Λευκός καπνός βγήκε νωρίς το βράδυ της Κυριακής από την γερμανική καγκελαρία, μετά από περίπου 6 ώρες συνεδριάσεων και διμερών συναντήσεων για το μέλλον της Λιβύης.

Εκπρόσωποι 12 χωρών και 4 διεθνών οργανισμών βρέθηκαν στο Βερολίνο με σκοπό να κάνουν το πρώτο βήμα για τον τερματισμό του εμφύλιου πολέμου που μαίνεται στη χώρα από την πτώση του Μουαμάρ Καντάφι το 2011.

«Όλοι συμφώνησαν ότι θα σεβαστούν το εμπάργκο όπλων και η εφαρμογή του θα τηρηθεί αυστηρότερα απ’ ό,τι στο παρελθόν» τόνισε η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ στη συνέντευξη Τύπου με τον γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες.

Ανάμεσα σε όσα συμφωνήθηκαν, ήταν ο τερματισμός των εξωτερικών επεμβάσεων στον εμφύλιο, καθώς και ο σεβασμός των κανόνων διεθνούς δικαίου προκειμένου να εξευρεθεί μια λύση με πολιτικά μέσα, είπε από την πλευρά του ο γ.γ. του ΟΗΕ, υπό την αιγίδα του οποίου πραγματοποιήθηκε η Διάσκεψη του Βερολίνου.

Ωστόσο, πέραν του διπλωματικού μπρα ντε φερ, αλλά και του σκληρού παζαριού για το πετρέλαιο της περιοχής, υπάρχουν και κάποια άλλα πράγματα που μάθαμε από όσα συνέβησαν στη γερμανική πρωτεύουσα.

Οι συμμαχίες

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας «Τα Νέα», για τον Χαφτάρ το περιβάλλον του Βερολίνου ήταν σαφώς ευνοϊκότερο απ’  ό,τι στη Μόσχα, προ μιας εβδομάδας.

Με τον αντίπαλό του, πρωθυπουργό Φαγέζ αλ Σάρατζ δεν συναντήθηκε, αφού η καγκελαρία είχε φροντίσει να βρίσκονται σε διαφορετικές αίθουσες και να ενημερώνονται για όσα συνομολογούνταν στη μεγάλη αίθουσα μεταξύ Πούτιν, Ερντογάν, Μακρόν, Πομπέο, Κόντε, Τζόνσον, Αλ Σίσι και άλλων κορυφαίων ευρωπαίων αξιωματούχων.

Η Γερμανία αξιοποιώντας το πλεονέκτημα ότι δεν έχει αποικιακό παρελθόν στην περιοχή, ούτε συμμετείχε στην ανατροπή του Καντάφι το 2011, προσπάθησε να παίξει τον ρόλο του «έντιμου διαμεσολαβητή» σε έναν πόλεμο γεωστρατηγικών και οικονομικών συμφερόντων που διεξάγεται… δι’ αντιπροσώπων στον εμφύλιο της Λιβύης.

Για την καγκελάριο Μέρκελ η Διάσκεψη του Βερολίνου ήταν η ευκαιρία να επαναφέρει στο προσκήνιο το μοντέλο διαχείρισης κρίσεων μέσω πολυμερών διεθνών προσπαθειών και οργανισμών, κόντρα στο μοντέλο Ντόναλντ Τραμπ. Δηλαδή της άκρατης επιβολής ισχύος, οικονομικής και στρατιωτικής, που ακολουθεί ο αμερικανός πρόεδρος.

Ποιος αποφάσισε τελικά για τη Λιβύη;

Τελικά, η ουσία της Διάσκεψη στο Βερολίνο είναι ότι παρά την εκεχειρία οι δυο ισχυροί άνδρες της Λίβυης, ο επικεφαλής της κυβέρνησης της Τρίπολης, Φαγέζ αλ Σάρατζ και ο ισχυρός άνδρας της ανατολικής Λιβύης, Χαλίφα Χάφταρ δεν θέλουν ούτε να βλέπουν ο ένας τον άλλο.

Με αυτό το δεδομένο είναι εύλογα τα ερωτήματα για το πως θα μπορέσει να προχωρήσει η επόμενη μέρα.

Σάρατζ και Χάφταρ ήταν φυσικά προσκεκλημένοι στο Βερολίνο. Ήταν φυσικά παρόντες στην καγκελαρία. Αλλά στη Διάσκεψη, δεν συμμετείχαν. Γιατί δεν μπορούν να είναι το ίδιο δωμάτιο!

