Α. Γενικά περί διάλυσης (ανακύκλωσης) πλοίων
1. Η ανακύκλωση πλοίων εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν.3982/2011 (Α΄ 143), δεδομένου ότι αποτελεί τεχνοοικονομική μονάδα που με μηχανικά, μέσα διαφοροποιεί τη μορφή πρώτων υλών, προκειμένου αυτά να καταστούν κατάλληλα για τη χρήση για την οποία προορίζονται.
2. Σύμφωνα με την περιβαλλοντική νομοθεσία η ανακύκλωση πλοίων καταχωρείται μαζί με την ναυπήγηση και επισκευή πλοίων στην Ομάδα 9 «Βιομηχανικές δραστηριότητες και συναφείς εγκαταστάσεις». Επιπλέον στην κατάταξη οχλήσεων αποκλειστικά βιομηχανικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων η διάλυση πλοίων εντάσσεται στην κατηγορία Ανάκτησης Υλικών, καλύπτοντας όλο το φάσμα οχλήσεων : υψηλή (>1.000 κόρους), μέση (1000-25 κόρους), χαμηλή (< 25 κόρους).
Β. Αδειοδότηση επιχειρήσεων ναυπήγησης και επισκευής πλοίων
Για τη λειτουργία των επιχειρήσεων ναυπήγησης και επισκευής πλοίων, καθώς και διαλυτηρίων γενικά απαιτούνται:
α. Περιβαλλοντική αδειοδότηση [ν.4014/2011 (Α’ 209)], η οποία ανάλογα με το μέγεθος και τη δραστηριότητα της επιχείρησης, εκδίδεται είτε από την Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ή τις αρμόδιες Υπηρεσίες Περιβάλλοντος (Διευθύνσεις Περιβαλλοντικού και Χωρικού Σχεδιασμού) των οικείων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων.
β. Άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας [ν.3325/2005 (A΄ 68), ν.3982/2011 (Α΄ 143) και αρ. πρ. 483/35/Φ.15/2012 (Β΄ 158) Απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας], η οποία εκδίδεται από τις Διευθύνσεις Ανάπτυξης των οικείων Περιφερειακών Ενοτήτων (πρώην Νομαρχίες), οι οποίες είναι και οι καθ’ύλιν αρμόδιες να παράσχουν στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των διαλυτηρίων, καθώς και τη δυναμικότητα αυτών.
γ. Επιπλέον εφόσον η δραστηριότητα λαμβάνει χώρα εντός ζώνης λιμένα ή εξομοιούμενης ζώνης λιμένα απαιτείται η προηγούμενη χωροθέτησή της μέσω της Επιτροπής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων και στη συνέχεια η παραχώρηση του ιδιαίτερου δικαιώματος χρήσης ζώνης λιμένα, σε εφαρμογή του άρθρου 24 του ν.2971/2001 (Α’ 285), όπως ισχύει.
δ. Σε περίπτωση που η δραστηριότητα λαμβάνει χώρα εκτός χερσαίας ζώνης λιμένα ή ζώνης εξομοιωμένης με ζώνη λιμένα, απαιτείται παραχώρηση αιγιαλού, παραλία και παρακείμενου θαλασσίου χώρου από το Υπουργείο Οικονομικών, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 14 του ν.2971/2001 (Α’ 285), όπως ισχύει.
Γ. Κανονισμός (ΕΕ) 1257/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Νοεμβρίου 2013
1. Ο Κανονισμός (ΕΕ) 1257/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Νοεμβρίου 2013 για την ανακύκλωση πλοίων και την τροποποίηση του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1013/2006 και της οδηγίας 2009/16/ΕΚ έχει τεθεί σε εφαρμογή κατά τα σημαντικά του σημεία την 31-12-2018.
Στόχος του είναι να αποφεύγονται, να μειώνονται και να ελαχιστοποιούνται ατυχήματα, τραυματισμοί και άλλες δυσμενείς επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, όταν ανακυκλώνονται πλοία και να αφαιρούνται τα επικίνδυνα απόβλητά τους. Ο Κανονισμός αφορά σε σκάφη από 500 GRT και άνω.
Συνοπτικά αναφέρεται ότι θεσμοθετούνται η Άδεια Ανακύκλωσης Πλοίου και Χρηματοδοτικά Μέσα για να καταστεί οικονομικά ελκυστική η ανακύκλωση πλοίων σε μονάδες, που περιλαμβάνονται στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο (εντός ή εκτός Ε.Ε.) και συμμορφώνονται με τον εν λόγω Κανονισμό.
2. Ουσιαστικά ο στον εν λόγω κανονισμό αποτυπώνεται η περιβαλλοντική ευαισθησία ως προς την ανακύκλωση πλοίων, η οποία θεωρείται ως επί το πλείστον ως δραστηριότητα υψηλής όχλησης.
