είχαν κάνει τη δουλειά τους, δεν την έκαναν και θα λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη.
Απ’ την εμπειρία σας, θα περιμένατε κάποιες παραιτήσεις; Ν’ αποδοθούν ευθύνες σε πολιτικούς με ονοματεπώνυμο…
Όταν λες ότι θα απονεμηθεί δικαιοσύνη, θα απονεμηθεί δικαιοσύνη. Δεν λες ότι επειδή θέλω αίμα στην αρένα, θα πέσει ο πέλεκυς επί δικαίων και αδίκων. Και αυτή είναι πάντα η δυσκολία της δικαιοσύνης. Εγώ δεν θα ’θελα να είμαι δικαστής γιατί πρώτα απ’ όλα θα ήμουνα ράκος, ψυχολογικά, σε κάθε δίκη. Γι’ αυτό και στηρίζω με νύχια και με δόντια την ελληνική δικαιοσύνη. Ο ένας λέει δεν εμπιστεύομαι τον ανακριτή, ο άλλος δεν εμπιστεύομαι τη δικαιοσύνη, ο τρίτος δεν μ’ αρέσει η δήλωση του Εισαγγελέα του Αρείου. Για σκεφτείτε δηλαδή, αν δεν υπήρχαν όλοι αυτοί, ποιος θα στεκόταν όρθιος σ’ αυτόν τον τόπο να απονείμει τελικά τη δικαιοσύνη;
Επικρατεί η άποψη ότι αν δεν μ’ αρέσει η απόφαση, η απόφαση είναι άδικη;
Τώρα θα επικαλεστώ τον πατέρα μου. Ένα απ’ τα πρώτα πράγματα που με δίδαξε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν ότι «δεν θα σου επιτρέψω ποτέ μια επίθεση εναντίον της ελληνικής δικαιοσύνης». Με ποια έννοια; Δεν είναι τυχαίο το πως παρουσιάζεται η δικαιοσύνη από αρχαιοτάτων χρόνων. Είναι εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Και οι πολιτικοί που έχουν εύκολα τα λόγια στα τηλεοπτικά δικαστήρια, με μεγάλη ευκολία καταδικάζουν ή αθωώνουν ανθρώπους.
Ε, λοιπόν δεν είναι δική μας δουλειά. Είμαι ιδιαιτέρως ευτυχής που σήμερα, μετά την τελευταία συνταγματική αλλαγή, δεν υπάρχει παραγραφή για τους υπουργούς. Είναι μια λογική την οποία υπερασπίστηκα εδώ και χρόνια. Εμείς οι πολιτικοί οφείλουμε να καταλήγουμε στο φυσικό μας δικαστή. Και φυσικός μας δικαστής δεν είναι ούτε η συμπολίτευση ούτε η αντιπολίτευση, αλλά η Δικαιοσύνη.
Πως είδατε την πρόταση δυσπιστίας;
Είναι πραγματικά θλιβερό να σκεφτεί κανείς ότι έγινε αυτή τη στιγμή που η χώρα βρίσκεται σ’ αυτή την κατάσταση: 200 χιλιόμετρα βόρεια από μας είναι η Ουκρανία, άλλα 200, νότια από μας, είναι το Ισραήλ και η Μέση Ανατολή. Αριστερά μας, σε απόσταση αναπνοής, η Τουρκία. Δεξιά μας, μια Ευρώπη που περνάει τη μεγαλύτερη μεταπολεμική κρίση ή πάντως τη μεγαλύτερη κρίση από ιδρύσεώς της. Και ενώ καταθέτουν πρόταση δυσπιστίας ταυτόχρονα δεν τολμάνε ν’ αρθρώσουν ότι ζητάνε εκλογές. Το λένε μέσα απ’ τα δόντια τους γιατί βασικά δεν θέλουν εκλογές. Δεν έχουν καταθέσει καμία εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης στον ελληνικό λαό. Διότι αν είχαν, θα ζητούσαν εκλογές λέγοντας ότι «εσείς κύριε Μητσοτάκη δεν μας κάνετε, αλλά εμείς έχουμε έτοιμο ένα πρόγραμμα που θα σώσει τον ελληνικό λαό». Αλλά δεν υπάρχει τίποτα.
