Γ. Παπανδρέου: Η κρίση ήταν η έλλειψη θεσμικής ικανότητας να δημιουργήσουμε ένα σύγχρονο, δημοκρατικό κράτος

Για τις τρεις αστοχίες που οδήγησαν την Ελλάδα στην καταστροφή το 2009, το δομικό ελληνικό πρόβλημα του πελατειακού κράτους, τις δομικές αδυναμίες της Ευρωζώνης και την κρίση του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος που ξεκίνησε με τη Lehman Brothers, μίλησε στο διαδικτυακό συνέδριο του Economist, με θέμα: «200 Χρόνια Οικονομικής Επιβίωσης», ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου.

Για το ελληνικό ζήτημα του πελατειακού κράτους και την ανάγκη μεταρρυθμίσεων, είπε ότι υπήρξε από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μια κοινωνική τάση που περιλάμβανε οικονομικές και κοινωνικές ομάδες οι οποίες δρούσαν ανταγωνιστικά και αυτό δημιούργησε μια δομή εξάρτησης του ελληνικού λαού.

Ταυτόχρονα εξωτερικές δυνάμεις πίεζαν την Ελλάδα να είναι εξαρτημένη στα δικά τους οικονομικά συμφέροντα. Αυτό που λείπει στην Ελλάδα και σε άλλα μέρη της περιφέρειας είναι «η έλλειψη ισχυρών δημοκρατικών θεσμών που θα ελέγχουν την εξουσία. Αυτό που έχουμε δει είναι πολιτικές δυνάμεις να διανέμουν πλούτο στους νικητές, παρά να επενδύουν προς το κοινό όφελος».

Ως παράδειγμα για αυτό ο Γ. Παπανδρέου έδωσε την υπόθεση Γεωργίου και τα Greek statistics, όπου θεωρεί ότι η ΕΛΣΤΑΤ υπήρξε υποχείριο της προηγούμενης από τη δική του κυβέρνησης, με αποτέλεσμα να δοθούν εσφαλμένα στατιστικά της ελληνικής οικονομίας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, πράγμα που διόγκωσε απότομα το πρόβλημα του ελληνικού χρέους και «υποτίμησε τη βασική εμπιστοσύνη που έδειχναν στη χώρα η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι αγορές και οι διεθνείς θεσμοί». Η υπόθεση Γεωργίου και η εξέλιξή της δείχνει επίσης, πόσο συχνά η Δικαιοσύνη επηρεάζεται πολιτικά.

«Τελικά, η κρίση ήταν η έλλειψη θεσμικής ικανότητας να δημιουργήσουμε ένα σύγχρονο, δημοκρατικό κράτος» δήλωσε.

Η Ε.Ε. δεν κατάλαβε το πρόβλημα και την Ελλάδα

«Στην Ευρώπη έδωσαν περισσότερη έμφαση στην λιτότητα, που δεν ήταν τελικά ο σωστός δρόμος απέναντι στην ύφεση ούτε σε παγκόσμιο επίπεδο, παρά στις μεταρρυθμίσεις», δήλωσε για τη στάση της Ε.Ε. ο πρώην πρωθυπουργός.

Ήταν πιο διαδεδομένη η αντίληψη στην αρχή ότι η κρίση χρέους της Ελλάδας ήταν ελληνικό πρόβλημα και όχι ζήτημα των δομών της Ευρωζώνης. Τελικά, 10 χρόνια μετά και εν μέσω της πανδημίας και της ύφεσης που έφερε, η ΕΕ έμαθε από το λάθος της και είδαμε μεγάλα ποσά να διανέμονται για την καταπολέμηση της πανδημίας, όπως είδαμε και θεσμούς σαν το ευρωομόλογο να δημιουργούνται.

Εκτός των παραπάνω, σε παγκόσμιο επίπεδο η οικονομική κρίση έδειξε την τεράστια ισχύ των πολυεθνικών οργανισμών Την ίδια στιγμή που η Ελλάδα έπρεπε να αυξήσει τη φορολογία της για να καλύψει το χρέος και της υποχρεώσεις της υπήρξαν εταιρείες και άτομα (κυρίως πλουσιότεροι) που έκρυβαν χρήματα. Φοροδιαφυγή και φορολογικοί παράδεισοι έγιναν ένα παγκόσμιο πρόβλημα, κατά τον κ. Παπανδρέου.

Η πρόταση για παγκόσμια φορολόγηση που ήρθε από την αλλαγή ηγεσίας στην FED, είναι μια πρόταση που θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα της φοροδιαφυγής, τόνισε ο πρώην πρωθυπουργός.

Στη συνέχεια ερωτήθηκε γιατί η Ελλάδα μετά το 1974 δεν έκανε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για να χτυπήσει το πελατειακό κράτος και απάντησε έντονα ότι το κόμμα που εκπροσωπούσε, το ΠΑΣΟΚ, ήταν το μόνο κόμμα στη σύγχρονη ιστορία με «ισχυρά αντισώματα απέναντι στο πελατειακό κράτος».

