Η περίπτωση της οικογένειας της 12χρονης, που λάμβανε επιδόματα και βοήθεια από τις υπηρεσίες, δείχνει τα κενά στο σύστημα.
Γυναίκα 37 ετών και μάνα οκτώ παιδιών παίρνει επίδομα για τα έξι ανήλικα παιδιά της και επιβιώνει με αυτό. Μέχρι πέρυσι συμπλήρωνε το εισόδημά της με ένα ακόμη επίδομα βαριάς αναπηρίας για ψυχική ασθένεια. Ο άντρας της και πατέρας κάποιων εκ των ανήλικων παιδιών έχει προβλήματα εθισμού και μπαινοβγαίνει στη φυλακή. Η μητέρα πηγαινοέρχεται σε κοινωνικές δομές του Δήμου Αθηναίων για να προμηθευτεί τρόφιμα, ρούχα και ό,τι άλλο χρειάζεται και δεν μπορεί να αγοράσει. Συχνά σέρνει κάποια από τα παιδιά μαζί της, άλλες φορές στέλνει τη 12χρονη κόρη της να παραλάβει τα πακέτα.
Κοινωνικές υπηρεσίες, άνθρωποι εξειδικευμένοι ώστε να ανακαλύπτουν τι κρύβεται, να «διαβάζουν» πέρα από τα προφανή, γιατί αυτή είναι η δουλειά τους. Και όμως, κανένας δεν κατάλαβε ότι «κάτι συνέβαινε», δεν υπέθεσε καν ότι «οι συνθήκες είναι τέτοιες που είναι πολύ πιθανό κάτι πολύ άσχημο να συμβεί». Κανένας δεν μπήκε στον κόπο να το ψάξει λίγο παραπάνω.
«Γιατί τα περιστατικά είναι πολλά και οι υπηρεσίες υποστελεχωμένες. Και γιατί δεν είχε γίνει καταγγελία». Αυτές είναι οι συνήθεις δικαιολογίες. Κοινωνικοί λειτουργοί συμπληρώνουν απλώς χαρτιά για επιδόματα και δεν προλαβαίνουν να «δουν» τίποτα άλλο.
Αν ήταν αλλιώς τα πράγματα, αν το σύστημα λειτουργούσε αποδοτικά, αν οι κοινωνικοί λειτουργοί έκαναν τη δουλειά για την οποία προσλήφθηκαν, δεν θα μπορούσε και η μοίρα του 12χρονου κοριτσιού να είναι διαφορετική;
Ο Δήμος Αθηναίων διαθέτει 27 κοινωνικούς λειτουργούς, στις υπηρεσίες κοινωνικής προστασίας. Οι 8 από αυτούς βρίσκονται τοποθετημένοι στην ομάδα Παιδικής Προστασίας του δήμου, 8 στην αντίστοιχη υπηρεσία για ενηλίκους. Οι υπόλοιποι 11 μοιράζονται στα γραφεία των 8 κοινοτήτων του δήμου, σύμφωνα με την αρμόδια αντιδήμαρχο Κατερίνα Γκαγκάκη. Τα γραφεία αυτά υποδέχονται τους ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια και τους ενημερώνουν για τα επιδόματα που δικαιούνται. Βασική αρμοδιότητά τους είναι όμως να παρέχουν «συμβουλευτική ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε παιδιά, ενήλικες και οικογένειες», όπως ρητά αναφέρεται στο ΦΕΚ πρόσληψής τους. Με βάση τα στοιχεία που αναφέρθηκαν, προφανώς οι συγκεκριμένες υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένες. Σύμφωνα με την αντιδήμαρχο πάντα, στο μητρώο των κοινωνικών υπηρεσιών και των 8 γραφείων κοινοτήτων είναι εγγεγραμμένοι 32.000 άνθρωποι.
«Συνέχεια μας ανατίθεται να ενημερώνουμε τον κόσμο για νέα επιδόματα και οι άνθρωποι δεν προλαβαίνουν», επισημαίνει η αρμόδια αντιδήμαρχος Αθηναίων Κατερίνα Γκαγκάκη.
Η αντιδήμαρχος σε σχετικό ερώτημα της «Κ» απάντησε ότι η 37χρονη μητέρα που έχει συλληφθεί για διακεκριμένη μαστροπεία δεν είναι καταγεγραμμένη στα αρχεία του γραφείου κοινότητας στον Κολωνό. Προσθέτει πάντως ότι η συγκεκριμένη γυναίκα, λόγω χαμηλού εισοδήματος, ήταν ωφελούμενη κοινωνικών υπηρεσιών και είχε πρόσβαση στο Κοινωνικό Παντοπωλείο και στον Κόμβο Αλληλοβοήθειας, από όπου κάποιος μπορεί να προμηθευτεί ρούχα και αντικείμενα. Οι δύο υπηρεσίες του δήμου, όμως, δεν διαθέτουν κοινό αρχείο και άρα δεν υπάρχει συνολική εικόνα για κάθε δικαιούχο.
