Η Αμερική θεωρούσε από καιρό τον εαυτό της εξαιρετικό, έναν ευλογημένο τόπο που προοριζόταν να φέρει την ελευθερία στον κόσμο.
Η Κίνα έχει ακόμη μεγαλύτερη ιστορία αυτοαποκαλούμενου «εξαιρετισμού» και, ωθούμενη από τα πολλά σύγχρονα επιτεύγματά της, προωθεί πιο δυναμικά τη δική της διακυβέρνηση ως πρότυπο για τον κόσμο. Η διευρυνόμενη αντιπαράθεση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας μετατρέπεται έτσι σε μια «σύγκρουση εξαιρετισμών».
Από την κινεζική οπτική γωνία, αναλύει ο Michael Schuman στο Atlantic, ο επιτυχής περιορισμός του κοροναϊού στη χώρα τα τελευταία δύο χρόνια αποτελεί αδιαμφισβήτητη απόδειξη της υπεροχής του συστήματός της, ιδίως σε σύγκριση με τις επιδόσεις του δημοκρατικού αντιπάλου της. Ενώ το ένα κύμα μετά το άλλο του ιού έπληττε τις ΗΠΑ και άλλες ανοιχτές κοινωνίες, «ζητώντας» εκατομμύρια ζωές, το αυταρχικό κράτος της Κίνας κράτησε τα κρούσματα στο μηδέν ή κοντά στο μηδέν, εξασφαλίζοντας ότι το 1,4 δισεκατομμύριο των κατοίκων της ήταν ασφαλές, υγιές και απασχολούμενο.
Αυτή η πολιτική του «μηδενικού COVID» έχει γίνει σλόγκαν για το αναδυόμενο μεγαλείο της Κίνας. Όσο αυξάνεται ο αριθμός των νεκρών στις ΗΠΑ, τόσο πιο ικανό – ακόμη και πιο ευαίσθητο κοινωνικά – μπορεί να παρουσιαστεί το κομμουνιστικό καθεστώς του Πεκίνου.
Είναι μια καλή ιστορία, που λέγεται ξανά και ξανά από τη μηχανή προπαγάνδας της Κίνας. Και η πολιτική μηδενικού Covid έχει αναμφίβολα σώσει αμέτρητες ζωές. Ωστόσο, με την Κίνα να έχει τώρα καταληφθεί από το χειρότερο κύμα COVID που έχει ξεσπάσει ποτέ, αυτή η αφήγηση – και το πολιτικό και οικονομικό σύστημα της χώρας – δέχεται σοβαρή πίεση.
Η Σαγκάη, η οικονομική πρωτεύουσα της Κίνας, έχει αποκλειστεί σε μεγάλο βαθμό για περισσότερες από δύο εβδομάδες και οι κάτοικοι αγωνίζονται να προμηθευτούν τρόφιμα. Στην Γκουανγκζού, έναν σημαντικό επιχειρηματικό κόμβο στο νότο της χώρας, οι τοπικοί αξιωματούχοι μετατρέπουν ένα συνεδριακό κέντρο, που φιλοξενεί τη διάσημη έκθεση της Καντόνας, σε νοσοκομείο επείγουσας ανάγκης για τον ιό.
Σε ολόκληρη τη χώρα, οι πόλεις επιβάλλουν περιορισμούς κατά της πανδημίας και τα νοικοκυριά συσσωρεύουν προμήθειες, φοβούμενα ότι θα κλειδώσουν τα σπίτια τους το επόμενο διάστημα. Στο Ουχάν, το αρχικό επίκεντρο της πανδημίας στην Κίνα, οι κάτοικοι πρέπει να έχουν αρνητικό τεστ COVID για να χρησιμοποιήσουν το μετρό.
Οι παγίδες του «μηδενικού Covid»
Η τελευταία κρίση COVID της Κίνας εξακολουθεί να καθιστά τη χώρα εξαιρετική, αλλά με την έννοια πλέον ότι αποτελεί εξαίρεση. Ενώ το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου κόσμου έχει μάθει να ζει με τον κοροναϊό – καλώς ή κακώς – οι Κινέζοι αξιωματούχοι εξακολουθούν να αποκλείουν πόλεις, να εξετάζουν δεκάδες εκατομμύρια κατοίκους και να κυνηγούν το ένα κρούσμα μετά το άλλο, όπως έκαναν και πριν από δύο χρόνια.