Είχε φανεί στη Μόσχα πριν από μια εβδομάδα, έγινε και στο Βερολίνο. Είχαν ο καθένας τις διμερείς επαφές του, αλλά στην ίδια αίθουσα, δεν βρέθηκαν ποτέ.

Η Μέρκελ, επιχειρώντας να δώσει μια εξήγηση, είπε πως οι διαφορές ανάμεσα στους δύο ήταν τόσο μεγάλες που δεν στάθηκε δυνατό να «είναι μέρος της διάσκεψης».

Η επόμενη μέρα…

Παρά το γεγονός ότι η συμφωνία έχει… αρκετές γκρίζες ζώνες τα σχέδια για την επόμενη ημέρα στη Λιβύη καταρτίζονται σε κλίμα ικανοποίησης.

Η διεθνής κοινότητας αναγνωρίζει μεν ότι συντελέστηκε πρόοδος, παραδέχεται όμως ότι υπάρχει δρόμος μέχρι την επίτευξη κατάπαυσης του πυρός.

Την αισιοδοξία της εξέφρασε η αμερικανική πλευρά, η ρωσική ωστόσο εμφανίστηκε επιφυλακτική καθώς όπως τόνισε δεν υπήρξε ουσιαστικός διάλογος ανάμεσα σε Χαλίφα Χαφτάρ και Φαγιέζ αλ Σάρατζ. Η Γερμανία, από την πλευρά της, μίλησε για πρόοδο αναγνώρισε όμως ότι έγινε απλώς η αρχή.

Συμφωνήθηκε, πάντως, η επιβολή εκεχειρίας και ο τερματισμός ξένης στρατιωτικής παρέμβασης στη χώρα.

Επόμενο στοίχημα για τη διεθνή κοινότητα να έρθουν κοντά οι αντίπαλες λιβυκές δυνάμεις ώστε να αποφέρει καρπούς το αποτέλεσμα της Διάσκεψης. Όπως, μάλιστα, έγινε γνωστό από τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών, Χάικο Μάας, στο μενού της ατζέντας για τις επόμενες κινήσεις στην κατεύθυνση κατάπαυσης του πυρός είναι η σύσταση επιτροπής παρακολούθησης στη Λιβύη.

Τα αποτελέσματα της διάσκεψης για τη Λιβύη συζητούν οι ΥΠΕΞ της ΕΕ

Οι υπουργοί Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να συζητήσουν σήμερα όσον αφορά τα αποτελέσματα της διάσκεψης του Βερολίνου για τη Λιβύη, που διεξήχθη στην πρωτεύουσα της Γερμανίας χθες.

Ενόψει της διάσκεψης, η ΕΕ υποσχέθηκε να συμβάλλει στην εφαρμογή των όποιων συμφωνιών επιτυγχάνονταν στις διαπραγματεύσεις, ειδικά σε ό,τι αφορά την εφαρμογή και την επιτήρηση της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός καθώς και του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ που έχει επιβληθεί στη Λιβύη.

Αυτό μπορεί να συνεπάγεται την ανάπτυξη στρατιωτικής αποστολής υπό τη σημαία της ΕΕ στη χώρα της βόρειας Αφρικής, σύμφωνα με τον Ύπατο Εκπρόσωπο Τζουζέπ Μπορέλ.

Ο Μπορέλ αναμένεται να παρουσιάσει τις αρχικές προτάσεις του, αλλά οι υπουργοί αναμένεται να επανέλθουν στο θέμα και να το συζητήσουν πιο λεπτομερώς σε περίπου έναν μήνα, δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ.

Μέρκελ: Οι Ευρωπαίοι έχουμε έρθει σαφώς πιο κοντά

«Σαφώς πιο κοντά έχουν έλθει οι Ευρωπαίοι εταίροι σε ό,τι αφορά την εμφύλια σύγκρουση στην Λιβύη», επισήμανε η καγκελάριος Μέρκελ και πρόσθεσε ότι στην επιτυχία της σημερινής Διάσκεψης του Βερολίνου συνέβαλε σημαντικά και η Ευρώπη.

Παραδέχθηκε ότι οι Ευρωπαίοι υποστήριξαν εν μέρει διαφορετικές πλευρές στον λιβυκό εμφύλιο, δήλωσε ωστόσο ότι τώρα η ίδια αισθάνεται ότι έχουν προσεγγίσει ο ένας τον άλλον πολύ περισσότερο από ότι πριν από δύο χρόνια.