Τα μικρά ποσοστά των αντιπάλων στις δημοσκοπήσεις, λειτουργούν αρνητικά για την κυβέρνηση;
Η ιταλοποίηση της πολιτικής ζωής είναι ένα πρόβλημα. Η χώρα χρειάζεται φορείς εναλλακτικών πολιτικών, ισχυρών όμως. Και είμαι ο τελευταίος άνθρωπος ο οποίος θα έχει την αλαζονεία να πει ότι εμείς είμαστε οι μόνοι που έχουμε τη δυνατότητα να κυβερνήσουμε. Όχι, δεν είμαστε. Αλλά απ’ την άλλη, πρέπει να υπάρχει μια αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση. Βλέπετε τι δείχνουν οι δημοσκοπήσεις. Άρα το ερώτημα είναι τι θα γίνει η χώρα. Θυμάμαι είχα συναντήσει την περίοδο των μνημονίων μια ομάδα κτηνοτρόφων και αγροτών, που έλεγε «να καεί η Βουλή». Και μετά; «Δεν με νοιάζει το μετά», έλεγαν. Εμένα όμως με νοιάζει το μετά.
Πιστεύετε ότι κάποια στιγμή η Ελλάδα μπορεί να κληθεί να διαλέξει: Ευρώπη ή Αμερική;
Πιστεύω ότι μπορεί να είναι μια αξιόπιστη γέφυρα, λόγω των παραδοσιακών στρατηγικών σχέσεων με τις ΗΠΑ. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να επικρατήσει σωφροσύνη. Η διάλυση της Δύσης δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα κανενός, ούτε των ΗΠΑ ούτε τα δικά μας.
«Ο Μητσοτάκης γνωρίζει ότι έχει την μεγάλη ευθύνη της πορείας της χώρας».
Είναι τόσο επικίνδυνος όσο φαίνεται ο Τραμπ;
Δεν το ξέρω. Η πρώτη τετραετία Τραμπ δεν ήταν αυτό που ο κόσμος περίμενε. Τώρα, η δεύτερη, με τη λογική των δασμών κι όλη αυτή την πολιτική που ακολουθεί, πιστεύω ότι ως θύμα θα έχει κυρίαρχα τον μικρό και αδύναμο Αμερικανό πολίτη, που δεν θ’ αντέξει τον πληθωρισμό. Διότι κακά τα ψέματα, ο πολύς κόσμος, ακόμα και στην Αμερική, όταν λέει ο Τραμπ ότι θα βάλω 25% δασμούς, νομίζει ότι θα το πληρώσει ο Καναδάς και το Μεξικό. Δεν αντιλαμβάνεται ότι θα τα πληρώσει ο ίδιος. Είναι ωστόσο λίγο νωρίς ακόμα για τελικές εκτιμήσεις.
Η Ευρώπη θ’ αντέξει;
Του χρωστάμε του Τραμπ, ως Ευρώπη, του χρωστάμε. Εάν μπορούσα να στείλω ένα μπουκέτο λουλούδια στον Τραμπ εκ μέρους της Ευρώπης, θα το έστελνα ευχαρίστως. Διότι εκεί που δεν είχε ξυπνήσει η Ευρώπη μέχρι τώρα, ξύπνησε. Και αντιλήφθηκε ότι τελείωσαν τα ψέματα. Η λογική ότι μπορούμε να έχουμε άλλες χώρες να πληρώνουν για την ασφάλειά μας, τις ΗΠΑ δηλαδή ή να καλύπτουμε τις ενεργειακές μας ανάγκες με φθηνό φυσικό αέριο απ’ τη Ρωσία, τελείωσε. Ήρθε η ώρα να σταθούμε στα πόδια μας. Το είπε πολύ ωραία ο Ντόναλντ Τουσκ. «500 εκατομμύρια Ευρωπαίοι περιμένουν από 350 εκατομμύρια Αμερικανούς να τους προστατεύσουν από 150 εκατομμύρια Ρώσους».
Η ακροδεξιά είναι κίνδυνος για την Ευρώπη; Για την Ελλάδα;
Η ακροδεξιά είναι κίνδυνος για τη Γερμανία κατά τη γνώμη μου, αλλά ευτυχώς το γερμανικό πολιτικό σύστημα έχει ανακλαστικά και αντιδρά εξαιρετικά καλά. Και πιστεύω ότι τελικώς η συνείδηση του γερμανικού λαού δεν θα επιτρέψει επανάληψη αυτών των φαινομένων. Όσο για την δική μας ακροδεξιά είναι καρικατούρα.
