Με την καθοδήγηση της καθηγήτριας Καλλιτεχνικών κ. Αικατερίνης Μεσίγκου, οι μαθητές του Γενικού Λυκείου Μακρύ Γιαλού κατάφεραν να ολοκληρώσουν μαζί με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Σταυροχωρίου το έργο της αναβίωσης της καθημερινότητας του μεγαλύτερου χωριού της πρώην επαρχίας Σητείας, του Σταυροχωρίου, που στα πέτρινα χρόνια της δεκαετίας 1950-1960 είχε 900 μόνιμους κατοίκους και διέθετε ακόμη και ιδιωτική μαιευτική κλινική με γιατρό μαιευτήρα και μαία, καθώς και σύστημα παραγωγής ρεύματος από το οποίο ηλεκτροδοτούνταν τα σπίτια του χωριού πριν ακόμα φτάσει το δίκτυο της ΔΕΗ.
Ολοκληρώθηκε πριν λίγες μέρες το πρότζεκτ του Πολιτιστικού Συλλόγου Σταυροχωρίου, σε συνεργασία με τους μαθητές του ΓΕ.Λ. Μακρύ Γιαλού, που ξεκίνησε το 2018 και είχε ως στόχο την καταγραφή και την αναβίωση των επαγγελμάτων εκείνης της εποχής, καθώς και τη δημοσίευση σε πινακίδες, που έχουν ήδη στηθεί στην πλατεία του χωριού, ώστε να μαθαίνουν οι νεότεροι τους παλαιότερους, που μέσα από τις επιχειρήσεις τους κινούσαν την οικονομική και κοινωνική ζωή του όμορφου αυτού ορεινού χωριού.
«Το συγκεκριμένο πρότζεκτ είχε ξεκινήσει από το προηγούμενο συμβούλιο με πρόεδρο τον κ. Μπάμπη Κανάκη και συνεχίστηκε επί θητείας του σημερινού Συμβουλίου. Σκοπός του εγχειρήματος είναι η υπενθύμιση αλλά και η διάδοση των πληροφοριών που συγκεντρώθηκαν για τη ζωή στο χωριό μας τη δεκαετία 1950-1960 στις νεότερες γενιές, για τα επαγγέλματα που υπήρχαν στο Σταυροχώρι εκείνα τα πέτρινα χρόνια.
Σκοπός του εγχειρήματος είναι η υπενθύμιση αλλά και η διάδοση των πληροφοριών που συγκεντρώθηκαν για τη ζωή στο χωριό μας τη δεκαετία 1950-1960 στις νεότερες γενιές, για τα επαγγέλματα που υπήρχαν στο Σταυροχώρι εκείνα τα πέτρινα χρόνια
Ύστερα από δικό μας αίτημα, προστέθηκε και το πορτρέτο του αείμνηστου τυφλού βιολάτορα Γιάννη Παπαχατζάκη (Στραβογιαννιού), το οποίο τοποθετήθηκε έξω από το σπίτι του. Ευχαριστώ πολύ τον κ. Κανάκη για τη συλλογή των πληροφοριών και την πρωτοβουλία του, καθώς και τους μαθητές του ΓΕ.Λ. Μακρύ Γιαλού. Ιδιαίτερα ευχαριστώ την καθηγήτρια Καλλιτεχνικών Αικατερίνη Μεσίγκου, που με το ταλέντο της αποτύπωσε άρτια το πορτρέτο του αείμνηστου Γιάννη Παπαχατζάκη», μας είπε η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Σταυροχωρίου, Ελευθερία Ορφανάκη.
«Πιστεύω ότι άξιζε να δώσουμε την εικόνα του Σταυροχωρίου, όπως ήταν εκείνα τα πέτρινα χρόνια, για να ξέρουν οι νέοι ότι κάποτε έσφυζε από ζωή και για να μένουν, για την ιστορική ταυτότητά του, κάποια στοιχεία για την αναβίωση της εικόνας της καθημερινότητάς του εκείνη την εποχή. Τα στοιχεία αυτά επεξεργάστηκαν όταν ήμουν πρόεδρος στον Πολιτιστικό Σύλλογο και είχαν παραδοθεί για την αξιοποίησή τους», μας είπε ο Μπάμπης Κανάκης, πρώην πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου.
Το μεγαλύτερο κεφαλοχώρι της Σητείας
Το Σταυροχώρι ήταν το μεγαλύτερο κεφαλοχώρι της τότε επαρχίας Σητείας με πλήρη και αυτοδύναμη ανάπτυξη.
