Πιο περίπλοκη από έναν απλό πονοκέφαλο, η ημικρανία είναι μια εξουθενωτική νευρολογική νόσος που περιορίζει τη δυνατότητά μας να αντεπεξέλθουμε στις καθημερινές μας υποχρεώσεις και δραστηριότητες.
Ένας στους δέκα ανθρώπους υποφέρει από ημικρανίες, ενώ στις γυναίκες η συχνότητα αυξάνει σε μία στις πέντε. Πρόκειται για την πιο συχνή αιτία πονοκεφάλου που μας αναγκάζει να μειώνουμε ή να απέχουμε από τις καθημερινές μας δραστηριότητες και έχει σαφή κληρονομική προδιάθεση, όπως η αρτηριακή υπέρταση ή ο σακχαρώδης διαβήτης.
Μάλιστα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας περιγράφει την ημικρανία ως την πιο συχνή μορφή «αναπηρίας» για τους ανθρώπους κάτω των 50 ετών.
Τα χαρακτηριστικά της
Η ημικρανία είναι ένας ιδιαίτερος τύπος κεφαλαλγίας, όπου ο πόνος –φέροντας συχνά τα χαρακτηριστικά του σφυγμού– εντοπίζεται συνήθως, αλλά όχι πάντα, στη μία πλευρά του προσώπου/κεφαλιού. Συνοδεύεται από ναυτία ή και εμετό και ευαισθησία στο φως και στον ήχο. Τόσο ο πόνος όσο και τα συνοδά συμπτώματά της επιδεινώνονται με τις κινήσεις. Στη μία στις πέντε περιπτώσεις η ημικρανία συνοδεύεται από την ημικρανική αύρα που προηγείται του πονοκεφάλου.
Η αύρα εμφανίζεται με γραμμές, θάμπωμα ή χρώματα, που πάλλονται στη μία πλευρά του οπτικού πεδίου και των δύο ματιών, συμπτώματα που διαρκούν το πολύ μία ώρα. Χαρακτηριστικό είναι ότι αυτά τα σχήματα φαίνονται ακόμη και με κλειστά μάτια. Η κρίση της ημικρανίας διαρκεί από 4 έως 32 ώρες. Κατά τη διάρκεια αυτών, το μόνο που μπορεί ενδεχομένως να βοηθήσει τον ασθενή είναι να βρίσκεται σε ένα ήσυχο και σκοτεινό περιβάλλον για να αποφύγει το ενοχλητικό φως, το θόρυβο αλλά και τις κινήσεις.
Τι µπορεί να ευθύνεται για την ηµικρανία;
Ό,τι µας αγχώνει
Αν έχουμε τη γενετική προδιάθεση για να εμφανίσουμε ημικρανίες, τότε το στρες και η κατάθλιψη τις επιδεινώνουν πολύ. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με οποιαδήποτε αλλαγή στο κορμί μας ή το περιβάλλον. Γι’ αυτό η καλύτερη πρόληψη για την ημικρανία είναι η ρουτίνα.
Οτιδήποτε διαταράσσει την καθημερινή ρουτίνα μπορεί να πυροδοτήσει μια κρίση ημικρανίας σε εκείνους που έχουν γενετική προδιάθεση.
Ο καιρός
Μερικοί άνεμοι, όπως οι δυτικοί και οι νοτιάδες (π.χ. ο Γαρμπής), αλλά και η υγρασία φαίνεται να επιδεινώνουν την ημικρανία.
Η µητέρα µας που µας την κληρονόµησε
Η κληρονομική προδιάθεση, γενικά στον πονοκέφαλο αλλά ειδικά όσον αφορά την ημικρανία, είναι καθοριστικός παράγοντας, επειδή ακριβώς είναι εγγεγραμμένη στα γονίδια.
Ειδικοί εκτιμούν ότι μερικά άτομα τείνουν να «μιμούνται» τις κρίσεις ημικρανίας που παρουσίαζαν οι γονείς ή άλλα άτομα του περιβάλλοντός τους, αλλά ακόμα και γι’ αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται ένα ελάχιστο γενετικό φορτίο.
Οι ορµόνες που µας κάνουν άνω-κάτω
Η ημικρανία επηρεάζεται από τις ορμονικές διακυμάνσεις του γυναικείου οργανισμού και πολύ συχνά (σε περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις) στις γυναίκες σχετίζεται με την περίοδο. Η σχέση αυτή, ωστόσο, είναι επιφανειακή και όχι καθοριστική.
Και πάλι θα πρέπει να υπάρχει η γενετική προδιάθεση, απλά οι ορμονικές αλλαγές στη διάρκεια της έμμηνου ρύσης διαταράσσουν την «ορμονική ρουτίνα» και έτσι προκαλούνται ημικρανίες. Στην εγκυμοσύνη –όπως και στην εμμηνόπαυση– συνήθως υποχωρούν οι ημικρανίες με τις δύο στις τρεις ημικρανικές ασθενείς να βιώνουν σαφή βελτίωση σε αυτές τις περιόδους.