Με κάποιο τρόπο, η Κίνα θα πρέπει να βρει νέους τρόπους να αντιμετωπίσει την κατάσταση, όπως όλοι οι άλλοι. Αντί να αποτελεί δείγμα αυταρχικής ανωτερότητας, η πολιτική μηδενικού Covid του Πεκίνου μετατρέπεται σε δοκιμασία της ικανότητας και της εμπιστοσύνης του Κομμουνιστικού Κόμματος απέναντι στη μεταβαλλόμενη πραγματικότητα της πανδημίας. Το «Zero COVID» μπορεί τελικά να χρησιμεύσει ως μάθημα για το Πεκίνο σχετικά με τους κινδύνους του εξαιρετισμού.
Οι Αμερικανοί έχουν συνειδητοποιήσει ότι η δική τους πίστη στην αποστολή του έθνους τους συνοδεύεται από μεγάλο κόστος σε ζωές, χρήματα και φήμη – για πολλούς, οι αποτυχημένοι πόλεμοι και τα μεγάλα βάρη στο εξωτερικό έχουν φτάσει να αντισταθμίζουν τα οφέλη της προάσπισης των δημοκρατικών αξιών και των παγκόσμιων συμφερόντων.
Η πρόσφατη εμπειρία του COVID της Κίνας θα πρέπει να αφυπνίσει τους ηγέτες της, για τις πιθανές παγίδες του εξαιρετισμού, επειδή και η χώρα τους πληρώνει το τίμημα της αυτοπροβολής.
Οι Κινέζοι έχουν αυτοπροσδιοριστεί ως ιδιαίτεροι άνθρωποι από τις πρώτες ημέρες της καταγεγραμμένης ιστορίας τους. Ήδη από τη βαθιά αρχαιότητα, οι Κινέζοι αντιλαμβάνονταν τον πολιτισμό τους ως ανώτερο από όλους τους άλλους. Κατά την άποψή τους, ο κινεζικός πολιτισμός ήταν πολιτισμός – όσοι δεν εκτιμούσαν αυτή την απλή αλήθεια, ήταν «βάρβαροι».
Αυτή η αυτοπεποίθηση κυριάρχησε στις εξωτερικές υποθέσεις της Κίνας για 2.000 χρόνια. Οι αυτοκρατορικές δυναστείες έβλεπαν τον κόσμο ως μια ιεραρχία λαών και κρατών, με την Κίνα στην κορυφή της. Οι αυτοκράτορες δεν είχαν ίσους – όλοι οι άλλοι ηγεμόνες ήταν υποτελείς και αναμενόταν να αναγνωρίσουν την ανωτερότητα της Κίνας και του πολιτισμού της (τουλάχιστον τελετουργικά) μέσω «αποστολών φόρου υποτέλειας».
Αυτή η κινεζική κοσμοθεωρία κατέρρευσε στο τέλος του 19ου αιώνα. Σε μια καταστροφική αντιπαράθεση με τις δυτικές δυνάμεις, οι Κινέζοι ηγέτες άρχισαν να αμφιβάλλουν, όχι μόνο για την ανωτερότητα του πολιτισμού τους, αλλά και για την ίδια την αξία του στον σύγχρονο κόσμο. Για έναν αιώνα, δανείστηκαν ιδέες από το εξωτερικό – κομμουνισμό, καπιταλισμό, συντάγματα – σε μια προσπάθεια να αποκαταστήσουν τη χαμένη ισχύ.
Τώρα, με τους Κινέζους να ξαναχτίζουν τον πλούτο και την επιρροή τους, αυτή η πανάρχαια αυτοαντίληψη του εξαιρετισμού επανέρχεται στην επιφάνεια. Το καθεστώς του Σι Τζινπίνγκ προωθεί ενεργά το απολυταρχικό πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό του σύστημα, ως καλύτερη μορφή διακυβέρνησης για άλλες χώρες. Και το Πεκίνο μπορεί να προβάλλει μια αρκετά καλή επιχειρηματολογία, με το εκπληκτικό ρεκόρ της οικονομικής του ανάπτυξης.