Φυσικά, υπήρξαν φορές που πιάστηκε το κόμμα στα γρανάζια του πελατειακού συστήματος, αλλά η αξιοκρατία στο Δημόσιο ήταν έργο που πρέπει να πιστωθεί στο ΠΑΣΟΚ. Επίσης αναφερόμενος στη διαφάνεια μέσω της Διαύγειας, τόνισε ότι «με συνταγματικές αλλαγές, με αλλαγές που έφερε το κόμμα μου όταν ήμασταν κυβέρνηση, τα πάντα είναι στο ίντερνετ – όλα είναι διαφανή και τα έξοδα».

Επίσης, επανέλαβε ότι υπάρχουν πολλά συμφέροντα, όχι μόνο μέσα στα κόμματα αλλά κυρίως έξω από αυτά που δεν θέλουν να αλλάξουν τα πράγματα. Βιομηχανία, Τράπεζες, ΜΜΕ, τα οποία προέβαλαν τις δικές τους αντιστάσεις απέναντι στις μεταρρυθμίσεις.

Έπειτα, ρωτήθηκε αν η την περίοδο της δικής του διακυβέρνησης κινήθηκε αποφασιστικά και πόσο γρήγορα κατάλαβε ότι μια επιμήκυνση της αποπληρωμής ή μια γενναία αναδόμηση του χρέους ήταν υποχρεωτική.

Σε αυτό, ο κος. Παπανδρέου απάντησε ότι όταν το πρόβλημα εμφανίστηκε, και εννοείται ότι δεν θα το έκρυβε ποτέ, βρέθηκε μπροστά σε μια ύφεση του 15,6% και μπροστά στο γεγονός ότι η προηγούμενη κυβέρνηση έδινε ψευδή στατιστικά. Οι αγορές τρελάθηκαν αλλά και η ΕΕ έλεγε ότι αυτό είναι πρόβλημα της Ελλάδας.

Λέγοντας την ιστορία όπως την έζησε, έθεσε το ζήτημα ότι με το να καθησυχάζονται έτσι οι αγορές, μέσα από την ηθική τιμωρία της Ελλάδας για το χρέος, το πρόβλημα παρέλυσε την ελληνική οικονομία γιατί όλοι μιλούσαν για Grexit. Το 2012 ο Ντράγκι είδε το πρόβλημα και τη χειραγώγηση των αγορών και ανέδειξε ότι τελικά η συντονισμένη προσπάθεια από την Ε.Ε. κάνει όλες τις χώρες δυνατότερες.

Ο κος Παπανδρέου επέμεινε: «Εγώ δεν ζήτησα χρήματα από το εξωτερικό. Ζήτησα πρόσβαση στις αγορές. Ο ΟΟΣΑ είπε ότι η Ελλάδα το 2010 έκανε τις μεγαλύτερες περικοπές από κάθε άλλο κράτος πάνω από 5%. Νομίζω τελικά ότι κάναμε ό,τι έπρεπε, η ΕΕ έκανε πράγματα πολύ αργά και πολύ λίγα». Επισήμανε επίσης ότι οι ΗΠΑ είχαν δίκιο στον τρόπο που έβλεπαν την επίλυση της κρίσης χρέους, όχι ως ηθική έγκληση αλλά ως ευκαιρία για διαρθωτικές πολιτικές.

Αναφερόμενος στην Ευρωζώνη της εποχής, επιμένει ότι η ηγεσία της τότε εποχής έπρεπε να προτείνει ταχύτερα κούρεμα του χρέους ή επιμήκυνση της αποπληρωμής του, καθώς τελικά θα πλήρωνε η Ευρώπη πολύ περισσότερα, κάτι που όντως έγινε.

Αναφέρει συγκεκριμένα ο κος Παπανδρέου «Το είχα πει και στην κα. Μέρκελ τότε. Δεν χρειάζομαι λεφτά, χρειάζομαι υποστήριξη γιατί στο τέλος θα πληρώσετε κι εσείς πολύ περισσότερα, όπως και έγινε».

Τελικά, ο κος Παπανδρέου θεωρεί ότι τότε η Ε.Ε. δεν είχε τα εργαλεία και τις δομές για να αντιμετωπίσει αυτές τις καταστάσεις. Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. O ESM έχει προοπτική πλέον να διαμορφωθεί σε ένα ευρωπαϊκό ΔΝΤ και δεν πρέπει να χαθεί αυτή η ευκαιρία.

Κλείνοντας την παρέμβασή του ο πρώην πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην ελπίδα της Ελλάδας που είναι η νέα γενιά που άφησε τη χώρα τα προηγούμενα χρόνια, αλλά και στο γεγονός ότι πλέον η Ελλάδα μπορεί να λαμβάνει από την Ευρώπη και τις αγορές πολύ περισσότερα χρήματα από ότι στο παρελθόν.

«Δεν θέλω να δω αυτά τα χρήματα να χρησιμοποιούνται πελατειακά. Θέλω να ανοίξουν μια τεράστια συζήτηση στην Ελληνική κοινωνία που θέλουμε να πάνε αυτά τα χρήματα. Μπορούμε να είμαστε οι πρώτοι στην Ευρώπη σε ΑΠΕ, σε βιολογικά προϊόντα, στον εναλλακτικό τουρισμό», είπε και συμπλήρωσε ότι η κριτική του στην παρούσα κυβέρνηση είναι ότι δεν πρέπει να γίνουν τα χρήματα αυτά μέρος συναλλαγών πίσω από κλειστές πόρτες, αλλά να συζητηθούν σε όλη την ελληνική κοινωνία.