Η Περιφέρεια Κρήτης έχει από τον νόμο 4497/2017 την εποπτεία για τις λαϊκές αγορές που λειτουργούν στην εδαφική της αρμοδιότητα.
Βασική αρχή της πολιτικής της Περιφέρειας Κρήτης, είναι η ενίσχυση και η εξέλιξη των λαϊκών αγορών, ως αδιαμεσολάβητου τρόπου διάθεσης προϊόντων προς όφελος μικροπαραγωγών, αυτοαπασχολουμένων μικροεμπόρων και καταναλωτών.
Υποστηρίζουμε τον θεσμό των λαϊκών διότι προάγει την ντόπια αγροτική παραγωγή και ενισχύει με εισόδημα τους παραγωγούς. Αυτούς που συνήθως λόγω μειωμένης εκπαίδευσης και μέσων, κατατάσσονται στις ασθενείς κοινωνικές κατηγορίες και χρήζουν ενίσχυσης. Οι έμποροι των λαϊκών αντίστοιχα διαμεσολαβούν στην διάθεση βασικών προϊόντων σε προσιτές τιμές.
Ωφελούνται επίσης οι χειμαζόμενοι καταναλωτές ιδίως των πληττομένων ομάδων και λόγω πανδημίας. Πρόκειται για αδιαμεσολάβητο λαϊκό θεσμό με μακρά παράδοση. Οι λαϊκές έχουν προτεραιότητα μέριμνας για την Περιφέρεια Κρήτης, η οποία ενισχύει με δράσεις και πρωτοβουλίες την θέση τους.
Ήδη η πολιτική της Περιφέρειας Κρήτης, εστιάστηκε στην αγαστή συνεργασία με τους Δήμους που φιλοξενούν τις λαϊκές έτσι ώστε να τις ενισχύσει οργανωτικά και να τις επεκτείνει εδαφικά.
Προτεραιότητα ήταν η χωροθέτηση και η αλλαγή τόπου διεξαγωγής των λαϊκών αγορών εντός του Δήμου Ηρακλείου. Εδώ, το πρόβλημα πηγάζει από την χωλή χωροταξική και πολεοδομική συγκρότηση του αστικού χώρου .
Η ορθή λειτουργία των λαϊκών απαιτεί σταθερότητα έδρασης και χώρου διεξαγωγής. Αυτό θα επιτρέψει να αναπτυχθούν εγκαταστάσεις αντίστοιχες με τις υπέροχες λαϊκές αγορές του αναπτυγμένου κόσμου. Έτσι θα ενισχυθεί η εμπορικότητα, η οργάνωση, η αισθητική των λαϊκών, χωρίς να ενοχλούνται οι περίοικοι, όπως σήμερα. Θα διευκολύνει και την τουριστική αξιοποίηση, προς όφελος του εμπορίου.
Β.
Το πρώτο βήμα, έγινε με την σύμπραξη της Επιτροπής Λαϊκών Π.Ε. Ηρακλείου στην δημιουργία μόνιμης λαϊκής αγοράς Αλικαρνασσού στο δημοτικό ακίνητο έξω από το κατάστημα κράτησης. Επίσης με την μεταφορά της από τις κεντρικές οδούς που διεξάγονταν καθ΄ υπέρβαση του χρονικού ορίου.
Έπειτα, συμπράξαμε στην μεταφορά της λαϊκής στα Καμίνια και στον Μασταμπά και η συνέχεια εναπόκειται στην εφαρμογή των αποφάσεων, εκ μέρους του Δήμου Ηρακλείου.
Αφότου ενέσκηψε η πανδημία του κορονοιού και εφαρμόστηκαν τα περιοριστικά μέτρα, η Περιφέρεια Κρήτης έσπευσε να εφοδιάσει τους εμπόρους και τους παραγωγούς με χιλιάδες προστατευτικές μάσκες που κάλυπταν μερικώς τις ανάγκες τους.
Επιτηρήσαμε τα μέτρα ασφαλείας σε κάθε αγορά με επιτόπιες επισκέψεις, με δημόσιες τοποθετήσεις και προτροπές. Ανταποκριθήκαμε σε κάθε αίτημα των θεσμικών εκπροσώπων και συνεχίζουμε να ευρισκόμαστε σε συνεχή επαφή επιλύοντας κάθε ζήτημα με σύννομο και ευνοϊκό τρόπο.