Ο συγκεκριμένος κανονισμός δεν εφαρμόζεται:
α. σε πολεμικά πλοία, βοηθητικά πλοία ή άλλα πλοία των οποίων ιδιοκτήτης ή φορέας εκμετάλλευσης είναι ένα κράτος και τα οποία σήμερα χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την παροχή μη εμπορικών δημόσιων υπηρεσιών
β. σε πλοία χωρητικότητας κάτω των 500 τόνων(gross tonnage — GT)
γ. σε πλοία τα οποία καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους πλέουν μόνο στα ύδατα που υπόκεινται στην κυριαρχία ή τη δικαιοδοσία του κράτους μέλους του οποίου φέρουν τη σημαία.
3. Στον εν λόγω κανονισμό περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων και ρυθμίσεις σχετικές με την αδειοδότηση λειτουργίας των διαλυτηρίων. Ειδικότερα:
α. Στο άρθρο 13 του ανωτέρω Κανονισμού περιγράφονται οι αναγκαίες απαιτήσεις για τις μονάδες ανακύκλωσης πλοίων ώστε να συμπεριληφθούν στον ευρωπαϊκό κατάλογο μονάδων ανακύκλωσης πλοίων.
β. Στο άρθρο 14 παρ. 2 του ιδίου Κανονισμού προβλέπεται ότι τα κράτη μέλη καταρτίζουν και ενημερώνουν κατάλογο των μονάδων ανακύκλωσης πλοίων στις οποίες έχουν χορηγήσει άδεια σύμφωνα με τις απαιτήσεις του άρθρου 13.
Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρ. 3 του ιδίου άρθρου ο κατάλογος αυτός κοινοποιείται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή χωρίς καθυστέρηση και το αργότερο στις 31 Μαρτίου 2015, ενώ στην περίπτωση που μια μονάδα ανακύκλωσης πλοίων δεν πληροί πλέον τις απαιτήσεις που ορίζονται στο άρθρο 13, το κράτος μέλος στο οποίο βρίσκεται η εν λόγω μονάδα αναστέλλει ή αποσύρει την άδεια που της έχει χορηγήσει ή απαιτεί από την οικεία εταιρεία ανακύκλωσης πλοίων διορθωτικές δράσεις και ενημερώνει σχετικά την Επιτροπή χωρίς καθυστέρηση (παρ. 4 άρθρου 14).
Επίσης σε περίπτωση αδειοδότησης μονάδας ανακύκλωσης πλοίων, το οικείο κράτος μέλος ενημερώνει την Επιτροπή χωρίς καθυστέρηση (παρ. 5 άρθρου 14).
γ. Αρμόδιο Υπουργείο για την εφαρμογή ανωτέρω κανονισμού στην Ελλάδα είναι το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Διεύθυνση Προστασίας Βιοποικιλότητας Εδάφους & Διαχείρισης Αποβλήτων). Κατά την πρώτη εφαρμογή του κανονισμού εκδόθηκε μια σειρά Εκτελεστικών Αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνεται και η αριθ. 2016/2323 απόφαση για την κατάρτιση του ευρωπαϊκού καταλόγου μονάδων ανακύκλωσης πλοίων σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1257/2013. Στον κατάλογο αυτό δεν συμπεριλαμβάνονται ελληνικά διαλυτήρια, εξαιτίας του μικρής δυναμικότητάς τους.
Δ. Διαδικασίες και πρακτικές σχετικές με τη διάλυση σκαφών που δεν υπάγονται στον Κανονισμό (ΕΕ) 1257/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Νοεμβρίου 2013.
1. Δεν υπάρχει σαφές νομοθετημένο πλαίσιο για τη διάλυση σκαφών που δεν υπάγονται στον Κανονισμό (ΕΕ) 1257/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Νοεμβρίου 2013.
2. Το θέμα αντιμετωπίζεται κυρίως μέσω του Γενικού Κανονισμού Λιμένα και εγκυκλίων – παροχών οδηγιών που παρέχονται από τη Διεύθυνση Λιμενικής Αστυνομίας του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.
3. Επιπλέον υφίσταται νομικό κενό αναφορικά με τη διάλυση των πλαστικών τουριστικών σκαφών και των αλιευτικών – συνήθως ξύλινων – σκαφών και ειδικά όσον αφορά στην περαιτέρω διάθεση των υλικών που προκύπτουν από την διάλυση.
4. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το θέμα της διάλυσης πλοίων έχει αυξημένη περιβαλλοντική βαρύτητα, είναι επιτακτική η ανάγκη δημιουργίας νομοθετικού πλαισίου για τη διάλυση των σκαφών που δεν υπάγονται στον ανωτέρω κανονισμό, προκειμένου να ληφθούν υπόψη προβλέψεις της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας, σε συνάρτηση με τις ιδιαιτερότητες του Ελλαδικού χώρου και τυχόν επικαλύψεις, συνάφειες αλλά και αντιθέσεις με τον Κανονισμό (ΕΕ) 1257/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Νοεμβρίου 2013.
