Η πρωτοφανής διαταραχή του ανθρώπινου οικοσυστήματος που στις πιο ευπαθείς ακρώρειες του πλανήτη προσλαμβάνει χαρακτήρα υγειονομικού ολέθρου, ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά των δύο ισχυρότερων κρατών του κόσμου που μέσω των προέδρων τους, του Τζο Μπάιντεν και του Βλαντιμίρ Πούτιν ακολούθως, ζήτησαν να αρθούν οι πατέντες παρασκευής των εμβολίων, ώστε να μπορέσουν να εμβολιαστούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα περισσότεροι άνθρωποι.
Οι εικόνες με τα υπαίθρια κρεματόρια στην Ινδία όπου ζει το 1/7 του παγκόσμιου πληθυσμού αλλά και οι διαρκείς εκκλήσεις από τουλάχιστον 100 άλλες χώρες που βλέπουν τη δυνατότητα εμβολιασμού του πληθυσμού τους να παραμένει ανέφικτη εντός του 2021 – όταν η Ευρώπη οδεύει αλματωδώς προς την ανοσία πολύ νωρίτερα – προτάσσουν επιτακτικά το θέμα της άρσης των πνευματικών δικαιωμάτων των εμβολίων.
Ιστορική υπέρβαση
Το είχε ζητήσει επανειλημμένως ο ΠΟΥ και τώρα οι δύο ηγέτες διαβλέποντας τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης του κόσμου στον οποίο καμία υπερδύναμη ή λιγότερο υπερδύναμη δεν θα μπορεί να ευημερήσει όπως την προ κοροναϊού εποχή, κάνουν την ιστορική υπέρβαση βλέποντας να συντάσσεται μαζί τους η Ευρώπη αλλά να αντιδρούν χώρες που έχουν άρρηκτα οικονομικά συμφέροντα με παρασκευάστριες εταιρείες, όπως η Γερμανία, και φυσικά με κάποιες από τις εμπλεκόμενες πολυεθνικές.
Κανείς δεν αρνείται ότι ελάχιστα πράγματα θα άλλαζαν ακόμη και αν αύριο το πρωί αποφασιζόταν να αρθούν οι πατέντες παρασκευής των εμβολίων, πολύ περισσότερο και εκείνων της δεύτερης γενιάς που δημιουργούνται τώρα στα εργαστήρια για να εξουδετερώνουν την ικανότητα αυτοσχηματισμού του ιού μέσω των μεταλλάξεων.
Ο ενοφθαλμισμός της τεχνογνωσίας, η δημιουργία υποδομών ή ο μετασχηματισμός των ήδη υπαρχουσών, οι διαπραγματεύσεις και η επίλυση ενός σωρού θεμάτων για να στηθεί ένα τέτοιο εγχείρημα απαιτεί χρόνο, στο βαθμό που είναι και όπου είναι εφικτό, αλλά και αποφασιστικό βήμα πρόληψης.
Μήπως δεν ξεμπερδέψαμε;
Κάποιοι ειδικοί θεωρούν πολύ πιθανό ότι με τον ιό της πανδημίας δεν έχουμε ξεμπερδέψει και ίσως αυτό δεν είναι εφικτό να γίνει ούτε στο ορατό μέλλον. Ο λόγος είναι προφανής και έχει να κάνει όχι μόνο με την εξελικτική ικανότητα του συγκεκριμένου κοροναϊού αλλά και με τις συνθήκες γένεσης καινοφανών πανδημικών γεγονότων, άγνωστης διάρκειας και άγνωστης μολυσματικότητας.
Η αιφνιδιαστική στήριξη των ΗΠΑ στο αίτημα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας επί των εμβολίων κατά της covid-19 προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγή τους γιορτάστηκε από τους υποστηρικτές της πρωτοβουλίας ως “ιστορική στιγμή”.
