Κορονοϊός : Παγκόσμιος τρόμος και για την οικονομία – Μια επιδημία δοκιμάζει τις αντοχές του πλανήτη

Από διάφορες απόψεις ήταν αναμενόμενο. Παρότι όλοι ήλπιζαν ότι θα υπήρχε μια πιο μακρά περίοδος όπου τα κρούσματα θα ήταν μεμονωμένα, έγκαιρα διαπιστώσιμα και εύκολα χειρίσιμα, στην πραγματικότητα γνώριζαν ότι μια τέτοια επιδημία κάποια στιγμή θα αποκτούσε χαρακτηριστικά που θα προσομοιάζουν σε πανδημία.

Άλλωστε, είχε όλες τις «προδιαγραφές»: μια νέα παραλλαγή ιού, με αρκετή, όπως φαίνεται μεταδοτικότητα και συμπτώματα που στην αρχή δεν διαφέρουν από το κοινό κρυολόγημα ή τη γρίπη.

Μόνο που σε αυτή τη φάση, εν απουσία εμβολίου ή αποτελεσματικών και δοκιμασμένων αντιικών φαρμάκων, το μόνο που μένει είναι η επιστροφή στην εποχή της καραντίνας. Ή, πιο απλά, το πάγωμα κρίσιμων δραστηριοτήτων.

Μόνο που μετά αρχίζει κανείς και βλέπει το κόστος. Οι κοινωνίες μας είναι σε πολύ μεγαλύτερο διεθνοποιημένες. Από τις αλυσίδες παραγωγής πλήθους προϊόντων τεχνολογίας, μέχρι την ιδιαίτερη βαρύτητα του τουρισμού ως αναπτυξιακού μηχανισμού, πολλές και σημαντικές πλευρές της οικονομίας εξαρτώνται από διεθνείς μετακινήσεις που σήμερα διακυβεύονται εξαιτίας των μέτρων που λαμβάνονται αλλά και του φόβου.

Επιπλέον, το απλούστερο μέσο καθυστέρησης και «εξομάλυνσης» το ρυθμού επέκτασης μιας τέτοιας επιδημίας, που είναι η αναστολή πλήθους δημόσιων εκδηλώσεων, από τη λειτουργία των εκπαιδευτηρίων μέχρι την ακύρωση μαζικών καλλιτεχνικών και εορταστικών εκδηλώσεων, έχουν άμεση οικονομική επίπτωση.

Εάν τα μέτρα είναι ακόμη πιο αυστηρά, όπως ήταν π.χ. η κινεζική απόφαση για καθολική παράταση της περιόδου των διακοπών, τότε η συνολική επιβράδυνση της οικονομίας γίνεται ακόμη μεγαλύτερη.

Ήδη οι αερομεταφορές, ένας δυναμικός κλάδος, εξαιτίας και της αύξησης του τουρισμού, προετοιμάζονται για σημαντικές απώλειες, καθώς στην αναστολή των περισσότερων πτήσεων από και προς την Κίνα ενδέχεται να προστεθεί υποχώρηση της ζήτησης για αεροπορικά ταξίδια και προς άλλους προορισμούς.

Σε όλα αυτά ας προσθέσουμε και τον παράγοντα της «ψυχολογίας». Οι επιδημίες όπου και άλλες απειλητικές καταστάσεις για τις οποίες δεν υπάρχει σαφής προοπτική άμεσης διεξόδου, γεννούν το αντανακλαστικό της αναζήτησης «ασφαλών καταφυγίων» και λειτουργούν αποτρεπτικά για την ανάληψη επιχειρηματικών κινδύνων. Οι επενδυτές σε μια τέτοια φάση θα προτιμήσουν π.χ. να ρευστοποιήσουν θέσεις στα χρηματιστήρια, παρασύροντας προς τα κάτω τις τιμές των μετοχών και να στραφούν σε ασφαλείς επενδύσεις όπως ο χρυσός ή σε κρατικά χαρτιά.

 

Ο νέος κορονοϊός έχει ήδη δείξει τις επιπτώσεις του

Η επιδημία του νέου κορονοϊού έχει ήδη δείξει τις επιπτώσεις της, στην Κίνα και όχι μόνο. Στο ίδιο το επίκεντρο της επιδημίας ήδη έχει διατυπωθεί η εκτίμηση ότι η εκτίμηση για τη φετινή αύξηση του ΑΕΠ θα πρέπει να διορθωθεί προς τα κάτω κατά 1%, μείωση που θα έχει σημαντική επίπτωση συνολικά στην παγκόσμια οικονομία, εάν αναλογιστούμε ότι η Κίνα είναι η δεύτερη οικονομία στον πλανήτη.

Ήδη έχουν καταγραφεί σημαντικές υποχωρήσεις στην τιμή του πετρελαίου, καθώς υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας στην Κίνα σημαίνει και υποχώρηση της κατανάλωσης ενέργειας, υποχώρηση στους ναύλους των πλοίων χύδην φορτίου, προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες μεγάλων επιχειρήσεων που εξαρτώνται από την παραγωγή εξαρτημάτων στην Κίνα.