Πιστεύω ότι άξιζε να δώσουμε την εικόνα του Σταυροχωρίου, όπως ήταν εκείνα τα πέτρινα χρόνια, για να ξέρουν οι νέοι ότι κάποτε έσφυζε από ζωή και για να μένουν, για την ιστορική ταυτότητά του
«Ήταν ο μεγαλύτερος ορεινός οικισμός με 180 παιδιά τότε στο Δημοτικό Σχολείο, με όλες τις υπηρεσίες ενεργές και στελεχωμένες. Κεντρικό Ταχυδρομείο, Σταθμό Χωροφυλακής, Κεντρικό Ειρηνοδικείο, Αγρονομείο κ.λπ. Είχε μέχρι και ιδιωτική Μαιευτική Κλινική με μόνιμο γιατρό και μια μαία-νοσοκόμα, είχε Βυρσοδεψείο στη Λάπιθο με διευθυντή κάποιον Περιστέρη από την Ιεράπετρα. Είχε Συνεταιρισμό παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με πρόεδρο τον μακαριστό πατέρα Γεώργιο Καναβάκη, με γεννήτρια μεγάλη, πολύ πριν έρθει η ΔΕΗ. Είχε κέντρο επεξεργασίας και εμπορίας μεταξιού, είχε πάνω από 2.500 οικόσιτα ζώα, 9 φάμπρικες, 12 κρεοπωλεία, 18 καφενεία, 7 μεγάλα εμπορικά καταστήματα, με εμπόριο και διακίνηση οικοδομικών υλικών, αναψυκτικών, μπυρών, γεωργικών φαρμάκων, 6 σιδεράδες, 5 σαμαράδες, 6 υποδηματοποιούς, 5 μοδίστρες, 8 ράπτες, 7 κουρείς, 8 κτίστες, εμφιαλωτήριο αναψυκτικών, πεταλωτήριο, σαγματοποιείο, 2 τελάληδες και 11 φούρνους που ζύμωναν και έψηναν καθημερινά ψωμί για τους κατοίκους του χωριού», μας είπε ο κ. Μπάμπης Κανάκης, συνταξιούχος μαθηματικός.
Οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού, εκτός από τα μαγαζιά και τις επιχειρήσεις που λειτουργούσαν, παρήγαγαν επίσης υπαίθριες ντομάτες, λάδι, φιστίκια (αραχίδες) και υπαίθριες μπανάνες βραβευμένες στην αγροτική έκθεση της Θεσσαλονίκης. Ήταν επίσης ιδιαίτερης σημασίας η παραγωγή του μεταξιού. Η Μαρία Μαυρολάκη συγκέντρωνε απ’ όλα τα χωριά τα κουκούλια από τους μεταξοσκώληκες και τα επεξεργαζόταν στο μαγαζί της για την παραγωγή μεταξιού.
ΑΠΟ 900 ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ’60
Μόλις εξήντα σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού
Εκείνη την εποχή, που το ορεινό Σταυροχώρι είχε 900 μόνιμους κατοίκους και δεκάδες επιχειρήσεις που κινούσαν την οικονομική ζωή και την ανάπτυξη του χωριού, ο παραθαλάσσιος Κουτσουράς ήταν ένα μικρό μετόχι. Μετά το 1960 και όσο περνούσαν τα χρόνια και ερχόταν η τουριστική ανάπτυξη και η άνθηση των θερμοκηπιακών καλλιεργειών, προσέλκυαν το επιχειρηματικό ενδιαφέρον των περισσότερων οικογενειών, που άρχισαν σταδιακά να εγκαταλείπουν το Σταυροχώρι, μεταφέροντας τις δραστηριότητές τους κοντά στη θάλασσα, αξιοποιώντας τον εύφορο κάμπο για να φτιάξουν θερμοκήπια, και τις ομορφιές του φυσικού παραθαλάσσιου τοπίου για να φτιάξουν ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια και τουριστικές επιχειρήσεις.
Σήμερα το Σταυροχώρι έχει σχεδόν ερημώσει. Έχουν μείνει μόνο 60 μόνιμοι κάτοικοι να το υποστηρίζουν, αλλά έχουν έρθει και 15 οικογένειες φιλελλήνων από χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά, που αγοράζουν παλιά σπίτια, τα αναπαλαιώνουν και μένουν σχεδόν όλο τον χρόνο, δίνοντας ζωή στο παλιό κεφαλοχώρι.
