Καρκίνος στο στήθος και φυσικοθεραπεία

Ο καρκίνος του μαστού είναι η πιο συνηθισμένη μορφή καρκίνου στον γυναικείο πληθυσμό.

Συγκεκριμένα. Στη Αμερική αποτελεί τον πέμπτο λόγο θνησιμότητας με το 6% των γυναικών που είναι από Ευρώπη, Βόρεια Αμερική και από την Αυστραλία να εμφανίζουν τον καρκίνο του μαστού σε ηλικίες μικρότερες από τα 75 έτη.

Η επιστήμη εξελίσσεται καθημερινά με αποτέλεσμα να ανακαλύπτονται συνεχώς νέοι πρωτοποριακοί μέθοδοί αντιμετώπισης του καρκίνου του μαστού και τα επίπεδα θνησιμότητάς να μειώνονται και η ποιότητα ζωής των ασθενών να αυξάνεται σημαντικά.

Η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού απαιτεί σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες τη ύπαρξη μιας ομάδας επαγγελματιών υγείας μέσα στους οποίους πολύ σημαντικό ρόλο παίζουν και οι φυσικοθεραπευτές τόσο κατά τη διάρκεια της θεραπείας όσος και μετά την θεραπεία ειδικά αν απαιτείται και χειρουργική παρέμβαση.

Αίτια εμφάνισης καρκίνου του μαστού

• Βλάβη στο DNA κυρίως με έκθεση του οργανισμού στα οιστρογόνα σε συνδυασμό με μετάλλαξη του DNA
• Κληρονομικότητα, ιστορικό καρκίνου του μαστού ή καρκίνου της μήτρας στην οικογένεια
• Μειωμένο ανοσοποιητικό σύστημα
• Μη σωστή λειτουργία τω επιθηλιακών και στρεμματικών κυττάρων
• Είδη καρκίνου του μαστού
• Αδενοκαρκίνος το μεγαλύτερο ποσοστό 99%
• Διηθητικός καρκίνος χωρίς συγκεκριμένο λόγω και αιτιολογία 40-75%
• Μη-διηθητικό πορογενές καρκίνωμα 20%
• Μη-διηθητικό λοβιακό καρκίνωμα15%
• Τα στάδια του καρκίνου του μαστού χωρίζονται σύμφωνα με το σύστημα TNM της Αμερικάνικης καρκινικής εταιρείας σε:
• Μέγεθος του καρκίνου και πόσο έχει προχωρήσει στα υπόλοιπα όργανα ( Tumor)
• Συμμετοχή των λεμφαδένων(Node)
• Η ύπαρξη ή όχι των μεταστάσεων(Μ)

Ποια τα συμπτώματα;

• Όγκος και αλλαγή του σχήματος στον μαστό
• Πόνος επίμονος σε ένα συγκεκριμένο σημείο στον μαστό
• Διαφορά ύψους στους μαστούς
• Αλλαγή της θέσης ή του σχήματος της θηλής
• Αλλαγές στο δέρμα των μαστών
• Οίδημα κάτω από τη μασχάλη ή κάτω από την κλείδα
• Εξάνθημα στη θηλή
• Παραγωγή υγρού από τη θηλή

Ποιος ο ρόλος της φυσικοθεραπείας στον καρκίνο του μαστού;

Η φυσικοθεραπεία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο κυρίως στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων μετά τη θεραπεία η και κατά τη διάρκεια. Οι ασθενείς συνήθως λόγω της έντονης θεραπείας είτε χειρουργικά είτε με χημειοθεραπείας, φαρμακοθεραπεία, υποφέρουν από συμπτώματα όπως:

• Λεμφοίδημα κυρίως στην περιοχή της μασχάλης και του άνω άκρου
• ΜυΪκή αδυναμία στα άνω άκρα, στον ώμο
• Μειωμένο εύρος κίνησης στα άνω άκρα και κυρίως στον ώμο
• Δυσκαμψία λόγω των ουλών στην μασχάλη κυρίως
• Πόνος στα άνω άκρα
• Νευρολογικός πόνος
• Μυοσκελετικός πόνος
• Χρόνιος πόνος

