Μυκόπλασμα πνευμονίας: Οκτώ ερωτήσεις – απαντήσεις για την ασθένεια που έρχεται από την Κίνα

Επιστήμονες εκτιμούν πως είναι θέμα χρόνου να εκδηλωθούν κρούσματα και σε παιδιά της χώρας μας, εφιστώντας εν τούτοις ψυχραιμία – Όλα όσα πρέπει να ξέρουν οι γονείς.
Tα κρούσματα από μυκόπλασμα της πνευμονίας (Mycoplasma pneumoniae) έχουν προκαλέσει ανησυχία στη διεθνή ιατρική κοινότητα καθώς μετά την Κίνα καταγράφεται ανοδική τάση της νοσηρότητας σε παιδιά στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Την ίδια ώρα, οι επιστήμονες στη χώρα μας εκτιμούν πως είναι θέμα χρόνου αντίστοιχα περιστατικά να εκδηλωθούν και εντός των συνόρων, εφιστώντας εν τούτοις ψυχραιμία.

Αλλωστε, όπως αναλύει η Αννα Παρδάλη, παιδίατρος, MSc Αναπτυξιακή και Εφηβική Υγεία, και αντιπρόεδρος της Ενωσης Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Αττικής, οι επιστήμονες συλλέγουν στοιχεία για τη συμπεριφορά του βακτηρίου, που θα τους επιτρέψουν να εκτιμήσουν την κατάσταση.

«Θα υπάρξει κλιμάκωση σε επίπεδα επιδημίας ή θα έχουμε εκφράσεις σοβαρής νοσηρότητας αντίστοιχες με άλλα παθογόνα μετά την πανδημία, όπως οι αδενοϊοί το 2021 ή ο στρεπτόκοκκος πέρυσι;» είναι το ερώτημα που απασχολεί.

Πάντως, η ίδια υπενθυμίζει, αντλώντας παραδείγματα από το πρόσφατο παρελθόν, πως τα παθογόνα αυτά (αδενοϊός και στρεπτόκοκκος) «δεν αποτελούσαν νέα στελέχη αλλά πιο βίαιες και ακραίες εκφράσεις της νοσηρότητάς τους σε ένα αδρανοποιημένο και αγύμναστο ανοσοποιητικό των παιδιών, ως συνέπεια των περιοριστικών μέτρων κατά τη διάρκεια της πανδημίας».

Επειτα η κυρία Παρδάλη στο κείμενο που ακολουθεί δίνει χρήσιμα δεδομένα για το μυκόπλασμα της πνευμονίας, απαντώντας σε ερωτήματα που προβληματίζουν τους γονείς την τρέχουσα περίοδο.

Tι είναι το μυκόπλασμα;
Το μυκόπλασμα της πνευμονίας είναι βακτήριο και αποτελεί μια από τις πιο κοινές αιτίες παιδικής πνευμονίας, που έχει έξαρση κυρίως το φθινόπωρο και την άνοιξη. Προκαλεί επίσης και άλλες λοιμώξεις του αναπνευστικού, όπως βρογχίτιδες και βρογχοπνευμονίες.

Σε σύγκριση με άλλα παθογόνα, το μυκόπλασμα είναι άτυπο από πολλές απόψεις. Είναι ένας από τους μικρότερους αυτοαναπαραγόμενους οργανισμούς, έχει μειωμένο και εξαιρετικά σταθερό γονιδίωμα, στερείται κυτταρικού τοιχώματος, αναπτύσσεται αργά και απαιτεί στενή επαφή για μετάδοση. Αναπτύσσεται σε αναερόβιο και αερόβιο περιβάλλον, η απομόνωσή του όμως είναι εξαιρετικά δύσκολη για τα κοινά εργαστήρια.

Στην παιδιατρική κοινότητα είναι ένα γνώριμο βακτήριο, που συνδέεται όπως το γνωρίζουμε μέχρι τώρα με τις πιο ήπιες μορφές πνευμονίας σε σχέση, για παράδειγμα, με εκείνες που προκαλεί ο πνευμονιόκοκκος. Πλήττει κυρίως παιδιά, μεταξύ 3-10 ετών, και εφήβους.

Πώς μεταδίδεται;
Μεταδίδεται από άτομο σε άτομο με τα εκπεμπόμενα σταγονίδια του πάσχοντος. Η περίοδος επώασης μετά τη μόλυνση διαρκεί περίπου τρεις εβδομάδες. Η ανοσία που καταλείπει η νόσος δεν διαρκεί περισσότερο από 1-2 χρόνια.

Τι προκαλεί το μυκόπλασμα και ποια συμπτώματα έχει;
Πολλές περιπτώσεις λοίμωξης του γνωστού βακτηριδίου του μυκοπλάσματος είναι ασυμπτωματικές. Το μυκόπλασμα εκδηλώνεται με τα συνήθη συμπτώματα λοίμωξης του αναπνευστικού, δηλαδή πυρετό, κατά κανόνα όχι πολύ υψηλό, βήχα, που μπορεί να είναι επίμονος και να έχει διάρκεια, ενδεχομένως κοιλιακό άλγος και ενίοτε εξανθήματα στο δέρμα και σπανιότερα καταβολή και αδυναμία. Ενα ποσοστό που κυμαίνεται από 5% ως 10% εμφανίζει πνευμονία. Δεν συνδέεται όμως με πλευριτική συλλογή υγρού όπως οι άλλες πνευμονίες. Εχει ήπια συμπτώματα, γι’ αυτό άλλωστε και την έχουν ονομάσει «περιπατητική πνευμονία».