Από την πλευρά του, ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες, ερωτώμενος σχετικά με τον μελλοντικό ρόλο της Ευρώπης στην κρίση της Λιβύης, τόνισε ότι οι μελλοντικές μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να γίνουν αποδεκτές και από τις δύο πλευρές της διένεξης και πρόσθεσε ότι η Ευρώπη θα πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε διπλωματικό επίπεδο αλλά και στην ανοικοδόμηση της χώρας.

Καλά τα νέα για τη Λιβύη, λέει η Κομοσιόν

Σε μήνυμα στο Twitter, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν συνεχάρη τη Γερμανία και τα Ηνωμένα Έθνη για την «τεράστια προσπάθεια» και για το γεγονός ότι η Διάσκεψη τελικά έγινε. «Το αποτέλεσμα είναι θετικό για τη Λιβύη» επισήμανε.

Τα αποτελέσματα της διάσκεψης του Βερολίνου χαιρετίζει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ. «Η επιτήρηση της κατάπαυσης του πυρός στη Λιβύη και η τήρηση του εμπάργκο όπλων είναι καθοριστικής σημασίας», έγραψε ο Σαρλ Μισέλ στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter, λίγο μετά την ολοκλήρωση της διάσκεψης του Βερολίνου.

Παράλληλα, τόνισε πως η ΕΕ δεσμεύεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην παρακολούθηση της συμφωνίας.

Γερμανός ΥΠΕΞ: Θα συγκροτήσουμε ειδική επιτροπή

Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας αναφέρθηκε στη σύσταση Επιτροπής Παρακολούθησης των συμφωνηθέντων, η οποία, όπως είπε, θα διασφαλίσει την υλοποίηση των σημερινών αποφάσεων και θα συνοδεύει τις περαιτέρω εργασίες του ειδικού απεσταλμένου του ΓΓ του ΟΗΕ Γασάν Σαλαμέ και της Αποστολής των Ηνωμένων Εθνών για την Στήριξη της Λιβύης (UNSMIL).

«Η Επιτροπή θα καθοδηγείται από τα Ηνωμένα Έθνη, θα ξεκινήσει τις εργασίες της ήδη στις αρχές Φεβρουαρίου και χώρες οι οποίες δεν εκπροσωπούνταν εδώ θα προσκληθούν να συμμετάσχουν σε αυτή την διαδικασία και στις τέσσερις ομάδες εργασίας που σχεδιάζονται – για ζητήματα ασφάλειας και στρατιωτικά, για οικονομικά, για πολιτικά και για ανθρωπιστικά».

Η σύσταση των Επιτροπών θα γίνει στην Γερμανία και η Γερμανία θα είναι ο οικοδεσπότης και συμπρόεδρος και στην συνέχεια όλοι οι διεθνείς εταίροι που ήταν σήμερα εδώ και εκείνοι οι οποίοι θα προστεθούν, θα πάρουν με την σειρά την ευθύνη στα χέρια τους, εξήγησε ο κ. Μάας.

Πέραν αυτού, τα αποτελέσματα και τα πιθανά περαιτέρω βήματα θα τεθούν σε όλα τα κατάλληλα πολυμερή σχήματα – όχι μόνο στα Ηνωμένα Έθνη, διευκρίνισε ανέφερε ενδεικτικά ότι ήδη αύριο το θέμα θα συζητηθεί στο πλαίσιο του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ.

«Η δουλειά μόλις τώρα ξεκίνησε και μπροστά μας έχουμε σίγουρα δύσκολο δρόμο εντατικής δουλειάς. Αλλά ήταν πολύ σημαντικό σήμερα σε αυτή την διάσκεψη να καταλήξουμε σε μια συμφωνία. Το πνεύμα συνεργασίας που ζήσαμε σήμερα πηγαίνει πολύ πέρα από ό,τι είδαμε σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν», δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών και τόνισε ότι τώρα πρέπει να «καταφέρουμε να φέρουμε μαζί τις λιβυκές αντίπαλες πλευρές ώστε μαζί τους – μια που τώρα το θέμα είναι η εκεχειρία και η κατάπαυση του πυρός – να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις και τις συνθήκες ώστε ο εμφύλιος στην Λιβύη να πάει προς πολιτική λύση και να επιτύχουμε στην Λιβύη μόνιμη ειρήνη».

Θετικό χαρακτήρισε το αποτέλεσμα της Διάσκεψης στο Βερολίνο για τη Λιβύη η κυβέρνηση.