Ε. Προτάσεις για την ανάπτυξη του κλάδου της διάλυσης πλοίων και της αδειοδότησης των διαλυτηρίων
Η Ανακύκλωση Πλοίων στην Αττική
1. Στο νησιωτικό τμήμα του Νομού Αττικής και στην Επαρχία Τροιζηνίας ισχύει η κατά τα ανωτέρω γενική εφαρμογή. Για το υπόλοιπο χερσαίο τμήμα της Αττικής, εφαρμογή έχουν οι περιορισμοί και ρυθμίσεις του ν.3325/2005 (A΄ 68), όπως ισχύει.
2. Συγκεκριμένα:
α. Αλλαγή δραστηριότητας επιτρέπεται, εφόσον η νέα δραστηριότητα ανήκει στη χαμηλή ή στη μέση όχληση.
β. Συμπλήρωση δραστηριότητας επιτρέπεται, εφόσον πρόκειται για καθετοποίηση της μονάδας ή εφόσον αφορά συμπλήρωση ναυπηγοεπισκευαστικής δραστηριότητας με τη δραστηριότητα ανακύκλωσης (διάλυσης) πλοίων, χωρίς να αλλάζει ο βαθμός όχλησης της προκύπτουσας εγκατάστασης αθροιστικά.
3. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα παραπάνω, προτείνονται οι κάτωθι θεσμικές ρυθμίσεις:
α. Το εδάφιο β της παραγράφου 3 του άρθρου 16 του ν.3325/2005 (A΄ 68), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 43 του ν.4155/2013 (Α΄ 120) προτείνεται να διαμορφωθεί ως εξής:
«β) Στις μονάδες μέσης όχλησης επιτρέπεται η αντικατάσταση ή συμπλήρωση του μηχανολογικού εξοπλισμού τους με την προϋπόθεση ότι δεν μεταβάλλεται ο βαθμός όχλησης της μονάδας».
δ. Το εδάφιο γ της παραγράφου 3 του άρθρου 16 του ν.3325/2005 (A΄ 68), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 43 του ν.4155/2013 (Α΄ 120) να αναδιατυπωθεί ως εξής:
«γ) Στις μονάδες υψηλής όχλησης επιτρέπεται ο εκσυγχρονισμός εφόσον η συνολική, ανά πενταετία, αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος του παραγωγικού εξοπλισμού δεν υπερβαίνει το 20% της υφισταμένης. Η έναρξη της πενταετίας υπολογίζεται από τον τελευταίο εκσυγχρονισμό».
Γενική εφαρμογή πλην Αττικής
1. Στην παρούσα φάση για περιοχές εκτός χερσαίας ζώνης λιμένα το ζήτημα της ανάπτυξης του κλάδου διάλυσης πλοίων ανάγεται στις εκάστοτε επιτρεπόμενες χρήσεις γης της περιοχής. Θα μπορούσε σε ενδεχόμενη μελλοντική αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τη Βιομηχανία να υπάρξει σχετική πρόβλεψη.
2. Εντός Χερσαίων Λιμενικών Ζωνών το ζήτημα ανάγεται στις προβλέψεις του Γενικού Προγραμματικού Σχεδίου Ανάπτυξης Λιμένος (Master Plan) εκάστοτε λιμένα, που ρυθμίζει τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης και όρους δόμησης και εγκρίνεται από την Επιτροπή Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ).
Συμπερασματικά, πρέπει να τονιστεί ότι ο κλάδος της ανακύκλωσης πλοίων είναι τομέας με εξαιρετικές προοπτικές και προστιθέμενη αξία για την ελληνική οικονομία. Η ανέλκυση των διάσπαρτων στον Ελληνικό χώρο ναυαγίων, που υπάγονται στις διατάξεις του ν.2881/2001 (A’ 16), επιβάλλει την ύπαρξη και δημιουργία νέων σύγχρονων μονάδων διάλυσης και ανακύκλωσης πλοίων, με απόλυτο σεβασμό στην περιβαλλοντική νομοθεσία.
Για να επιτευχθεί όμως αυτό πρέπει να υπάρξει εκσυγχρονισμός της υφιστάμενης εθνικής νομοθεσίας και διευκόλυνση της αδειοδότησης των επιχειρήσεων αυτών, ώστε ακόμα και εντός της Αττικής, αλλά και σε γειτονικές περιοχές (π.χ. Εύβοια, Βοιωτία κτλ) να καταστεί δυνατή η λειτουργία μονάδων ανακύκλωσης πλοίων υψηλής όχλησης.
Με τον τρόπο αυτό θα προσελκυστούν σημαντικές επενδύσεις στον Ελλαδικό χώρο, με ανάπτυξη συνοδών λιμενικών εγκαταστάσεων και σημαντική αύξηση θέσεων εργασίας και κατ’ επέκταση οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες και την Ελληνική οικονομία γενικότερα.
, δεδομένου ότι αποτελεί τεχνοοικονομική μονάδα που με μηχανικά .....){kind=link}