Διαπιστώνοντας τους περιορισμούς στην συμμετοχή των παραγωγών στις λαϊκές αγορές λόγω των μέτρων, κινηθήκαμε στην επέκταση του αριθμού τους.
Ειδικότερα:
1) Λάβαμε πρωτοβουλία και ψηφίσαμε την ίδρυση λαϊκής αγοράς στο Γάζι του Δήμου Μαλεβυζίου. Αποστείλαμε την απόφαση στον Δήμαρχο για την χωροθέτηση. Ελπίζουμε σύντομα να ορίσει το σημείο για να προχωρήσουμε δίνοντας την δυνατότητα συμμετοχής και στους Μαλεβυζώτες παραγωγούς.
2) Προτείνουμε την δημιουργία λαϊκής στην Χερσόνησο Ηρακλείου. Αυτή, μπορεί να γίνει με επιλογή του οικείου Δήμου σε σταθερό περιαστικό σημείο. Αναπόφευκτα θα εξελίσσονταν σε τουριστική ατραξιόν συνδεδεμένη με την τοπική παραγωγή. Τα τοπικά αγαθά, θα έβρισκαν μία πρώτης τάξεως ευκαιρία διαφήμισης πανευρωπαϊκά.
3) Αναστείλαμε την μεταφορά αδειών εκτός Περιφέρειας Κρήτης, για όσο διαρκεί η πανδημία, προκειμένου να συνδράμουμε την τοπική αγορά που λειτουργεί μόνο κατά το ήμισυ.
4) Μετά από παγκρήτια σύσκεψη των φορέων στην Περιφέρεια στις 31-08-2020 ο κ. Περιφερειάρχης Κρήτης, εισηγήθηκε στην Κυβέρνηση, την εξαίρεση των λαϊκών της Κρήτης από το γενικό κλείσιμο (lock down). Έτσι λειτουργούν έως σήμερα με το ήμισυ του δυναμικού τους.
5) Υιοθετήσαμε ως διοικητική πρακτική την αυτοπρόσωπη ακρόαση κάθε παραγωγού και εμπόρου λαϊκών πριν από την λήψη απόφασης, σε κάθε αίτημά του που εξετάζει η αρμόδια Επιτροπή της Περιφέρειας στην Π.Ε. Ηρακλείου. Συμμετέχει έτσι ο πολίτης άμεσα, στην κρίση του διοικητικού οργάνου, που επιλαμβάνεται των αιτημάτων του. Υλοποιούμε έτσι την συνταγματική επιταγή της προηγούμενης ακρόασης πριν την λήψη διοικητικού μέτρου. Εμπεδίδεται η έννοια της δημοκρατικής αρχής σε έναν κατ’ εξοχήν λαϊκό θεσμό.
6) Συνεργαζόμαστε διαρκώς με τους εκπροσώπους των συνδικαλιστικών σωματείων για την επιτόπου αντιμετώπιση κάθε αναφυομένου θέματος.
Γ.
Χωρίς να έχει κατατεθεί σχέδιο νόμου, ήρθαν στην δημοσιότητα πρόσφατα κυβερνητικές προτάσεις ως προπομποί τροποποίησης του ν. 4497/2017 για τις λαϊκές αγορές.
Προαναγγέλλεται ενδεικτικά, η αδειοδότηση εταιρειών για συμμετοχή σε λαϊκές με ποσοστό 5%, η διαχείριση των λαϊκών από σχήματα σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ), η εισαγωγή κριτηρίων εκπαίδευσης στους κατόχους των αδειών και η πλειοδότηση των θέσεων κάθε τριετία.
Η Περιφέρεια Κρήτης ως εποπτεύουσα τις λαϊκές αγορές τάσσεται αναφανδόν κατά των παραπάνω προτάσεων που αλλοιώνουν πλήρως τον θεσμό.
Στέκεται αρνητικά στις προτάσεις που δυσχεραίνουν την συμμετοχή των φτωχών παραγωγών στην αδιαμεσολάβητη εμπορία των προϊόντων τους.