Κινδυνεύει η Νέα Δημοκρατία απ’ τα δεξιά της;
Η Νέα Δημοκρατία δεν κινδυνεύει παρά μόνο απ’ τον εαυτό της. Αν συνεχίσει με το όραμα που έχει παρουσιάσει στον ελληνικό λαό, στο δρόμο των αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων για ένα σύγχρονο κράτος που σέβεται τον πολίτη και ο πολίτης το εμπιστεύεται, η ΝΔ δεν έχει να φοβηθεί τίποτα.
Την βλέπετε να κερδίζει τις επόμενες εκλογές;
Δεν βλέπω να υπάρχει κάποια διαφορετική πρόταση, μια ρεαλιστική εναλλακτική διακυβέρνησης. Ο Μητσοτάκης γνωρίζει ότι έχει την μεγάλη ευθύνη της πορείας της χώρας και είμαι βεβαία ότι θα κάνει ότι περνάει απ’ το χέρι του για να μην οδηγηθούμε σε πολύ δύσκολες καταστάσεις. Έχω ζήσει την εποχή Μητσοτάκη-Παπανδρέου, με απίστευτες συγκρούσεις, με την Ελλάδα χωρισμένη στα δύο. Αλλά ήξερες ότι ή ο ένας θα κυβερνήσει ή ο άλλος. Οπότε, βεβαίως και θα ήθελα να υπάρχει ένας ισχυρός αντίπαλος.
«Η Νέα Δημοκρατία δεν κινδυνεύει παρά μόνο απ’ τον εαυτό της».
Απ’ το 2019 δεν βρίσκεστε στο κέντρο των αποφάσεων. Πώς το βιώνετε;
Πολύ ωραία. Είναι μια περίοδος της ζωής μου για την οποία είμαι πάρα πολύ ευγνώμων. Και είμαι ευγνώμων με την έννοια ότι κάνω αυτό που μου αρέσει. Δίνω μάχη για τα Χανιά, για τα έργα, την πρόοδο, την ανάπτυξη των Χανίων, για την προστασία του περιβάλλοντος των Χανίων, που είναι εξαιρετικά σημαντικό πράγμα για μένα. Κάνω δουλειά στο Συμβούλιο της Ευρώπης, έστω και αν αυτή τη στιγμή είμαστε απίστευτα «ντεμοντέ». Διότι εξακολουθούμε και δίνουμε μάχη για ανθρώπινα δικαιώματα, αξίες, δημοκρατία, για την καταπολέμηση των αδικιών των διαφόρων συστημάτων. Παρά ταύτα δεν εννοώ να σταματήσω να μάχομαι γι’ αυτά που έδινα μάχη όλη μου τη ζωή. Και μ’ αρέσει. Από κει και πέρα κάνω ό,τι μπορώ να στηρίξω την κυβέρνηση και όταν βλέπω τα στραβά, μιλάω. Προσπαθώ ν’ ανταποκριθώ όσο παραπάνω μπορώ, κι όπου μπορώ να βοηθήσω, βοηθάω.
Εισακούεστε;
Πότε ακούγομαι, πότε δεν ακούγομαι. Αλλά έχω τη συνείδησή μου ήσυχη. Για μένα η Νέα Δημοκρατία είναι ο χώρος μου. Είναι μια υγιής παράταξη. Έχει ελαττώματα αναμφίβολα, αλλά κυρίως υγιή στοιχεία μέσα της. Δεν είναι τυχαίο ότι έχοντας περάσει πολλές δύσκολες στιγμές, στέκεται όρθια. Γιατί έχει βαθιές ρίζες η Νέα Δημοκρατία μέσα στην ελληνική κοινωνία. Και αυτό είναι κάτι που εμένα με κάνει να νιώθω πολλή μεγαλύτερη υποχρέωση, στο βαθμό που μπορώ να δουλέψω και να την προστατεύσω.