Η αντιδήμαρχος ωστόσο διευκρινίζει ότι ακόμη και αν η μητέρα είχε προσέλθει στο κέντρο κοινότητας, ήταν πολύ πιθανό να μην είχε εντοπιστεί το πρόβλημα. «Τα προβλήματα δεν είναι πάντα ορατά, εμφανή. Χιλιάδες άνθρωποι προσέρχονται για να ζητήσουν επιδόματα. Ολοι είναι “ευάλωτοι” με την έννοια ότι χρειάζονται υποστήριξη, αλλά εφόσον είναι λειτουργικοί δεν μπορούμε να ξέρουμε αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα».
Για να προχωρήσει οποιαδήποτε περαιτέρω έρευνα θα πρέπει είτε να γίνει καταγγελία είτε να το ζητήσει ο ίδιος ο ωφελούμενος. «Ο κοινωνικός λειτουργός δεν μπορεί να ξέρει αν δεν τον ενημερώσει κάποιος», αναφέρει χαρακτηριστικά στέλεχος του δήμου. Στην περίπτωση της 12χρονης, ποιος δηλαδή θα μπορούσε να ενημερώσει; Ο βιαστής; Η μητέρα; Οι πελάτες; Ή μήπως το ίδιο το παιδί;
«Προφανώς υπάρχουν τρύπες και σχισμές στο σύστημα. Αλλά συνέχεια μας ανατίθεται να ενημερώνουμε τον κόσμο για νέα επιδόματα και οι άνθρωποι δεν προλαβαίνουν. Επίσης, δεν έχουμε τη δυνατότητα να προσλάβουμε προσωπικό», επισημαίνει η κ. Γκαγκάκη.
Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Εργασίας, 556 υπάλληλοι εργάζονται στις κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων σε όλη τη χώρα. Οχι πολύ μακριά από το κέντρο της πόλης, σε έναν άλλο μεγάλο δήμο, τον Δήμο Ιλίου –ο οποίος βέβαια δεν μπορεί να συγκριθεί με το μέγεθος του Δήμου Αθηναίων–, η κοινωνική υπηρεσία αποτελείται από 70 άτομα, εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν προσληφθεί με συμβάσεις ορισμένου χρόνου μέσω ΕΣΠΑ. Η απόφαση για τη γιγάντωση της κοινωνικής υπηρεσίας του δήμου, που το 2010 είχε τρεις υπαλλήλους, ήταν συνειδητή επιλογή λόγω των κοινωνικών προβλημάτων που διαγνώστηκαν. Οι εργαζόμενοι στις κοινωνικές υπηρεσίες λαμβάνουν λεπτομερές ιστορικό από τους αιτούμενους επιδόματα, έτσι ώστε να μπορέσουν να ανιχνεύσουν αν υπάρχει πρόβλημα κακοποίησης ή ενδοοικογενειακής βίας, για παράδειγμα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο δήμαρχος της πόλης Νίκος Ζενέτος κάθε μήνα υπογράφει 4-5 εκθέσεις, ζητώντας από τον εισαγγελέα να δώσει άδεια να πραγματοποιηθούν αυτοψίες στον χώρο των αιτούντων. Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλους δήμους της χώρας, αφού, όταν ανιχνευθεί κάποιο πρόβλημα, μπορεί ο δήμος να απευθυνθεί στον εισαγγελέα για περαιτέρω έρευνα, χωρίς να χρειαστεί να μεσολαβήσει η αστυνομία.
Στο περιστατικό του 12χρονου παιδιού, ο Δήμος Αθηναίων κλήθηκε με εισαγγελική εντολή –έπειτα από τηλεφώνημα προσώπου από το οικογενειακό περιβάλλον– να επισκεφθεί το σπίτι της οικογένειας για να διαπιστώσει τις συνθήκες διαβίωσης των παιδιών. Χρειάστηκαν τρεις μέρες για να βρεθεί διαθέσιμος κοινωνικός λειτουργός. Οταν στις 21 Σεπτεμβρίου στις 11 το πρωί επισκέφθηκε επιτέλους το σπίτι, το παιδί είχε ήδη μετακινηθεί στη γιαγιά του. Η μητέρα τις επόμενες ημέρες φάνηκε «εξαιρετικά συνεργάσιμη». Μέχρι την προηγούμενη Τετάρτη, οπότε και ανακοινώθηκε η σύλληψή της, όπως και η σύλληψη του πατέρα, την ακριβώς επόμενη μέρα. Ετσι τα παιδιά έμειναν μόνα και κατά συνέπεια θα έπρεπε είτε να μεταφερθούν σε ίδρυμα είτε να διαμείνουν σε κάποιο συγγενή. Ομως ακόμη και έπειτα από όσα έχουν συμβεί, δεν μπορουσε να βρεθεί ψυχολόγος να αξιολογήσει το συγγενικό περιβάλλον έτσι ώστε να γνωματεύσει αν μπορούν να μεταφερθούν εκεί τα παιδιά με ασφάλεια. Το Κέντρο Ψυχικής Υγείας στην πλατεία Αττικής, το οποίο ειδοποιήθηκε, δήλωνε ότι υπάρχει λίστα αναμονής και δεν διαθέτει προσωπικό. Μέχρι το σύστημα να λειτουργήσει, τα παιδιά παρέμεναν «παρκαρισμένα» στο Νοσοκομείο Παίδων…https://www.kathimerini.gr/