Επίσης, άλλο χαρακτηριστικό της είναι ότι δεν έχει οξεία συμπτώματα, δεν εξελίσσεται ραγδαία όπως άλλες νόσοι ώστε να απαιτείται αμέσως η επίσκεψη στον γιατρό. Τα συμπτώματα κατά κανόνα αποδράμουν σε διάστημα 10-14 ημέρων. Η αναπνευστική δυσχέρεια δεν είναι συχνή εκδήλωση, είναι δυνατό όμως να εκδηλωθεί κάποιες φορές στο πλαίσιο της πνευμονίας.

Αρκετά σπάνιες είναι οι εξωπνευμονικές εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν πολλά συστήματα και όργανα. Αναφέρονται αιμόλυση, δερματικά εξανθήματα, αρθρίτιδα, γαστρεντερικές διαταραχές, προσβολή ΚΝΣ και καρδιακές βλάβες.

Πώς γίνεται η διάγνωση;
Δεν υπάρχει διαθέσιμο τεστ, όπως αυτά που γνωρίζουμε πλέον για τον κορωνοϊό, την εποχική γρίπη ή τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV). H ανίχνευσή του μπορεί να γίνει με ειδική μοριακή εξέταση (PCR). Βεβαίως, ο γιατρός έχει στη διάθεσή του, εκτός από την κλινική εξέταση, και την ακτινογραφία που έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της προσβολής του πνεύμονα.

Ποια είναι η θεραπεία;
Καθώς πρόκειται για βακτηριακή πνευμονία, η βασική θεραπεία είναι τα αντιβιοτικά με πιο καταλληλά τα αντιβιοτικά που ανήκουν στην ομάδα που ονομάζεται μακρολίδες (κοινά αντιβιοτικά).

Εν τω μεταξύ, μελέτες (2019) που έχουν διεξαχθεί στην Κίνα και την Απω Ανατολή δείχνουν ανθεκτικότητα του μυκοπλάσματος στις μακρολίδες, γεγονός που ίσως να εξηγεί και την πιο βαριά εικόνα στα περιστατικά πνευμονίας στην Κίνα. Στην Ευρώπη πάντως δεν φαίνεται να καταγράφεται κάτι ανάλογο. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, όμως, υπάρχουν και άλλα αντιβιοτικά, στα οποία το μυκόπλασμα είναι ευαίσθητο.

Εχουµε κρούσµατα µυκοπλάσµατος στην Ελλάδα;
Σίγουρα θα έχουμε – εάν δεν υπάρχουν ήδη – και στην Ελλάδα περιστατικά, όπως συμβαίνει κάθε χρόνο.

Στην υπόλοιπη Ευρώπη αναφέρθηκαν κρούσματα σε Δανία, Σουηδία, Ουαλία, Σλοβενία, Βέλγιο και Φινλανδία. Σημειώνεται πως στη χώρα μας το συγκεκριμένο μικρόβιο δεν επιτηρείται. Ενδεχομένως όμως στο πλαίσιο της επαγρύπνησης και της ανησυχίας που έχει αναδυθεί με αφορμή τα περιστατικά στην Κίνα να ζητήσει ο ΕΟΔΥ να ελέγχονται περιστατικά πνευμονίας που νοσηλεύονται και να καταγράφονται, καθώς και κάθε λοίμωξη αναπνευστικού που απομονώνεται το μικρόβιο του μυκοπλάσματος.

Τι μας έχουν διδάξει οι περασμένοι χειμώνες;
Καθώς ο χειμώνας προχωράει, οι συνθήκες ευνοούν την κορύφωση όλων των λοιμώξεων του αναπνευστικού. Ιδιαίτερα κατά την περίοδο των γιορτών οι μετακινήσεις και οι εορταστικές κοινωνικές εκδηλώσεις δίνουν το έναυσμα για την έναρξη αυτής της κορύφωσης. Σε αντίστοιχες περιόδους εκδηλώθηκαν σοβαρές οξείες ηπατίτιδες από αδενοϊούς (2021) ενώ πέρυσι μας απασχόλησε η διεισδυτική νόσος iGAS από στρεπτόκοκκο. Τότε η επιστημονική κοινότητα αποφάνθηκε ότι δεν επρόκειτο για νέα στελέχη αλλά για τους ίδιους γνωστούς μικροοργανισμούς που εκφράστηκαν με μια διαφορετική, πιο ακραία, συμπεριφορά. Μία από τις αιτίες στις οποίες αποδόθηκε το φαινόμενο ήταν η ανοσιακή αδράνεια που προκλήθηκε στα παιδιά λόγω των μέτρων της πανδημίας και της μη έκθεσης σε λοιμώξεις.

Τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς;
Ο γιατρός αξιολογεί το κάθε περιστατικό και καθοδηγεί τον γονέα σχετικά με το τι πρέπει να παρακολουθεί, τι να αναμένει αλλά και ποια σημάδια συνηγορούν πως είναι αναγκαία η επανεκτίμησή του.

Σπανίως, ορισμένα παιδιά δύναται να εκδηλώσουν πιο βαριά συμπτώματα και να εμφανίσουν, για παράδειγμα, αναπνευστική δυσχέρεια, οπότε θα χρειαστούν νοσηλεία. Σε κάθε περίπτωση ένα παιδί με βήχα και πυρετό που επιμένει, πλευροδυνία, πόνο στο στήθος, επηρεασμένη γενική κατάσταση, ωχρότητα, αναπνευστική δυσχέρεια, ανορεξία καταβολή ή εξάνθημα πρέπει να εκτιμάται από τον γιατρό άμεσα.