Μόνο που η περίπτωση της Ιταλίας έδειξε ότι δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με την Κίνα. Η Ιταλία είναι μια ευρωπαϊκή χώρα και η Βόρεια Ιταλία, που δείχνει να είναι το επίκεντρο της έξαρσης των κρουσμάτων, ένας κόμβος συνολικά στην ευρωπαϊκή οικονομία αλλά και στα ευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών. Στην πραγματικότητα, η Βόρεια Ιταλία, η Ελβετία, η νότια Γερμανία και η Αυστρία συναποτελούν έναν λίγο πολύ ενιαίο βιομηχανικό κόμβο.

Η προοπτική να εφαρμοστούν και στην Ιταλία ή έστω και στις περιοχές που έχουν κρούσματα μέτρα ανάλογα με αυτά της Κίνας αλλά –και κυρίως– η προοπτική όλα αυτά να γίνουν τμήματα μιας νέας «ευρωπαϊκής κανονικότητας» (ιδίως εάν αναλογιστούμε ότι πλέον θεωρείται δεδομένο ότι θα υπάρξουν συσσωρεύσεις κρουσμάτων και σε άλλες χώρες) θέτει εν αμφιβόλω τις ούτως ή άλλως αναιμικές αναπτυξιακές προοπτικές της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Σε όλα αυτά προστέθηκε και η παράλληλη έξαρση στη Νότια Κορέα, άλλη μια σημαντική βιομηχανική δύναμη, που σήμερα είναι η δεύτερη χώρα σε αριθμό κρουσμάτων.

Γι’ αυτό το λόγο και η αντίδραση των διεθνών αγορών ήταν ανάλογη: μεγάλη υποχώρηση σε όλες τις αγορές, άνοδος του χρυσού, υποχώρηση των αποδόσεων των αμερικανικών ομολόγων καθώς οι επενδυτές στράφηκαν προς αυτά.

 

Η επισφαλής κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας

Καθεαυτή η επιδημία θα μπορούσε να είναι και ένα φαινόμενο χειρίσιμο με όρους παγκόσμιας οικονομίας. Οι όποιες αρχικές αρνητικές επιπτώσεις θα καλύπτονταν στη συνέχεια από την αναπτυξιακή δυναμική που θα επανερχόταν και τα απαραίτητα μέτρα τόνωσης της οικονομίας που θα έπαιρναν οι κυβερνήσεις.

Όμως, η κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας δεν ήταν καλύτερη.

Μπορεί να είχε αποτραπεί η πρώτη φάση του εμπορικού πολέμου, με βάση την σε πρώτη φάση συμφωνία ΗΠΑ και Κίνας, όμως δεν ήταν καθόλου βέβαιο πώς θα εξελιχθεί η διαπραγμάτευση στις επόμενες φάσεις της. Η αμερικανική οικονομία συνεχίζει να έχει μια δυναμική, όμως στην Ευρωζώνη το ερώτημα του πότε θα καταγραφεί ύφεση ήταν ενεργό, την ώρα που η Ιαπωνία επίσης δείχνει να μπαίνει σε τροχιά ύφεσης. Επιπλέον και η Κίνα φέτος πήγαινε για σχετική επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης.

Σε ένα τέτοιο τοπίο, με εμφανή τα σημάδια εξάντλησης του πλαισίου που οδήγησε στην έξοδο από την κρίση του 2008 και με αρκετές ασάφειες ως προς την κατεύθυνση της αρχιτεκτονικής του διεθνούς συστήματος, μια επιδημία μπορεί να είναι ακριβώς ο καταλύτης που θα ενεργοποιήσει υφεσιακές δυναμικές που ελάνθαναν.

Τα ερωτήματα για την ελληνική οικονομία

Η ελληνική οικονομία δεν έχει τον ίδιο βαθμό έκθεσης στις τάσεις της παγκόσμιας οικονομίας που έχουν άλλες ευρωπαϊκές. Αυτό, όμως, δεν εμπόδισε το Χρηματιστήριο Αθηνών από το να καταποντιστεί, κυρίως από ένα διάχυτο φόβο ότι εφόσον υπήρχε τέτοια έξαρση στη γειτονική Ιταλία, χώρα με την οποία έχουμε ένα ευρύ φάσμα συναλλαγών και διαρκή μεταφορική σύνδεση, η επιδημία θα έρθει και στη χώρα μας.

Στο βαθμό που στην Ελλάδα δεν έχουμε ακόμη κρούσματα και οι αρμόδιες αρχές δηλώνουν ύψιστο βαθμό επαγρύπνησης, προφανώς και δεν είναι δεδομένο ότι ακόμη και εάν υπάρξουν κρούσματα αυτά θα έχουν τη μορφή μιας τέτοιας σώρευσης κρουσμάτων που θα καταστήσει αναγκαία έκτακτα μέτρα με άμεσο οικονομικό κόστος.

Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η χώρα μας επηρεάζεται από τις εξελίξεις στην ευρωπαϊκή οικονομία και ένα κλίμα ανασφάλειας και αποφυγής ανάληψης ρίσκου από επενδυτές θα επηρεάσει αρνητικά και το επενδυτικό ενδιαφέρον για τη χώρα. Επιπλέον, ας μην ξεχνάμε ενδεχόμενες επιπτώσεις στον τουρισμό. Μια έξαρση της επιδημίας στον ευρύτερο ευρωπαϊκό ή/και μεσογειακό χώρο, ακόμη και εάν η Ελλάδα δεν είναι στο επίκεντρο, είναι πιθανό να έχει αρνητικό αντίκτυπο