Γ. Μαραβελάκης: Μετά το 2023 η ανάκαμψη;

Η ανάκαμψη του ευρωπαϊκού ξενοδοχειακού κλάδου στα προ covid-19 επίπεδα δεν πρόκειται να επέλθει πριν από το 2023, ενώ δεν λείπουν και αυτοί που βλέπουν την ανάκαμψη μετά το 2024. Παράλληλα η οικονομική δυσχέρεια και τα προβλήματα στον ξενοδοχειακό κλάδο, λόγω της καθυστερημένης ανάκαμψης, θα οδηγήσουν σε αναγκαστικές πωλήσεις ξενοδοχειακών μονάδων και επιχειρήσεων σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, με το φαινόμενο να είναι πιο έντονο στην Ελλάδα, την Ισπανία, την Ιταλία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, και στην Πορτογαλία.

Ειδικά για την Ελλάδα τα προβλήματα της ξενοδοχείας είναι ακόμα μεγαλύτερα καθώς η έξοδος από την δύσκολη δεκαετία της ύφεσης 2008 -2018 συνοδεύτηκε από δύο δύσκολα γεγονότα την χρεοκοπία της Thomas Cook και την πανδημία του Covid-19.

Δυστυχώς και στις δύο περιπτώσεις τα μετρά στηρίξεις των τουριστικών επιχειρήσεων είτε δεν υπήρξαν καθόλου (στην περίπτωση της Thomas Cook) είτε ήταν οριζόντια και ίδια για όλους (στην περίπτωση του covid). Αντιθέτως σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες (Ισπανία, Ιταλία, Η.Β.) τα μέτρα στήριξης ήταν στενευμένα και κυρίως προς τις τουριστικές επιχειρήσεις που στην περίοδο της πανδημίας άνοιξαν και στήριξαν τις οικονομίες των χωρών τους.

Τα παραπάνω απαισιόδοξα αποτελέσματα προκύπτουν από πανευρωπαϊκή έρευνα της Deloitte, αλλά και του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού που εξετάζει τις επιπτώσεις και τον αντίκτυπο του κορονοϊού στον ξενοδοχειακό κλάδο.

Το 90% θεωρεί πλέον ότι η επιστροφή στα προ Covid-19 επίπεδα δεν θα επέλθει πριν από το 2023, ενώ το 38% αναμένει ανάκαμψη από το 2024 και έπειτα.

Τα συμπεράσματα της έρευνας καταδεικνύουν για άλλη μια φορά το γεγονός ότι οι επιπτώσεις του Covid-19 διαρκούν περισσότερο από ό,τι αρχικά αναμενόταν και έχουν επιφέρει ιδιαίτερα αρνητικό αντίκτυπο στα οικονομικά αποτελέσματα και τη λειτουργία των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. Αυτό φαίνεται άλλωστε και από την ανησυχία που εκφράζεται από τους φορείς του ελληνικού ξενοδοχειακού κλάδου σχετικά με τη σημαντική απώλεια ρευστότητας, εξαιτίας τόσο του ανείσπρακτου τζίρου του 2020 όσο και της συρρίκνωσης έως και εκμηδένισης των προκαταβολών για το 2021. Σε αυτά προστίθεται και η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα για την εξέλιξη της πανδημίας, με τις βασικές χώρες εισροής τουριστών στην Ελλάδα να έχουν τα σύνορα τους κλειστά και να επιβάλουν πρόστιμα σε όσους ταξιδέψουν όπως η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο ή με αυστηρούς ορούς κυκλοφορίας και ταξιδιών (καραντίνα 14 ημέρων) όπως η Γερμανία, Τσεχία, Πολωνία.

Ένα παράδοξο το οποίο συνέβη κατά την διάρκεια του καθολικού Πάσχα, και είναι πολύ πιθανό να το δούμε και στην Ελλάδα, εάν και οπότε ανοίξει ο τουρισμούς και είναι το φαινόμενο της Ισπανίας όπου μακριά από τους συγγενείς τους που ζουν σε άλλες περιοχές της Ισπανικής επικράτειας περάσαν το καθολικό Πάσχα εκατομμύρια Ισπανοί, καθώς οι υγειονομικοί κανόνες απαγορεύουν τις μετακινήσεις μεταξύ περιφερειών αλλά για τους τουρίστες οι μετακινήσεις ήταν ελεύθερες. Το γεγονός ότι άλλοι κανόνες ισχύουν για τους ξένους τουρίστες και άλλοι για τους ντόπιους που θέλουν να ταξιδέψουν μέσα σε χώρες της Ε.Ε. προκαλεί εντάσεις. Η συζήτηση λαμβάνει διαστάσεις όχι μόνο στην Ισπανία, αλλά και σε κεντρικό επίπεδο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Με βάση όλα τα παραπάνω προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα:

– Ο αντίκτυπος στον ξενοδοχειακό κλάδο εξαιτίας του COVID-19 αναμένεται να έχει μεγαλύτερη διάρκεια και θα διαρκέσει μέχρι το 2023 με την ανάκαμψη στα προ COVID-19 επίπεδα να αναμένεται από το 2024 και μετά.

– Σε επίπεδο βραχυπρόθεσμων προτεραιοτήτων, η διαχείριση της ρευστότητας (cash flow / cash management) παραμένει στην κορυφή και ακολουθούν οι συναλλαγές / επέκταση των δραστηριοτήτων, ενώ απαισιοδοξία εμφανίζεται στα θέματα χρηματοδότησης / διαχείρισης δανειστών καθώς και η δυνατότητα εξ αποστάσεως εργασίας. Κυρίως στην θέληση του τραπεζικού κλάδου και κυβέρνησης για πραγματική στήριξη του τουριστικού κλάδου και ειδικότερα των τουριστικών επιχειρήσεων που πήραν το ρίσκο και άνοιξαν το 2020.

