Ναταλία Ρασούλη: Τα όρια της τέχνης κι ως πού μπορούν να εκτείνονται

Της ελευθερίας σε όλες της τις εκφάνσεις και ειδικά στη σκέψη και στον λόγο. Η ελευθερία του λόγου για την οποία χύθηκε αίµα βρίσκεται σε πλήρη παλινδρόµηση. Κι ενώ ακόµη κι εκείνη έχει τις προϋποθέσεις της, έχει ταυτόχρονα κι έναν µεγάλο µπελά: τα όρια.

Υπάρχουν όρια στην ελευθερία του λόγου; Υπάρχουν όρια στην έκφραση στην καθηµερινότητά µας; Στην πολιτική; Υπάρχουν όρια στην έκφρασή της µέσω της τέχνης; Μπορούν αυτά τα όρια να είναι θολά και να ποδοπατούν το ένα το άλλο;

Μα η τέχνη η ίδια σπάει αυτά τα όρια. Τα διαλύει. Αυτή είναι η δουλειά της. Να φωτίζει. Να ξεγυµνώνει. Να αποκαλύπτει. Και για να αποκαλύπτει χρειάζεται πλήρη ελευθερία. Θα µου πεις: αν ψεύδεται, αν είναι χυδαία, αν βάζει στο στόχαστρο κάποιον αθώο, ένα παιδί, έχει το πράσινο φως;

Η ελευθερία είναι σκληρή. Είναι αµείλικτη και αφορά όλους. Είναι δίκοπο µαχαίρι. Και ένα µαχαίρι χρησιµοποιείται για να απελευθερώνει αλλά και για να σκοτώνει.

Μπορεί όµως να εκφράζει ελεύθερα όλους το ίδιο; Μπορεί έτσι ελεύθερα να εκφραστεί ένας ναζιστής ή ένας παιδεραστής;

Η ελευθερία αυτή µπορεί να σκοτώσει;

∆υστυχώς, η σκληρή της αλήθεια είναι «ναι». Ναι, µπορεί. Γιατί έχει δικαίωµα στην ύπαρξη εν τη γενέσει της. Αλλά η ύπαρξη αυτή έχει άγραφους κανόνες και ιερές ποσότητες. Το αρσενικό σε µεγάλη δόση σκοτώνει, σε µικρή δόση θεραπεύει. Το ίδιο ακριβώς στοιχείο. Αυτές οι µαγικές αλχηµείες είναι καταγραµµένες στο DNA µας.

Θα πρέπει λοιπόν να ξέρει η ελευθερία αυτή ότι έχει αποδέκτες. Και οι αποδέκτες έχουν κι εκείνοι ελευθερία αντίδρασης. Και δηµιουργείται ένας αδιανόητος κύκλος.

Ένας ουροβόρος όφις.

Οι νοµοθέτες έχουν σπάσει το κεφάλι τους για να βρουν αυτήν τη χρυσή τοµή για να µπορέσουν η κριτική, η αποκάλυψη, η έκφραση να είναι ελεύθερες αλλά και να σέβονται την ελευθερία του άλλου. Τι ελευθερία είναι αυτή που σέβεται;

Πολλοί πιστεύουν ότι η τέχνη οφείλει να είναι στυγνή, βλάσφηµη, απογυµνωµένη. Και είναι αλήθεια. Οσο κι αν αυτή η πραγµατικότητα ανατριχιάζει, δεν υπάρχει τίποτε που να ωραιοποιεί την ελευθερία της έκφρασής της. Τα ανθρώπινα δικαιώµατα τα οποία στέκονται απέναντί της την εµπεριέχουν ταυτόχρονα.

Ολο αυτό το ρευστό τοπίο βρίσκεται βορά στα χέρια των πιο επιτήδειων. Εκείνων που παίζουν τη νοµοθεσία στα χέρια τους σαν γιογιό και την κονταίνουν, τη µακραίνουν ή και την εξαφανίζουν πίσω από λογικοφανείς εξηγήσεις προστασίας των δικαιωµάτων του ανθρώπου, στα οποία δικαιώµατα βασικά εµπεριέχεται να µπορούν να εκφράζονται ελεύθερα.

Αυτοί οι νόµοι αντιφάσκουν µε τον εαυτό τους, αυτοκανιβαλίζονται και στο τέλος παράγουν έναν άρρωστο εµετό καταδίωξης καλλιτεχνών, πολιτικών, πολιτών σε ένα σκηνικό παράλογης οπισθοδρόµησης και διαγραφής όλων των αγωνιστών που υπερασπίστηκαν και έχασαν τη ζωή τους για την ελευθερία της ίδιας της ζωής.

Η κατάσταση που επικρατεί αυτήν τη στιγµή στην Ισπανία είναι βγαλµένη από σενάριο επιστηµονικής φαντασίας και µάλιστα θρίλερ. Ο τροµονόµος κρέµεται πάνω από το κεφάλι όλων σαν σκοτεινός πέλεκυς έτοιµος να αποκεφαλίσει κάθε αντίσταση σε στυγνά καθεστώτα, η οποία µεταφράζεται «τροµοκρατία», κάθε σκεπτόµενο, τον οποίο µεταφράζει «ρήτορα µίσους», κάθε υγιές ζωντανό κύτταρο, το οποίο θα αποκαλεί «θανατηφόρο ιό».

Και ουαί κι αλίµονο όταν τα κυβερνητικά λόµπι θα βλέπουν να απειλούνται από τέτοια τροµοκρατία· από τέτοιους ρήτορες µίσους· από τέτοιους θανατηφόρους ιούς.

Γιατί τα κυβερνητικά λόµπι είναι καθωσπρέπει. Χρησιµοποιούν ευγένειες. Φαινοµενικές. Υπερασπίζονται δικαιώµατα. Φαινοµενικά. Μιλούν για νοµικά εργαλεία και κεκτηµένα, επιχρυσώνοντας τη ∆ικαιοσύνη ως αµόλυντη και άχραντη και δείχνουν έναν µονόδροµο προς αυτή ως απόλυτη λύτρωση, απόλυτη δικαίωση, απόλυτη νέµεση. Φαινοµενικά.

Γιατί το δίκαιο του κόσµου και η φύση των καλλιτεχνών ως αυτών των µυστήριων όντων που αφουγκράζονται µε έναν άλλο τρόπο και περίτεχνα ή µε ωµή καλλιτεχνική βία εκφράζουν αυτά που αντιλαµβάνονται ως εφιάλτη θα γίνουν –και είναι ήδη– στόχος των καθωσπρέπει φρεσκοσιδερωµένων κοστουµιών και ταγέρ που διοικούν τον ένα και µοναδικό τους στόχο: την εξουσία.