Τα συμπτώματα αυτά μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με την βοήθεια του φυσικοθεραπευτή και να βελτιωθεί έτσι σημαντικά η ποιότητα ζωής τω ασθενών με καρκίνο του μαστού. Για την ακρίβεια η φυσικοθεραπεία περιλαμβάνει:

• Λεμφική μάλαξη ή χρήση ειδικών μηχανημάτων, θεραπευτικής μπότας ή περιχειρίδας για τη μείωση του λεμφοιδήματος και την καλύτερη λειτουργία των άνω άκρων και μείωση της δυσκαμψίας
• Θεραπευτική άσκηση για την ενδυνάμωση των άνω άκρων και τη μείωση της δυσκαμψίας
• Βελονισμός, κινησιοθεραπεία, TECAR, για τη μείωση του πόνου
  Κινησιοθεραπεία, Manual therapy για τη βελτίωση του εύρους κίνησης και τη μείωση της δυσκαμψίας
• Νευροδυναμικές τεχνικές για την καλύτερη λειτουργία των άνω άκρων

Ενδεικτικές ασκήσεις μετά από χειρουργική παρέμβαση σε καρκίνο του μαστού:

Στόχοι της φυσικοθεραπείας μετεγχειρητικά ανάλογα το στάδιο της αποκατάστασης

Ασκήσεις κινητοποίησης και εύρους κίνησης των άνω άκρων στις πρώτες 2,3 μέρες μετεγχειρητικά στις πρώτες μέρες η απαγωγή και η κάμψη του ώμου περιορίζεται λόγω πόνου στις 40 μοίρες
Από την τέταρτη μέρα και μετά η κάμψη και η απαγωγή του ώμου αυξάνονται σταδιακά στις 45 μοίρες και κάθε μέρα αυξάνονται κάθε 10-15 μοίρες

Τα οφέλη της άσκησης μετά από χειρουργική παρέμβαση σε καρκίνο του μαστού είναι πολλά τόσο στην σωματική όσο και στην ψυχολογική υγεία των ασθενών.

Σύμφωνα με την έρευνα των Leach et al.,(2014) υπάρχει ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα ασκησιοθεραπείας με το οποίο μπορούμε να διαμορφώσουμε τα διάφορα είδη άσκησης ανάλογα τις ανάγκες του ασθενή με καρκίνο του μαστού. Το πρόγραμμα ονομάζεται BEAUTY και ανάλογα το είδος της άσκησης έχει μια προοδευτική αύξηση της δυσκολίας της άσκησης, συγκεκριμένα:

Είναι πολύ σημαντικό να αυξάνεται σταδιακά και η δυσκολία και η διάρκεια της άσκησης μετά από καρκίνο του μαστού διότι οι αντοχές δεν είναι οι ίδιες ειδικά μετά από ένα χειρουργείο.

Συγκεκριμένα, μπορεί να ακολουθηθεί το πρόγραμμα FITT που είναι σχεδιασμένο για ασθενείς με καρκίνο του μαστού για προοδευτική άσκηση μετά από χειρουργική παρέμβαση. Το πρόγραμμα FITT προτείνει:

Ζέσταμα για 10 λεπτά πριν την άσκηση

• Συχνότητα ης αερόβιας άσκησης: 3-5 φορές την εβδομάδα στο 50-70% της μέγιστης καρδιακής συχνότητας
• Είδος αερόβιας άσκησης: ποδήλατο, περπάτημα
• Χρόνος αερόβιας άσκησης μισή ώρα
• Ασκήσεις ενδυνάμωσης και αντίστασης:2 με 3 φορές την εβδομάδα, 12 με 15 επαναλήψεις σε κάθε άσκηση στο 60% της δύναμης, διάρκεια 6 εβδομάδων των ασκήσεων ενδυνάμωσης

Γράφει η Χρύσα Βαφειάδη, Φυσικοθεραπευτής, Αθήνα