Είναι η πρώτη φορά που ο Γκάρεθ Όουενς* επιχειρεί να προσφέρει μια «ποιητική μετάφραση» του Δίσκου της Φαιστού. Ό,τι, δηλαδή, ο Σεφέρης αποκαλούσε ως μεταγραφή και ο Ελύτης ως δεύτερη γραφή.
Πέρυσι στο ΕΚΕ/ΕΚΤ, μετά από μια δεκαετία μελέτης, προσπάθησε να δώσει μια «εξήγηση» για το τι μπορεί να σημαίνουν, περισσότερες από τις μισές λέξεις του Δίσκου της Φαιστού.
Ο βασικός στόχος που είχε θέσει ήταν ότι δεν θα επιχειρούσε ποτέ μια δημόσια «ανάγνωση» του Δίσκου της Φαιστού, αν δεν πίστευε πραγματικά ότι θα καταλάβαινε πάνω από το μισό του μινωικού κειμένου, που ‘γράφτηκε’ πριν από 37 αιώνες.
Έπειτα από την όμορφη «φωνητική» απόδοση του Δίσκου της Φαιστού από τη Δέσποινα Χιωτίδου και την ενθάρρυνση ειδικών και μη, αποφάσισε να προχωρήσει ένα βήμα παρακάτω, συναισθανόμενος το τεράστιο βάρος ευθύνης που συνεπάγεται η προσπάθεια μετάφρασης του Δίσκου της Φαιστού.
Ο Γκάρεθ Όουενς ήρθε στην Κρήτη για έξι μήνες πριν από 30 χρόνια, με υποτροφία από το ΙΚΥ και την Ελληνική Πρεσβεία στο Λονδίνο. Επηρεάστηκε βαθύτατα από την ρήση του μεγάλου Νίκου Καζαντζάκη ότι «είναι μεγάλη ευθύνη να είσαι Κρητικός». Ο ίδιος μεταφράζει την «κρητική ευθύνη» με δύο αγαπημένες του λέξεις. Ότι πρέπει να είσαι «φιλότιμος» (δηλαδή «σωστός») και «φιλόξενος». Οι έξι μήνες όμως έγιναν 30 χρόνια. Μέσα σε αυτά τα 30 χρόνια φιλοξενίας στη Μεγαλόνησο, έδωσε και πήρε πολλά πράγματα: οικογένεια, υγεία, καριέρα στη διεθνή εκπαίδευση με το ERASMUS+ στο Τ.Ε.Ι. Κρήτης (σήμερα Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο), ακαδημαϊκή έρευνα για τη Μινωική Αρχαιολογία, την Επιγραφική και τη Γλωσσολογία. Αυτή η «ποιητική μετάφραση» του Δίσκου της Φαιστού είναι ένα μικρό «ευχαριστώ», ένα αντίδωρο προς την Κρήτη και την Ελλάδα για ό,τι έχει λάβει ….
Ο Δίσκος της Φαιστού περιλαμβάνει εξήντα μία λέξεις σε δεκαοχτώ στίχους με ομοιοκαταληξία και στις δύο πλευρές του, την Α πλευρά και την Β πλευρά.
Έξι εκ των λέξεων αναφέρονται στο Φως ενώ άλλες έξι αναφέρονται στη Δύση του Φωτός. Τρεις λέξεις αναφέρονται στην Κυοφορούσα Θεά και άλλες δέκα κάνουν λόγο για τη Θεά με διαφορετικά επίθετα. Μία πρόταση αναφέρεται στην Αφαία (Δίκτυννα), τη Θεά του Τοκετού.
Η Α πλευρά του Δίσκου κάνει λόγο για την Κυοφορούσα Θεά που λάμπει και η Β πλευρά περιλαμβάνει μία πρόταση με στίχους, δίστιχα με ομοιοκαταληξία και σονέτα με ποιητική παρήχηση, που αναφέρονται στη Θεά που δύει.
Προφανώς, γίνεται αναφορά στη Δύση της Αστάρτης, Αφροδίτης, Αφαίας και Δίκτυννας στην Πάφο, Φαιστό και Φαλάσαρνα. Εξ ου και Αφροδίτη, Άστρο της Αυγής και Αποσπερίτης.
Ο Δίσκος της Φαιστού είναι ένας Μινωικός Λυρικός Ύμνος προς τη Θεά και φέρει ένα σπουδαίο μήνυμα από την Εποχή του Χαλκού, 37 αιώνες πριν. Μια προσπάθεια «ποιητικής μετάφρασης» του κειμένου είναι η εξής:
1 Ω Φωτεινή Θεά
2 Εσύ που Δύεις
3 Θεά που Δύεις
4 Κυρία Μας, Ροδιού Θεά, Παντάνασσα Θεά
5 – [ … ] –
6 Κυοφορούσα Θεά
7 Θεά, Κυοφορούσα Θεά
8 – [ .. ] –
9 Κυοφορούσα Θεά
10 Θεά, Κυρία Μας, Φωτεινή Θεά
11 Σπονδές στην Φωτεινή Θεά, Σπονδές στην Δυόμενη Θεά
12 – [ … ] –
13 Φωτεινή, Ω Φωτεινή – [ …….. ] – Αφαία
14 Εσύ που Δύεις
15 – [ . ] –
16 Ιφινάμα, Σιρυτέ, Εσύ που Δύεις
17 Εσύ που Δέχεσαι Ικεσίες
18 Ιφινάμα Εσύ που Δύεις
*
Ο ελληνοβρετανός Γκάρεθ Άλουν Όουενς (Gareth Alun Owens) είναι αυτή την περίοδο αναπληρωτής προϊστάμενος του τμήματος Διεθνών και Δημοσίων Σχέσεων του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, συντονιστής του Ιδρύματος για το Πρόγραμμα ‘ΕΡΑΣΜΟΣ’. Είναι γνωστός για τη συμβολή του στη σπουδή της Γραμμικής Β και για τις προσπάθειές του να συντονίσει επιστήμονες που εργάζονται στην αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Α.