Όσα φάγαµε και όσα ήπιαµε
Υπάρχουν κάποιες τροφές, όπως το κόκκινο κρασί, οι χυμοί φρούτων, η σοκολάτα, οι ξηροί καρποί, τα τυριά, οι πικάντικες και γενικά οι πολύ έντονες γεύσεις, που μπορεί να προκαλέσουν την εκδήλωση της ημικρανίας.
Το αλκοόλ και η νικοτίνη
Τόσο τα ποτά όσο και τα τσιγάρα φαίνεται ότι μπορεί να πυροδοτήσουν αλλά και να επιδεινώσουν την ημικρανία.
Η έλλειψη ύπνου
Όταν κοιμόμαστε λιγότερο από όσο έχουμε συνηθίσει, είναι πιο πιθανό να μας απασχολήσει η ημικρανία.
Η πείνα
Αν έχουμε μείνει νηστικοί για πολλές ώρες, είναι πιο πιθανό να πάθουμε ημικρανία.
Η αλλαγή της ρουτίνας µας
Πολλοί άνθρωποι έχουν παρατηρήσει ότι οι ημικρανίες τούς «επισκέπτονται» συχνά τα Σαββατοκύριακα και κατά τη διάρκεια των διακοπών. Αυτό συμβαίνει επειδή, όταν ο ημικρανικός ασθενής βγει από τη ρουτίνα του (ξυπνήσει διαφορετική ώρα από το συνηθισμένο, αλλάξει το πρόγραμμα των γευμάτων του κ.λπ.), είναι πιο πιθανό να πάθει ημικρανία.
Η κούραση
Η καθημερινή κόπωση επιδεινώνει τον πονοκέφαλο ή την ημικρανία. Γι’ αυτό είναι σκόπιμο να φροντίζουμε να έχουμε τις κατάλληλες συνθήκες όταν εργαζόμαστε ώστε να μειώνουμε την κούραση.
Η κατάχρηση των αναλγητικών
Συχνά, τα πολλά παυσίπονα που παίρνουμε αλόγιστα και χωρίς σχετική ιατρική συνταγή εντείνουν τον πόνο αντί να τον κατευνάζουν και δημιουργούν μια νέα μορφή πονοκεφάλου που ονομάζεται κεφαλαλγία από κατάχρηση φαρμάκων. Αυτό το είδος, που παρατηρείται σχεδόν αποκλειστικά στους ημικρανικούς, χάνεται μόλις διακοπεί η κατάχρηση των αναλγητικών. Όλα τα φάρμακα που χρησιμοποιούμε για τη θεραπεία της κρίσης της ημικρανίας μπορούν να προκαλέσουν αυτόν τον πονοκέφαλο. Αλλά μια νέα κατηγορία ειδικών αντι-ημικρανικών φαρμάκων που μόλις κυκλοφόρησε και στην Ελλάδα ενδεχομένως να μην προκαλεί κεφαλαλγία από κατάχρηση.
Πώς θα την αντιµετωπίσουµε
Η θεραπεία που συστήνεται είναι ασπιρίνη, παρακεταμόλη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, όταν ο πόνος είναι σχετικά ήπιος.
Όταν όμως εντείνεται, η λύση είναι οι τριπτάνες που είναι ειδικά αντι-ημικρανικά φάρμακα. Δύο νέες κατηγορίες ειδικών τέτοιων φαρμάκων μόλις κυκλοφόρησαν και στη χώρα μας, οι τζεπάνες και οι ντιτάνες.
Όταν οι ημικρανίες είναι συχνές –υπερβαίνουν τις δύο με τρεις κρίσεις τον μήνα–, τότε χρειάζεται προφυλακτική αγωγή, ένα φάρμακο, δηλαδή, που θα παίρνει ο ασθενής καθημερινά. Υπάρχουν πολλές τέτοιες κατηγορίες φαρμάκων και φυσικά ο μόνος κατάλληλος για να τα επιλέξει και να τα συστήσει είναι ο ειδικός γιατρός. Μεταξύ αυτών, είναι φάρμακα για την επιληψία, την αρτηριακή υπέρταση, το άγχος και την κατάθλιψη. Όταν οι ημικρανίες είναι πολύ συχνές, οι ενέσεις της τοξίνης αλλαντίασης (το γνωστό μας μπότοξ) στο μέτωπο, το κεφάλι και στον αυχένα επίσης βοηθούν πολύ. Πρόκειται για μια ειδική θεραπεία που γίνεται από ειδικά εκπαιδευμένους γιατρούς.
Τέλος, πρόσφατα κυκλοφόρησαν φάρμακα που σχεδιάστηκαν ειδικά για την ημικρανία και χορηγούνται είτε από το στόμα είτε υποδόρια μηνιαίως, με πολύ καλή αποτελεσματικότητα και ελάχιστες έως καθόλου παρενέργειες.