Καθώς οι δημοκρατίες στη Δύση έχουν παραλύσει από την πόλωση, το σύστημα της Κίνας έχει συχνά εμφανιστεί πιο αποδοτικό, αποτελεσματικό και στρατηγικό. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, μπορεί μετά βίας να περάσει τη νομοθεσία από το Κογκρέσο – ενώ ο Σι σχεδιάζει με ζήλο για τις επόμενες δεκαετίες.
Η επιτυχία του zero-COVID ταιριάζει απόλυτα σε αυτό το αφήγημα. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Σχεδόν ένα εκατομμύριο Αμερικανοί έχει αναφερθεί ότι έχουν πεθάνει από τον COVID-19 σε σύγκριση με μόνο 4.641 Κινέζους, σύμφωνα με την επίσημη καταμέτρηση του Πεκίνου, αν και ο αριθμός αυτός έχει δημιουργήσει υποψίες ότι η κυβέρνηση δεν αναφέρει πλήρως τους θανάτους.
Οι αξιωματούχοι μόλις ανέφεραν τους πρώτους θανάτους από κοροναϊό στη Σαγκάη, από την έναρξη της πανδημίας στην πόλη αυτή. Η συνταγή του Πεκίνου, με τις γρήγορες καραντίνες, τις μαζικές δοκιμές και την παρακολούθηση υψηλής τεχνολογίας, έχει επιδείξει ικανότητες που άλλες κυβερνήσεις δεν μπορούν να ελπίζουν ότι θα φτάσουν.
Αυτό ήταν ένα τακτικό χαρακτηριστικό των μηνυμάτων του Πεκίνου προς τον κόσμο, καθώς οι αξιωματούχοι, τα μέσα ενημέρωσης και οι υποστηρικτές τής Κίνας ξεκίνησαν μια εκστρατεία για να αξιοποιήσουν την επιτυχία του μηδενικού COVID, για να χαρακτηρίσουν την κομμουνιστική κυβέρνηση ως μια υπεύθυνη μεγάλη δύναμη, που νοιάζεται για το λαό της και την παγκόσμια κοινότητα, πολύ περισσότερο από αυτές τις αυτοδικαιωμένες δημοκρατίες.
Ο Hu Xijin, τότε εκδότης της εφημερίδας «Global Times», που διοικεί το Κομμουνιστικό Κόμμα, διακήρυξε στα μέσα του 2021 ότι η ομαλότητα της ζωής στην Κίνα εν μέσω της πανδημίας ήταν «μια επίδειξη της ανταγωνιστικότητας της κινεζικής προσέγγισης για τη διακυβέρνηση».
Ο χρηματοδότης Eric Li, σε ένα δοκίμιο του Δεκεμβρίου, συνέκρινε τα σύνολα των θανάτων από την COVID μεταξύ της Κίνας και των μεγάλων δυτικών δημοκρατιών, για να υποστηρίξει ότι το κινεζικό σύστημα διακυβέρνησης – το οποίο χαρακτήρισε ως «σοσιαλιστική δημοκρατία» – είναι μια καλύτερη μορφή δημοκρατίας από αυτήν που προσφέρει η φιλελεύθερη Δύση. «Τι είδους δημοκρατία θα θυσίαζε εκατομμύρια ζωές για την ελευθερία κάποιων ατόμων να μη φορούν μάσκες;», έγραψε. «Με αυτόν ακριβώς τον τρόπο η φιλελεύθερη δημοκρατία απογοητεύει τους πολίτες της».
Ωστόσο, τα πρόσφατα κρούσματα και οι παλινωδίες της κυβέρνησης στο χειρισμό τους, δίνουν μια διαφορετική εικόνα: ενός ανίκανου και αδιάφορου καθεστώτος. Τα κρούσματα κοροναϊού έχουν ξεσπάσει σε ολόκληρη τη χώρα, από το τεχνολογικό κέντρο της Σενζέν στο μακρινό νότο, έως την επαρχία Τζιλίν στα βορειοανατολικά σύνορα με τη Βόρεια Κορέα.