«Είναι θετικό ότι η Διάσκεψη του Βερολίνου επιβεβαίωσε την προσήλωση στην εξεύρεση πολιτικής λύσης για το θέμα της Λιβύης. Είναι επίσης θετική η δέσμευση όλων των συμμετεχόντων για τήρηση του εμπάργκο όπλων», αναφέρουν κυβερνητικες πηγές για τη Διάσκεψη του Βερολίνου.

Τι πραγματικά θέλουν οι «μεγάλοι»

Μια ενδιαφέρουσα οπτική στη Διάσκεψη, πριν καν αυτή ξεκινήσει έδωσε χθες, Κυριακή, το Bloomberg σχετικά με το τι πραγματικά θέλουν οι μεγάλοι από τη Λιβύη.

Τουρκία

Το ενδιαφέρον της Άγκυρας για τη Λιβύη χρονολογείται από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τούρκοι αξιωματικοί όπως ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, οργάνωσαν τη Λιβυκή αντίσταση εναντίον της εισβολής ιταλικών στρατευμάτων πριν από έναν αιώνα.

Σήμερα, ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θεωρεί μια συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα με την κυβέρνηση της Τρίπολης που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ ως βασική προϋπόθεση για μεγαλύτερη τουρκική επιρροή στα πλούσια σε πόρους νερά της Μεσογείου, γεγονός που ανησυχεί το έτερο μέλος του ΝΑΤΟ στην περιοχή, την Ελλάδα.

Οι Τούρκοι εργολάβοι έχουν επίσης απαιτήσεις ύψους δισεκατομμυρίων δολαρίων από προηγούμενα έργα που έχουν γίνει στη Λιβύη, όπου δραστηριοποιούνταν μέχρι την ανατροπή του Καντάφι

Ρωσία

Μαζί με τον Ερντογάν, ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν πίεσε τα δυο αντιμαχόμενα στρατόπεδα της Λιβύης να συμμετάσχουν στις ειρηνευτικές συνομιλίες της Μόσχας.

Η Ρωσία και η Τουρκία υποστηρίζουν αντίθετες πλευρές στη Λιβύη -όπως και στη Συρία- και ο Πούτιν μπορεί να χρησιμοποιήσει τη δύναμή του για να εξασφαλίσει παραχωρήσεις από τον Ερντογάν και στις δυο αυτές χώρες. Μεγάλη επιδίωξη της Ρωσίας είναι να εξασφαλίσει πρόσβαση σε πετρελαϊκές συμφωνίες της Λιβύης.

Γερμανία

Η χώρα δεν συμμετείχε ενεργά στην ανατροπή του Καντάφι και τώρα μπορεί να εμφανιστεί ως ο ουδέτερος διαμεσολαβητής στη σύγκρουση.

Το βασικό ενδιαφέρον της Μέρκελ είναι να υπάρξει μια σταθερή κυβέρνηση που θα μπορεί να σταματά τις προσφυγικές ροές από την Κεντρική Αφρική, ενώ για τη Γερμανία η Λιβύη αποτελεί κι έναν σημαντικό παράγοντα στην αντιμετώπιση των τζιχαντιστών.

Ιταλία

Η Λιβύη ήταν ιταλική αποικία από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι και μετά τον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο ιταλικός ενεργειακός κολοσσός Eni SpA είναι ο μεγαλύτερος παίκτης στη λιβυκή πετρελαϊκή βιομηχανία, ενώ ο πρώην πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι ήταν πολύ κοντά στον Καντάφι και εξαιρετικά επιφυλακτικός με την απομάκρυνσή του.

Μεταξύ των Ιταλών αξιωματούχων υπάρχει μια έντονη αίσθηση του στυλ «σας τα είχαμε πει» για το χάος που ακολούθησε μετά την αεροπορική εκστρατεία του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ιδιαίτερα επικρίνουν την γαλλική παρέμβαση στη χώρα. Η Ιταλία βρίσκεται επίσης στην πρώτη γραμμή της προσφυγικής κρίσης καθώς οι μετανάστες διασχίζουν τη Μεσόγειο και καταλήγουν σε αυτήν.

Γαλλία

Η Γαλλία ήταν η κύρια δύναμη κρούσης του ΝΑΤΟ στην επιχείρησης ανατροπής του Καντάφι και παίζει και στα δύο ταμπλό στη Λιβύη. Από το 2015, το έτος μετά τη διάσπαση της χώρας, το Παρίσι υποστήριξε την ειρηνευτική διαδικασία με τη διαμεσολάβηση των Η.Π.Α., αλλά βοήθησε επίσης και τον Χαφτάρ.