Αντιτάσσεται σφοδρά στον εκπλειστηριασμό των θέσεων της λαϊκής αγοράς που τώρα παρέχονται από τους Δήμους κυρίως με εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια. Η ενδεχόμενη πλειοδότηση των θέσεων θα εξοβελίσει από τις λαϊκές τους φτωχούς παραγωγούς. Αυτούς που προστατεύει ο θεσμός και είναι ο θεμελιώδης λόγος ύπαρξής του. Η συγκέντρωση κεφαλαίου είναι γνώρισμα του δευτερογενούς και του τριτογενούς τομέα παραγωγής, όχι του πρωτογενούς.
Άρα η πλειοδοσία των θέσεων βγάζει εκτός συναγωνισμού τους ασθενέστερους. Τούτο διότι το κομπόδεμα των μικροπαραγωγών αφιερώνεται στην δυσχερή τους επιβίωση. Εκεί όπου τους περιορίζει η συνήθης έλλειψη εκπαιδευτικών προσόντων, η τραχιά αγροτική εργασία και ο μειονεκτικός χώρος διαβίωσης. Για τον ίδιο λόγο, είναι απαγορευτική η επιβολή εκπαιδευτικών προσόντων για την συμμετοχή στις λαϊκές. Αποκλείει τους αδιέξοδους.
Οι λαϊκές είναι έσχατη εισοδηματική καταφυγή του απλού και ενεργητικού παραγωγού και του μικροεμπόρου. Η είσοδος εταιρικών σχημάτων, έστω και σε ποσοστό 5%, μπορεί με ανταγωνιστικές τιμές να εξοβελίσει το κέρδος ή την ζήτηση από τον πάγκο του διπλανού μικροπωλητή.
Είμαστε αντίθετοι στην ανάθεση της διοίκησης των λαϊκών σε σχήματα ΣΔΙΤ. Διότι αυτό καταργεί την σημερινή εποπτεία τους από την λαϊκή κυριαρχία, από την τοπική αυτοδιοίκηση της Περιφέρειας και των Δήμων. Απονομιμοποιεί πολιτικά τις διαδικασίες και αφήνει απροστάτευτους τους ευάλωτους πολίτες.
Δ.
Η Περιφέρεια Κρήτης αναμένει να επισημοποιηθούν οι φημολογούμενες προτάσεις για να τοποθετηθεί ειδικότερα.
Εκ προοιμίου όμως, εκφράζει την απερίφραστη αντίθεσή της στην απαλοιφή των ευνοϊκών διατάξεων του ισχύοντος νόμου. Διαφωνεί με τις εισηγήσεις που αλλοιώνουν πολιτικά τον λαϊκό χαρακτήρα του θεσμού.
Η Περιφέρεια Κρήτης υποστηρίζει ότι κάθε νομοθετική πρωτοβουλία πρέπει να βελτιώνει την λειτουργικότητα του θεσμού, να απλοποιεί τις διαδικασίες. Να συνδράμει στην διαφάνεια και στην ουσιαστική εμπέδωση των πολιτικών εκείνων που με εποπτεία και υποστήριξη θα ενισχύουν τις λαϊκές αγορές προς όφελος των πιο αδύναμων συμπολιτών μας.
Η Περιφέρεια Κρήτης συμπαρίσταται στα αιτήματα των ασθενέστερων κοινωνικών στρωμάτων και συνηγορεί σε πολιτικό επίπεδο στην δικαίωσή τους, αρμοδίως.
Στο ενδεχόμενο κατάθεσης νομοσχεδίου με τα φημολογούμενα αντιλαϊκά μέτρα, η Περιφέρεια Κρήτης θα διαβουλευτεί με τους εμπλεκόμενους φορείς και θα συμπαρασταθεί στα δίκαια αιτήματά τους.
Ηράκλειο, 26 Φεβρουαρίου 2020
Ο Πρόεδρος
Επιτροπής Λαϊκών Αγορών Π.Ε. Ηρακλείου
ΝΙΚΟΣ Κ. ΣΚΟΥΛΑΣ
Δικηγόρος και Περιφερειακός Σύμβουλος Κρήτης