Ωστόσο μπήκατε στην ενεργό πολιτική μετά από ένα τραγικό γεγονός, την δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη…
Λάτρευα πάντα την πολιτική, από 14 ετών, από τότε δηλαδή που έγινε δικτατορία. Και θεωρούσα ότι έπρεπε να κάνω ό,τι περνούσε απ’ το χέρι μου, για να επιστρέψει η δημοκρατία, για να γυρίσουμε στην Ελλάδα… Απλώς ήμουν πολύ ευτυχής ως ένα επιτελικό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας. Γιατί το έχω πει πολλές φορές ότι έτρεμα την δημοσιότητα. Και είναι κωμικό για έναν άνθρωπο σαν και εμένα. Δεν ήθελα να είμαι αναγνωρίσιμη. Δεν ήθελα να με βλέπει ο κόσμος στο δρόμο και να λέει “η Ντόρα”, γιατί ένιωθα ότι αυτό θα μου πάρει ένα μεγάλο κομμάτι της ανεξαρτησίας μου, της ιδιωτικότητάς μου, της ζωής μου. Και επειδή εξακολουθώ και είμαι λίγο αναρχικό στοιχείο, αυτός ήταν και ο λόγος που δεν ήθελα να γίνω βουλευτής. Υπάρχουν πολλά που μπορείς να κάνεις στην πολιτική χωρίς να είσαι πρώτο βιολί. Η μοίρα όμως τα ’φερε αλλιώς.
Και όχι μόνον. Όλη η οικογένεια είναι στην πολιτική -αδελφός, γιος…
Δεν μπορώ να πω πως είναι και το πιο ευχάριστο. Πρόσφατα πήγα τα εγγόνια μου στο Μουσείο του Ελευθέριου Βενιζέλου. Ενώ στη γενιά μου, η ιστορία του Ελευθέριου Βενιζέλου ήταν μια καθημερινή συζήτηση -ο Βενιζέλος κοιμόταν εδώ, στον Βενιζέλο άρεσε να τρώει σταμναγκάθι, ο Βενιζέλος έκανε αυτό ή το άλλο, τα εγγόνια μου δεν έχουν καμία σχέση. Και κάποια στιγμή βρέθηκαν μπροστά στο γενεαλογικό δέντρο του Βενιζέλου και είδαν τη μαμά τους, είδαν τα ονόματα Αλεξία και Κώστας…
«Ακόμη και σήμερα η γυναίκα ξεκινά 500 μέτρα πίσω από έναν άνδρα».
Οι μεγάλες οικογένειες που είναι χρόνια στην πολιτική, είναι χρόνια στην πολιτική γιατί απλούστατα έτσι μεγάλωσαν -όπως στις οικογένειες των γιατρών, των δικηγόρων… Επειδή είμαστε και πολυμελής οικογένεια, οι μισοί δεν θέλουν ν’ ακούσουν για πολιτική κι οι άλλοι μισοί την αγαπούν.
Ημέρα της Γυναίκας σήμερα: Έχουμε προχωρήσει;
Η γυναίκα έχει προχωρήσει, αλλά όχι επαρκώς. Δεν αλλάζουν οι κοινωνίες τόσο γρήγορα όσο νομίζουμε. Αλλά οι αλλαγές που έχουν συντελεσθεί τα τελευταία χρόνια είναι αναμφισβήτητα τεράστιες. Με ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις στην ιστορία, η γυναίκα ήταν πάντοτε ένα μέσο αναπαραγωγής. Άρα αυτό που έχει συντελεσθεί τον 20ο αιώνα είναι άλμα για τις γυναίκες. Ακόμη και σήμερα όμως η γυναίκα ξεκινά σε οποιαδήποτε δουλειά, 500 μέτρα πίσω από έναν άνδρα. Επίσης υπάρχει και μια υποβόσκουσα αμφισβήτηση, η οποία γίνεται προσπάθεια να καλυφθεί πίσω απ’ την πολιτική ορθότητα. Και τώρα πάλι που η πολιτική ορθότητα καταργείται, θα δούμε φαινόμενα ακόμα πιο ακραία. Όπως αυτό του άντρα του πολλά βαρύ, του male macho, θα το δούμε πάλι με αρκετά έντονη μορφή υπό την μεγάλη ομπρέλα του Τραμπισμού.
Ποιος είναι ο προσωπικός σας στόχος από εδώ και πέρα;
Δεν έχω κάποιο προσωπικό στόχο. Αυτό που ενδιαφέρει είναι να είναι καλά οι άνθρωποι που αγαπώ. Να συνεχίσουμε να δουλεύουμε και να μπορούμε να προσφέρουμε. Είναι τεράστια υπόθεση, όπως έλεγε ο Καζαντζάκης, να μην ελπίζεις τίποτα, να μη φοβάσαι τίποτα, να είσαι ελεύθερος.
Εσείς;
Αισθάνομαι ελεύθερη.https://www.tovima.gr/editor/%ce%bb%ce%bf%ce%b2%ce%ad%cf%81%ce%b4%ce%bf%cf%85-%ce%bc%cf%85%cf%81%cf%84%cf%8e/
