Κρήτη:Η ασκελετούρα ως ποδαρικό για να πάει καλά η χρονιά και άλλα έθιμα της Κρήτης

Το έθιμο της Κρεμύδας ή ασκελετούρας στην Κρήτη

Το σκυλοκρέμμυδο ή κρεμμύδα ή ασκελετούρα είναι συνηθισμένο φυτό στην Κρήτη. Φυτρώνει άγριο και μοιάζει με μεγάλο κρεμμύδι.

Τα ζώα δεν το τρώνε γιατί έχει δηλητήριο, που μπορεί να προκαλέσει δερματικό ερεθισμό από επαφή. Ακόμα και να το βγάλεις απ’ τη γη και να το κρεμάσεις, δεν παύει να βγάζει νέα φύλλα και άνθη.

Ο λαός πιστεύει ότι αυτή τη μεγάλη ζωτική του δύναμη μπορεί να τη μεταδώσει σε έμψυχα και άψυχα, γι’ αυτό την πρωτοχρονιά κρεμούν την ασκελετούρα στα σπίτια τους. Πρόκειται για αρχαίο έθιμο καλοτυχίας που αναφέρεται ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ., αλλά σήμερα τείνει να εγκαταλειφθεί.

Το έθιμο του κουβαλήματος του νερού και της πέτρας από τον νοικοκύρη του σπιτιού, και ο ζυμωμένος από τις νοικοκυρές σταυρός αποτελούσαν για τους Κρητικούς και κυρίως για τους κατοίκους των χωριών μερικά από τα χαρακτηριστικότερα έθιμα της Πρωτοχρονιάς.

Παραδοσιακά και στην Κρήτη τα « σημάδια» της πρώτης ημέρας του χρόνου ήταν και ο «οδηγός» για τη νέα χρονιά .

Σύμφωνα με την παράδοση σε πολλές περιοχές του νησιού πίστευαν πως την Πρωτοχρονιά το πρώτο πράγμα που πρέπει να δεις είναι βουνό κι ένα υγιή γείτονά σου, έτσι ώστε κι εσύ να ζήσεις με υγεία και πολλά χρόνια, τόσα όσο και τα βουνά. Αν δεις θάλασσα τότε θα είσαι συνέχεια ταραγμένος όπως κι η θάλασσα.

Το νερό και η πέτρα.

Το πρωί της Πρωτοχρονιάς ο άντρας του σπιτιού πήγαινε να φέρει νερό σε ένα σταμνί και μια πέτρα. Με το νερό ράντιζε το εξωτερικό και εσωτερικό του σπιτιού λέγοντας: «Όπως τρέχει τούτο το νερό έτσι να τρέχουν και τα καλά στο σπίτι μου». Την πέτρα την έβαζε κάτω από το κρεβάτι λέγοντας: «Όπως είναι γερή τούτη η πέτρα έτσι να είναι γερό και το σπίτι μου». Η πέτρα έμενε κάτω από το κρεβάτι ως τα Φώτα.

Το ποδαρικό

Το πρωί της Πρωτοχρονιάς η οικογένεια πήγαινε στην εκκλησία. Μαζί είχαν και μια εικόνα του σπιτιού, η οποία αφού λειτουργηθεί θα κάνει το ποδαρικό στο σπίτι. Το έθιμο του ποδαρικού έχει μεγάλη σημασία στην Κρήτη, ακόμα και τις ημέρες μας. Ποδαρικό σημαίνει: Ο πρώτος άνθρωπος που θα πατήσει με το πόδι του (ποδαρικό) στο σπίτι μετά την είσοδο του νέου χρόνου. Αυτός ο άνθρωπος πρέπει να είναι τυχερός για να φέρει τύχη στο σπίτι.

Ο σταυρός από ζύμη

Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς πολλές νοικοκυρές έφτιαχναν από τη ζύμη των κουλουριών ένα σταυρό που τον κολλούσαν στις πόρτες. Σε άλλα χωριά έβαζαν στα σπίτια ένα φυτό από βολβό και σε άλλα ένα κλωνάρι χαρουπιάς γιατί η χαρουπιά είναι ένα δένδρο που δίνει πολλούς καρπούς, πάντα πράσινο το ίδιο και ο βολβός και συμβολίζουν την αφθονία. Άλλες νοικοκυρές λιβάνιζαν το σπίτι γιατί πίστευαν πως οι καλικάντζαροι στήνουν χορό και μαγαρίζουν τα φαγητά όταν τα βρίσκουν ξεσκέπαστα. Σε πολλά νοικοκυριά την παραμονή της Πρωτοχρονιάς που είναι ταυτόχρονα και η παραμονή της γιορτής του Αγίου Βασιλείου άφηναν στο τραπέζι ένα ποτήρι κρασί με φαγητό ή ένα γλυκό με κάποιο ποτό και νερό για να έρθει ο Άγιος να αφήσει τα δώρα του, να φάει και να πιει και να ξεκουραστεί.

Το σπάσιμο του ροδιού

Ένα παλιό έθιμο που διατηρείται και σήμερα είναι το σπάσιμο του ροδιού αλλά και της ασκελετούρας ( άγριο φυτό που μοιάζει με μεγάλο κρεμμύδι ).

Οι ανύπαντρες

Τα παλαιότερα χρόνια οι ανύπαντρες κοπελιές έριχναν φύλλα ελιάς στο τζάκι. Όπως πίστευαν, αν το φύλλο γυρίσει ανάποδα θα παντρευτούν αυτόν που θέλουν. Άλλες πάλι έπαιρναν τρία κουκιά, το ένα είναι ψημένο, το άλλο ολόκληρο και το άλλο ξεφλουδισμένο. Με κλειστά μάτια πιάνουν ένα κουκί. Αν πιάσουν το ζεματισμένο σημαίνει ότι θα πάρουν χήρο και το ξεφλουδισμένο φτωχό, αν πάλι πιάσουν το ατόφιο, το ολόκληρο σημαίνει ότι θα παντρευτούν νέο άνδρα και πλούσιο.

« Ο γεωργός Άγιος»

Η Πρωτοχρονιά είναι και η μέρα που γιορτάζει ο Άγιος Βασίλειος. Η παράδοση της Κρήτης θέλει τον Άι Βασίλη γεωργό. Έτσι όποιος είναι γεωργός και θέλει να έχει την ευλογία του Αγίου πρέπει να οργώσει ένα χωράφι του.