Όμως αναμφισβήτητα θα χρειαστούν μήνες διαπραγματεύσεων προτού υπάρξει ομοφωνία για το θέμα και οι φαρμακευτικές βιομηχανίες, που αντιτίθενται σθεναρά στο σχέδιο αυτό, θα εξακολουθήσουν να μάχονται εναντίον της άρσης των παντεντών.
«Ούτε μία δόση παραπάνω»
Σύμφωνα με τον Τόμας Κούνι, πρόεδρο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Φαρμακοβιομηχανιών (Ifpma) «η κατάργηση των πατεντών ή η προσωρινή τους άρση δεν θα παραγάγει ούτε μία παραπάνω δόση εμβολίου. Πάνω απ’ όλα είναι ζήτημα τεχνογνωσίας».
Οι φαρμακευτικές εταιρείες υπογραμμίζουν ότι έχουν ήδη συνάψει περίπου 275 συμφωνίες συνεργασίας, κάποιες φορές και με ανταγωνιστές τους, προκειμένου να αυξήσουν το συντομότερο δυνατό την παραγωγή και να φτάσουν στις 10 δισεκατομμύρια δόσεις το 2021.
Pfizer και BioΝΤech
Οι παρασκευάστριες εταιρείες Pfizer και BioΝΤech, οι οποίες έχουν αναπτύξει από κοινού το εμβόλιο κατά της Covid 19, πήραν σαφώς αρνητική θέση σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
«Οι πατέντες δεν είναι ο παράγοντας που περιορίζει την παραγωγή ή τον ανεφοδιασμό με το εμβόλιό μας», ανέφερε η γερμανική BioΝΤech στο Γαλλικό Πρακτορείο, με αφορμή την απόφαση των ΗΠΑ να άρουν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για να επιταχύνουν την παραγωγή και τη διανομή των δόσεων σε όλον τον κόσμo. Λίγο αργότερα και η Ευρωπαϊκή Ένωση, δια της προέδρου της Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν, δήλωσε «έτοιμη να συζητήσει» άρση της πατέντας για τα εμβόλια κατά της Covid.
Για την BioNTech, ένα τέτοιο μέτρο δεν θα είχε αποτέλεσμα «βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα». «Οι ειδικοί έχουν ήδη υπογραμμίσει ότι η εγκατάσταση και η έγκριση νέων χώρων παραγωγής παίρνει σε γενικές γραμμές έναν χρόνο», επισήμανε.
«Σύνθετη διαδικασία»
Εξάλλου, η παραγωγή των εμβολίων mRNA, όπως εκείνο που παρασκευάζεται σε συνεργασία της BioNTech με την Pfizer «είναι μια σύνθετη διαδικασία, που αναπτύχθηκε σε διάστημα άνω των δέκα ετών. Όλα τα στάδια πρέπει να καθοριστούν και να εκτελεστούν με ακρίβεια» και από «έμπειρο προσωπικό», εξήγησε η εταιρεία. Αν δεν τηρηθούν όλες οι προϋποθέσεις, θα μπορούσε να επηρεαστεί η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα του εμβολίου. «Και αυτό θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την υγεία των εμβολιασθέντων».
Αντίθετος με την απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών δήλωσε και ο διευθύνων σύμβουλος της αμερικανικής Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά. Σε συνέντευξή του στο Γαλλικό Πρακτορείο υποστήριξε ότι αντ’αυτού, η παραγωγή θα πρέπει να αυξηθεί στις υπάρχουσες εγκαταστάσεις.
«Νάιν» από την Μέρκελ
Κατά της αμερικανικής πρότασης για κατάργηση της πατέντας στα εμβόλια κατά του κοροναϊού τάχθηκε η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ. Το σχέδιο των ΗΠΑ θα δημιουργούσε «σοβαρές επιπλοκές» στην παραγωγή εμβολίων, δήλωσε εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης, σύμφωνα με το Bloomberg.
