† Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ
ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ
ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ
ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΙΡΗΝΗΝ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ
ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ ΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΤΙΣΕΩΣ
ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
* * *
Τιμιώτατοι αδελφοί Ιεράρχαι και τέκνα εν Κυρίω αγαπητά,
Τριακονταπενταετία όλη παρήλθεν από της καθιερώσεως υπό της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου της 1ης Σεπτεμβρίου, εορτής της Ινδίκτου και ενάρξεως του εκκλησιαστικού έτους, ως Ημέρας προσευχών υπέρ της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Η ευλογημένη αυτή πρωτοβουλία έσχε μεγάλην απήχησιν και εκαρποφόρησε πλουσίως.
Αι πολυδιάστατοι οικολογικαί δράσεις της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας επικεντρώνονται σήμερον εις το φαινόμενον της κλιματικής αλλαγής, μάλλον δε κρίσεως, το οποίον έχει δημιουργήσει μίαν κατάστασιν «πλανητικής εκτάκτου ανάγκης».
Εκτιμώμεν την συμβολήν των οικολογικών κινημάτων, τας διεθνείς συμφωνίας δια το περιβάλλον, την ενασχόλησιν των επιστημόνων με το πρόβλημα, την προσφοράν της περιβαλλοντικής εκπαιδεύσεως, την οικολογικήν ευαισθησίαν και στράτευσιν αναριθμήτων ατόμων και ειδικώτερον εκπροσώπων της νέας γενεάς. Όμως, επιμένομεν ότι απαιτείται μία αξιολογική «κοπερνίκεια στροφή», μία ριζική αλλαγή νοοτροπίας παγκοσμίως, μία ουσιαστική αναθεώρησις της σχέσεως του ανθρώπου με την φύσιν. Άλλως, θα συνεχίσωμεν να θεραπεύωμεν τας καταστροφικάς επιπτώσεις της οικολογικής κρίσεως, με αθίκτους και ενεργούς τας ρίζας του προβλήματος.
Η περιβαλλοντική απειλή είναι μία διάστασις της εκτεταμένης κρίσεως του συγχρόνου πολιτισμού. Εν τη εννοία ταύτη, η αντιμετώπισις του προβλήματος δεν είναι δυνατόν να δοθή επί τη βάσει των αρχών αυτού του πολιτισμού, της λογικής δηλαδή η οποία το εδημιούργησε. Έχομεν εκφράσει κατ᾿ επανάληψιν την πεποίθησίν μας ότι εις την ζωτικήν δια το μέλλον της ανθρωπότητος και του πλανήτου μας πνευματικήν και αξιολογικήν μεταστροφήν δύνανται να συμβάλουν μεγάλως αι Εκκλησίαι και αι θρησκείαι.
Η γνησία θρησκευτική πίστις καταλύει την αλαζονείαν και τον τιτανισμόν του ανθρώπου, αποτελεί ανάχωμα εις την μετατροπήν του εις «ανθρωποθεόν», ο οποίος καταργεί μέτρα, όρια και αξίας, αυτοαναγορεύεται εις «πάντων μέτρον», εργαλειοποιεί τον συνάνθρωπον και την φύσιν δια την ικανοποίησιν των ακορέστων αναγκών και των αυθαιρέτων επιδιώξεών του.
Η πείρα των αιώνων διδάσκει ότι, άνευ ενός «αρχιμηδείου» πνευματικού και αξιολογικού στηρίγματος, η ανθρωπότης αδυνατεί να αποφύγη τους κινδύνους ενός μηδενιστικού «ανθρωπολογισμού». Αυτή είναι η παρακαταθήκη του αρχαίου πνεύματος, όπως διετυπώθη υπό του Πλάτωνος δια της αρχής «Θεός ημίν πάντων χρημάτων μέτρον» (Νόμοι 716c). Η κατανόησις του ανθρώπου και της ευθύνης του μέσα από την σχέσιν του με τον Θεόν εκφράζεται δια της χριστιανικής διδασκαλίας περί της δημιουργίας του ανθρώπου «κατ᾿ εικόνα Θεού» και «καθ᾿ ομοίωσιν» Αυτώ, καθώς και περί της προσλήψεως της ανθρωπίνης φύσεως υπό του σαρκωθέντος δια την σωτηρίαν του ανθρώπου και ανακαίνισιν της όλης δημιουργίας προαιωνίου Λόγου του Θεού.
Η χριστιανική πίστις αναγνωρίζει υψίστην αξίαν τόσον εις τον άνθρωπον, όσον και εις την κτίσιν. Εν τω πνεύματι τούτω, ο σεβασμός της ιερότητος του ανθρωπίνου προσώπου και η προστασία της ακεραιότητος της καλής λίαν δημιουργίας είναι αδιαίρετοι. Η πίστις εις τον Θεόν της σοφίας και της αγάπης εμπνέει και στηρίζει τας δημιουργικάς δυνάμεις του ανθρώπου, τον ενδυναμώνει ενώπιον των προκλήσεων και των δυσκολιών, ακόμη και όταν η υπέρβασίς των εμφανίζεται κατ᾿ άνθρωπον ως ανέφικτος.
Ηγωνίσθημεν και αγωνιζόμεθα δια την διορθόδοξον και διαχριστιανικήν συνεργασίαν δια την προστασίαν του ανθρώπου και της κτίσεως και δια την ένταξιν της θεματικής αυτής εις τον διαθρησκειακόν διάλογον και τας κοινάς δράσεις των θρησκειών.
Τονίζομεν δε ιδιαιτέρως την ανάγκην να κατανοηθή ότι η σύγχρονος οικολογική κρίσις πλήττει πρωτίστως και εντονώτερον τους πτωχοτέρους κατοίκους της γης. Εις το κείμενον του Οικουμενικού Πατριαρχείου «Υπέρ της του κόσμου ζωής».
Το κοινωνικόν ήθος της Ορθοδόξου Εκκλησίας» υπογραμμίζεται μετ᾿ εμφάσεως το θέμα αυτό και η αναγκαία μέριμνα της Εκκλησίας ενώπιον των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής: «Πρέπει να κατανοήσουμε ότι η διακονία του πλησίον και η διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Παρόμοια άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους είναι και η φροντίδα μας για τη δημιουργία και η διακονία μας προς τα μέλη του σώματος του Χριστού, όπως είναι αλληλένδετες και οι οικονομικές συνθήκες των φτωχών με τις οικονομικές συνθήκες του πλανήτη.
Οι επιστήμονες μας λένε ότι εκείνοι που έχουν πληγεί περισσότερο από την τρέχουσα οικολογική κρίση είναι και θα είναι όσοι κατέχουν ελάχιστα. Επομένως, το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής αποτελεί και ζήτημα κοινωνικής πρόνοιας και κοινωνικής δικαιοσύνης» (§ 76).
Περαίνοντες τον λόγον, ευχόμεθα προς υμάς, τιμιώτατοι αδελφοί και προσφιλέστατα τέκνα, πλήρη θείων ευλογιών και καλλίκαρπον τον νέον εκκλησιαστικόν ενιαυτόν, επικαλούμενοι επί πάντας υμάς, μεσιτεία της Παναγίας της Παμμακαρίστου, την θαυμαστήν και θαυματουργόν εικόνα της οποίας τιμώμεν σήμερον εορτίως και ταπεινοφρόνως κατασπαζόμεθα, την ζωήρυτον χάριν και το αμέτρητον έλεος του Κτίστου των απάντων και Θεού των θαυμασίων.
,βκδ’ Σεπτεμβρίου α’
Ο Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος
διάπυρος προς Θεόν ευχέτης πάντων υμών