– Η πλειονότητα των επιχειρήσεων αναμένει από τις εκάστοτε κυβερνήσεις να δώσουν προτεραιότητα σε μέτρα φορολογικών απαλλαγών /ελαφρύνσεων, ανοίγματος της χρηματοδοτήσεις από τις τράπεζες και επέκταση με κρατική εγγύηση ειδικά για τις επιχειρήσεις που λειτουργήσαν το 2020 της περιόδου χάριτος για δάνεια, επιταγές που εκδόθηκαν εντός του 2020 και το πρώτο εξάμηνο του 2021 και των πάσης φύσεως ρυθμίσεων. Ενώ κρίνει σημαντικό το θέμα της γρηγορότερης λειτουργείας του κράτους (ειδικά του Ελληνικού) σε θέματα ελέγχων και εκταμιεύσεων επιχορηγήσεων(πχ ΙΚΑ, ΕΣΠΑ, Αναπτυξιακοί Νόμοι).

Θέματα όπως η κάλυψη του μισθοδοτικού κόστους και η υποστήριξη με τη μορφή κρατικών επιχορηγήσεων, αναστολών πληρωμών, κτλ. παραμένουν ψηλά σε προτεραιότητα αλλά με φθίνουσα σημασία.

Ειδικότερα για την Κρήτη.

Πάρα την προσπάθεια για την εμφάνιση ενός κλήματος αισιοδοξίας από κυβερνητικούς κύκλους, τα νούμερα και η πραγματικότητα τους διαψεύδουν καθημερινά και δυστυχώς με τρόπο που δεν αφήνει αμφιβολίες και δυνατότητα ελιγμών για τροποποίηση και ανασκευάσει των δηλώσεων.

Οι πρώτες πτήσεις που προσγειωθήκαν από το εξωτερικό στα αεροδρόμια Ηρακλείου και Χανίων, δεν έφεραν τουρίστες, αλλά μονίμους κάτοικους του νησιού και τους συμμετέχοντες και τεχνικούς για τα γυρίσματα ενός τηλεοπτικού ριάλιτη.

Στην Κρήτη όλοι ετοιμάζονται και κυρίως οι ξενοδοχειακές μονάδες για το επίσημο άνοιγμα του τουρισμού στις 14 Μαΐου. Η αγωνία του ξενοδοχειακού κόσμου επικεντρώνεται, όχι τόσο στην ημερομηνία ανοίγματος, αλλά στο πότε θα υπάρξουν οι αυξημένες τουριστικές ροές προς το νησί, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα τουριστικά έσοδα, καθώς το άνοιγμα στις 14 Μαΐου θα μοιάζει με τον Μάρτιο των παρελθόντων ετών και από τα μέσα προς τα τέλη Ιουνίου θα ανεβαίνουν οι πληρότητες για το νησί εάν βεβαίως η κυβέρνηση προχωρήσει άμεσα (δηλαδή εχθές) τις διμερείς συμφωνίες με Ισραήλ, Ρωσία, Σερβία και άλλες χώρες Εκτός Σένγκεν και βεβαίως στην υγειονομική επαναφορά στο πράσινο της Κρήτης βασική προϋπόθεση για αρκετές χώρες ώστε να ταξιδέψουν προς έναν τουριστικό προορισμό.

Εάν ο Ιούνιος τρέξει «δυνατά», αλλά και υπάρξει επέκταση της τουριστικής σεζόν έως τον Νοέμβριο, η Κρήτη θα αγγίξει τον στόχο του 40% των αφίξεων του 2019 με την προϋπόθεση ότι δεν θα έχουμε φαινόμενα του 2020 που άνοιξαν και έκλεισαν τα σύνορα μεταξύ των χωρών και υπήρχε αβεβαιότητα στους τουρίστες εάν τελικά θα μπορέσουν να πραγματοποιήσουν το ταξίδι τους και το ενδεχόμενο ενός νέου τετάρτου κύματος πανδημίας μέσα στον χειμώνα του 2021.

Επίσης θα πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους ότι η τρέχουσα χρονική συγκυρία βρίσκει τους ξενοδόχους του νησιού σε πολύ χειρότερη μοίρα, σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Πέρυσι, υπήρχαν κρατήσεις «Εarly Booking» τον Δεκέμβριο, Ιανουάριο, Φεβρουάριο και τον Μάρτιο, ενώ είχαν δοθεί και κάποιες προκαταβολές από τους Tour Operators. Δυστυχώς φέτος δεν υπάρχει τίποτα από όλα αυτά και επιπλέον υπάρχει και το έλλειμμα των ξενοδοχείων που άνοιξαν το 2020 αποφασίζοντας να στηρίξουν την οικονομία του νησιού.

Μοναδική λύση αλλά με μεγάλο οικονομικό έλλειμμα για τις ξενοδοχειακές μονάδες λόγω του πολέμου τιμών είναι οι κρατήσεις της τελευταίας στιγμής, ακόμα και μια μέρα νωρίτερα, που θα καθορίσουν τα αποτελέσματα των κρατήσεων και των εσόδων, στην Κρήτη, αλλά και στους υπόλοιπους ελληνικούς προορισμούς το 2021.

Το 2019 στην Κρήτη καταγράφηκαν 4,4 εκατ. διεθνείς αεροπορικές αφίξεις, με το αεροδρόμιο Ηρακλείου να καταγραφεί 3,3 εκατ. και 1,1 εκατ. στο αεροδρόμιο Χανίων.

Γιώργος Μαραβελάκης