Περισσότερο έχει πληγεί η Σαγκάη, όπου ο αριθμός των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων έχει ξεπεράσει εκείνον της αρχικής επιδημίας στη Ουχάν. Η κυβέρνηση έχει επιστρατεύσει τη συνήθη συνταγή της για την καταπολέμηση του COVID – κλειδώνει τους κατοίκους στα σπίτια τους, τους εξετάζει επανειλημμένα και απομονώνει κάθε θετικό κρούσμα.
Μέχρι στιγμής, οι τακτικές αυτές δεν έχουν ανακόψει το κύμα, αλλά έχουν καταφέρει να στερήσουν από πολλούς, από τους 25 εκατομμύρια κατοίκους της πόλης, την τροφή. Επειδή οι άνθρωποι δεν μπορούν να βγουν από τα διαμερίσματά τους ή να λάβουν τακτικές παραδόσεις, όσο περισσότερο παρατείνεται ο αποκλεισμός, τόσο περισσότερο πεινάει η πόλη. «Δεν μπορείτε να πάρετε φαγητό, καθόλου», έγραψε στο Twitter ένας δικηγόρος της Σαγκάης στις αρχές Απριλίου. «Ούτε λαχανικά, ούτε φρούτα, ούτε ρύζι, ούτε ψωμί, τίποτα».
Οι περήφανοι κάτοικοι της Σαγκάης δεν το δέχονται αυτό αψήφιστα (ή κλειδωμένοι). Έχουν εκτονώσει ένα ασυνήθιστο επίπεδο οργής προς την κομμουνιστική κυβέρνηση, και ιδιαίτερα προς τις απάνθρωπες πτυχές της προσέγγισης μηδενικής ανοχής. Οι διαδηλωτές έχουν απαιτήσει φαγητό και ελευθερία, αναρτώντας προκλητικά τις αντιπαραθέσεις τους με τις Αρχές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ορισμένοι κατέφυγαν σε κραυγές από τα παράθυρά τους. Βασικός τους στόχος είναι η πρακτική της κυβέρνησης να χωρίζει τα θετικά στον COVID παιδιά από τους γονείς τους. Οι ευρέως διαδεδομένες ιστορίες ηλικιωμένων και άρρωστων ανθρώπων, που πεθαίνουν στα διαμερίσματά τους επειδή δεν μπόρεσαν να βρουν ασθενοφόρο ή ιατρική περίθαλψη, έχουν προκαλέσει συμπάθεια και οργή.
Οι Αρχές της Σαγκάης, οι οποίες δεν είναι εντελώς απρόσβλητες από τις δημόσιες επικρίσεις, προσπάθησαν να κατευνάσουν την αυξανόμενη δυσαρέσκεια, επιτρέποντας περισσότερες παραδόσεις τροφίμων και ανακοινώνοντας εξαιρέσεις στους οικογενειακούς διαχωρισμούς. Αλλά ως επί το πλείστον, η κυβέρνηση έχει γίνει πιο δρακόντεια στην επιβολή των αυστηρών μέτρων της. Ακόμη και όταν οι συνθήκες στη Σαγκάη επιδεινώνονταν, ο Σι Τζινπίνγκ δήλωσε στα μέσα Απριλίου ότι η Κίνα πρέπει να επιμείνει στην πολιτική μηδενικού COVID και ότι οι έλεγχοι για την πανδημία δεν θα χαλαρώσουν.
Ο κίνδυνος της χαραλάρωσης για την Κίνα και τον κόσμο
Το γεγονός ότι το κομμουνιστικό κόμμα είναι πρόθυμο να προκαλέσει μια ανθρωπιστική κρίση, στο όνομα της πρόληψης μιας ανθρωπιστικής κρίσης, λέει πολλά για τα κίνητρα πίσω από την πολιτική του zero-COVID. Ωστόσο, είναι επίσης γεγονός πως η κυβέρνηση έχει πραγματικές και δικαιολογημένες ανησυχίες για το τι θα μπορούσε να συμβεί χωρίς αυτήν.