Οι φαρμακοβιομηχανίες στέκονται στο κίνητρο για κέρδη, έπειτα από την αύξηση στις δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης. Οπως τονίζει το Bloomberg, οι μετοχές φαρμακοβιομηχανιών, που κατέγραψαν πτώση μετά την πρόταση των ΗΠΑ, επηρέασαν τη στάση της κ. Μέρκελ.
Οι ΗΠΑ, η Γερμανία και άλλες χώρες θα ξεκινήσουν συζήτηση για την πρόταση προσωρινής κατάργησης της πατέντας στα εμβόλια τις προσεχείς εβδομάδες μέσω του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες προειδοποίησαν ότι οι συζητήσεις θα διαρκέσουν μήνες και πιθανότατα θα οδηγήσουν σε μερική άρση των πατεντών, καθώς υπάρχει μικρή πιθανότητα η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ να συμφωνήσουν να παραχωρήσουν τα πνευματικά δικαιώματα για την τεχνολογία mRNA στην Κίνα.
Η στάση της Βρετανίας
Η Βρετανία συζητεί τρόπους για την αύξηση της παραγωγής και της προμήθειας εμβολίων κατά της COVID-19 με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου, δήλωσε την Πέμπτη εκπρόσωπος της κυβέρνησης, μετά την υποστήριξη που εξέφρασε η Ουάσινγκτον στην άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας για τα εμβόλια.
«Το Ηνωμένο Βασίλειο εργάζεται με τα μέλη του ΠΟΕ για την επίλυση αυτού του ζητήματος. Είμαστε σε συζητήσεις με τις ΗΠΑ και τα μέλη του ΠΟΕ, προκειμένου να διευκολυνθεί η αύξηση της παραγωγής και της προμήθειας εμβολίων κατά της COVID-19», δήλωσε ο ίδιος εκπρόσωπος.
«Ως ένας από τους μεγαλύτερους δωρητές στον COVAX, θα διασφαλίσουμε την παγκόσμια πρόσβαση στα εμβόλια και θα συνεχίσουμε να προτρέπουμε τους κατασκευαστές να παρέχουν τα εμβόλιά τους σε μια μη κερδοσκοπική, διαφανή βάση», προσέθεσε, αφήνοντας να φανεί ότι η Βρετανία δεν είναι υπέρ της άρσης των πατεντών στα εμβόλια κατά του νέου κοροναϊού.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, εξάλλου, έχει χαιρετίσει το ρόλο των ιδιωτικών φαρμακευτικών εταιρειών στην παραγωγή εμβολίων κατά της COVID-19, λέγοντας πως οι επενδύσεις τους σε ριψοκίνδυνα στοιχήματα αποτελούν «αυτό που είναι ο καπιταλισμός».
Αρνητική η Ελβετία
Η κυβέρνηση της Ελβετίας εκτιμά πως η απόφαση της Ουάσινγκτον ότι στηρίζει την άρση των πατεντών για τα εμβόλια κατά της Covid-19 ήταν μια «σημαντική ανακοίνωση» η οποία όμως αφήνει αναπάντητα πολλά ερωτήματα.
«Πρόκειται για μια σημαντική ανακοίνωση εκ μέρους των ΗΠΑ, όμως πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα όσον αφορά τις συγκεκριμένες λύσεις που μελετώνται σε αυτό το πλαίσιο», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η SECO, η κρατική γραμματεία οικονομικών υποθέσεων.
Η SECO, που είναι αρμόδια για την οικονομική πολιτική και τις εμπορικές διαπραγματεύσεις, πρόσθεσε ότι η Ελβετία παραμένει πεπεισμένη ότι η άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο πλαίσιο της πανδημίας δεν θα μπορούσε να εγγυηθεί τη δίκαιη, προσιτή και γρήγορη πρόσβαση σε εμβόλια, φάρμακα και διαγνωστικά προϊόντα για την Covid-19. Πρόσθεσε όμως ότι η Ελβετία θα εξετάσει αυτό το νέο αίτημα των ΗΠΑ και τις συνέπειές του τόσο για την ίδια τη χώρα, όσο και για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