Ένας λόγος είναι ότι ο στρατηγός θεωρείται ως κάποιος που μπορεί να σταματήσει την προμήθεια όπλων και χρημάτων σε τζιχαντιστικές ομάδες. Ο Πρόεδρος Μακρόν το 2017 είχε προσκαλέσει τον Σάρατζ και τον Χαφτάρ στο Παρίσι, με στόχο μια συμφωνία κατανομής της εξουσίας.

Αίγυπτος

Η κυβέρνηση στο Κάιρο θεωρεί επίσης τον Χαφτάρ ως το μόνο πραγματικό προπύργιο κατά του ισλαμικού εξτρεμισμού. Υπάρχει ανησυχία ότι τα ανατολικά σύνορα της Λιβύης θα μπορούσαν να γίνουν ένα ασφαλές καταφύγιο για τους τζιχαντιστές.

Ο Χαφτάρ έχει παραδεχθεί τη στενή συνεργασία με το Κάιρο, ιδίως όσον αφορά την ανταλλαγή πληροφοριών και τη στρατιωτική βοήθεια.

Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα

Όπως και η Αίγυπτος, τα ΗΑΕ θεωρούν τον Χαφτάρ ικανό να συντρίψει την απειλή που συνιστούν οι ισλαμιστές μαχητές.

Το κράτος του Κόλπου παρείχε στον στρατάρχη της Λιβύης στρατιωτική και υλικοτεχνική υποστήριξη και διεξάγει επιθέσεις με drones για λογαριασμό του.

Βρετανία

Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει αποσυρθεί σε μεγάλο βαθμό από τον ενεργό ρόλο του στη Μέση Ανατολή, ειδικά σε ό, τι αφορά την αλλαγή του καθεστώτος, μετά την απόφαση του πρώην πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ να ταχθεί στο πλευρό του τότε προέδρου των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους σχετικά με την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ.

Κάποια στιγμή, το Ηνωμένο Βασίλειο φάνηκε να συναγωνίζεται με τη Γαλλία για το ποιος θα ηγηθεί της παρέμβασης στην περιοχή, αλλά ο Πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον επικρίθηκε από τους βουλευτές ότι συμβάλλει στη δημιουργία ενός αποτυχημένου κράτους.

Από το 2016, η χώρα αναλώνει τις δυνάμεις της στην προσπάθεια αποχώρησης από την ΕΕ.

ΗΠΑ

Από τότε που δολοφονήθηκε ο Πρεσβευτής των ΗΠΑ, Κρις Στίβενς στη Βεγγάζη το 2012, η Ουάσινγκτον έχει περιορίσει τον ρόλο της σε περιστασιακές αεροπορικές επιθέσεις κατά μελών του Ισλαμικού Κράτους.

Επίσης στέλνει αντιφατικά μηνύματα στα αντίπαλα στρατόπεδα της Λιβύης μέχρι να δει τι θα κάνει ο Πούτιν. Αξιωματούχοι είπαν στο Bloomberg ότι η Ρωσία έστειλε εκατοντάδες μισθοφόρους το Σεπτέμβριο για να υποστηρίξει τον Χαφτάρ (ο Πούτιν το αρνείται αυτό).

Λίγες εβδομάδες αργότερα, καταρρίφθηκε αμερικανικό drone και οι Αμερικανοί άρχισαν να πιέζουν τον Χαφτάρ για εκεχειρία, ελπίζοντας σε μια ειρηνευτική συμφωνία που θα έβγαζε από το κάδρο τη Ρωσία.

Κίνα

Το Πεκίνο ζήτησε την επιστροφή στις συνομιλίες και τον τερματισμό της βίας στη Λιβύη, εν μέρει για να βοηθήσει τις κρατικές επιχειρήσεις να πραγματοποιήσουν συμφωνίες και να εξασφαλίσουν πόρους.

Ενώ η Κίνα έχει χαμηλότερο διακύβευμα από πολιτικής άποψης, θέλει να διασφαλίσει ότι τα συμφέροντά της είναι εξασφαλισμένα και αποστέλλει έναν κορυφαίο διπλωμάτη της στο Βερολίνο.

Τον Μάιο του 2018, για παράδειγμα, η PetroChina συμφώνησε να αγοράσει αργίλιο από τη Λιβύη. Προσβλέπει επίσης και σε πιθανές ευκαιρίες που μπορεί να υπάρξουν από την ανασυγκρότηση της χώρας και που μπορεί να συνδεθούν με άλλα κινεζικά έργα στη Μεσόγειο, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Belt and Road Infrastructure.