Η Κίνα εξακολουθεί να έχει περισσότερους από 50 εκατομμύρια κατοίκους άνω των 60 ετών, οι οποίοι δεν είναι πλήρως εμβολιασμένοι και επομένως είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε μια ανεξέλεγκτη πανδημία. Η χαλάρωση θα κινδύνευε να υπερφορτώσει γρήγορα το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, το οποίο δεν είναι καλά εξοπλισμένο για μια «ξέφρενη» πανδημία: Η Κίνα διαθέτει μόνο το ένα έκτο της δυναμικότητας μονάδων εντατικής θεραπείας των ΗΠΑ και λιγότερο από το ένα πέμπτο του αριθμού των νοσηλευτών ανά κάτοικο, σύμφωνα με έκθεση της Morgan Stanley του Ιανουαρίου.
Τα σημάδια της καταπόνησης είναι εμφανή στη Σαγκάη. Βίντεο που μοιάζουν να προέρχονται από μια παιδική πτέρυγα COVID και εμφανίστηκαν στα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδειχναν άρρωστα μωρά, στοιβαγμένα σε κούνιες, με μια χούφτα προφανώς ταλαιπωρημένων ενηλίκων να προσπαθούν να τα φροντίσουν. Υπό αυτές τις συνθήκες, η πιθανότητα ότι ο COVID, αν δεν ελεγχθεί, θα μπορούσε να σκοτώσει εκατομμύρια ανθρώπους στην Κίνα, είναι πολύ πραγματική.
Ο Σι επιδείνωσε αυτή την ήδη ζοφερή κατάσταση με την επιδίωξη του κινεζικού εξαιρετισμού. Για να προωθήσει την τεχνολογία της Κίνας, και μαζί με αυτήν την παγκόσμια επιρροή της χώρας του, το Πεκίνο επέλεξε να εμβολιάσει τον πληθυσμό του μόνο με «χειροποίητα» εμβόλια. Τα κινεζικά εμβόλια βασίζονται σε παλαιότερη τεχνολογία από εκείνη των δυτικών ανταγωνιστών και είναι γνωστό ότι είναι λιγότερο αποτελεσματικά, ιδίως έναντι των πιο πρόσφατων παραλλαγών του κοροναϊού.
Μια μελέτη από δύο πανεπιστήμια του Χονγκ Κονγκ, που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο, έδειξε ότι ακόμη και τρεις ενέσεις του δημοφιλούς κινεζικού εμβολίου Sinovac δεν επαρκούσαν για την προστασία από την παραλλαγή Όμικρον. Ο Σι άφησε έτσι τον πληθυσμό του υποεμβολιασμένο και ευάλωτο, και αυτό ήταν σαφώς πολιτικό.
Η Fosun Pharma, μια μεγάλη κινεζική φαρμακοβιομηχανία, θα μπορούσε να κατασκευάσει το πιο αποτελεσματικό εμβόλιο BioNTech για την Κίνα, στο πλαίσιο μιας συνεργασίας με τη γερμανική εταιρεία και σχεδίαζε να κατασκευάσει ένα εργοστάσιο αρκετά μεγάλο για να παράγει ένα δισεκατομμύριο δόσεις ετησίως. Η Fosun διέθεσε το εμβόλιο BioNTech στο Χονγκ Κονγκ, αλλά οι ρυθμιστικές αρχές του Πεκίνου δεν το ενέκριναν ποτέ για χρήση στην ηπειρωτική χώρα.
Τα εμβόλια δεν είναι πανάκεια, όπως έχουμε δει σε όλο τον κόσμο. Αλλά ένας καλύτερα εμβολιασμένος πληθυσμός θα μπορούσε να επιτρέψει στον Σι μεγαλύτερη ευελιξία στη διαχείριση της πολιτικής COVID. Αντ’ αυτού, βρέθηκε να κλείνει σημαντικές επιχειρήσεις και βιομηχανικά κέντρα σε μια ήδη υποτονική οικονομία. Κανένας άλλος πέρα από τον πρωθυπουργό, Li Keqiang, δεν έχει εκδώσει επανειλημμένες προειδοποιήσεις για τους κινδύνους για την οικονομική ανάπτυξη τις τελευταίες ημέρες. Οι πολιτικές απειλές παραμονεύουν και εδώ. Τα ποσοστά οικονομικής ανάπτυξης είναι ένα στατιστικό στοιχείο, που συχνά προβάλλεται από το Πεκίνο ως απόδειξη της κομμουνιστικής επάρκειας. Το Κόμμα παραδοσιακά ανησυχεί ότι οι υφέσεις μπορεί να είναι επικίνδυνες.
Αλλά το ίδιο συμβαίνει και με την αύξηση των κρουσμάτων COVID. Κατά μία έννοια, ο Σι είναι εγκλωβισμένος από τον τρόπο με τον οποίο το Κόμμα δικαιολογεί την κυριαρχία του: Η επίτευξη αριθμητικών στόχων, για τους οποίους μπορεί να καυχιέται. Έχοντας καυχηθεί για τον μηδενικό COVID ως ένδειξη της κινεζικής ανωτερότητας, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, ο Σι μπορεί να δει την κατάρρευση της πολιτικής, ή ακόμη και την άμβλυνση, ως πολιτική και διπλωματική αμηχανία.
Οι πολιτικές φιλοδοξίες του Κινέζου προέδρου
Ο Σι, ως η κυρίαρχη πολιτική φιγούρα της χώρας, έχει επίσης συνδεθεί στενά με τον μηδενικό COVID, οπότε μια ανεξέλεγκτη έκρηξη θα μπορούσε να τον αμαυρώσει πολιτικά και προσωπικά. Η τρέχουσα αναταραχή έρχεται σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη πολιτική στιγμή. Αυτό το φθινόπωρο, σε ένα σημαντικό συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος, θα προσπαθήσει να σπάσει το σύγχρονο προηγούμενο και να διεκδικήσει μια τρίτη θητεία στην εξουσία. Η αύξηση των κρουσμάτων COVID, η παραπαίουσα οικονομική ανάπτυξη και οι αγανακτισμένες πόλεις είναι άσχημα νέα για κάθε πολιτικό, ακόμη και για έναν μη εκλεγμένο.
Η ηγεσία αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να χαράξει μια διέξοδο, αλλά δεν έχει βρει ακόμη μία. Ο Σι προσπάθησε να περιορίσει τις επιπτώσεις της εντολής του για μηδενικό COVID, με την ελπίδα να επιτύχει τους υψηλούς στόχους του για την οικονομική ανάπτυξη. Ωστόσο, ο ίδιος και η ομάδα του δεν αφήνουν καμία αμφιβολία ότι ο μηδενικός COVID παραμένει η προτεραιότητα. Στις αρχές Απριλίου, τρεις αξιωματούχοι της Σαγκάης απολύθηκαν για υπερβολικά χαλαρή στάση απέναντι στον έλεγχο του ιού. Αυτό δύσκολα θα δημιουργήσει ένα περιβάλλον που θα ενθαρρύνει τη μετριοπάθεια ή τον πειραματισμό.
Δεν είναι σαφές προς το παρόν αν η κυβέρνηση της Κίνας θα μπορέσει να διαχειριστεί τα τελευταία κρούσματα. Τα μέτρα της είναι τόσο αυστηρά που, αν της δοθεί περισσότερος χρόνος, μπορεί να είναι επιτυχή. Υπάρχει επίσης η πιθανότητα, η πολιτική μηδενικού COVID να παραμείνει επίσημα σε ισχύ ενώ, πρακτικά, το Κομμουνιστικό Κόμμα δίνει μια χαμένη μάχη με τη μητέρα φύση.
Όπως και να έχει, η πολιτική μηδενικού COVID μετατρέπει την Κίνα από υπόδειγμα σε φυλακή. Η Κίνα έχει κολλήσει στο παρελθόν τής πανδημίας, με τους ανθρώπους της να παραμένουν κλειδωμένοι τόσο στα σπίτια τους, όσο και στα σύνορά τους.
Οι Κινέζοι πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ τα θαλάσσωσαν στην αντιμετώπιση της πανδημίας, θέτοντας την πολιτική και την ιδεολογία πάνω από τη διάσωση ζωών. Αλλά ο Σι Τζινπίνγκ είναι ένοχος για το ίδιο πράγμα, επιλέγοντας τις πολιτικές του φιλοδοξίες στο εσωτερικό και στο εξωτερικό πάνω από τη δημόσια ευημερία. Σε αυτό, η Κίνα σίγουρα δεν αποτελεί εξαίρεση.
