Φωτιά στην ενεργειακή σκακιέρα της Μεσογείου: Το σχήμα «3+1», η εμπλοκή της Τουρκίας και ο νέος ρόλος – κλειδί του Πάιατ

Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκονται στο παρασκήνιο διεργασίες για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου με άξονα το ενεργειακό ενόψει και της συνόδου σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών του σχήματος «3+1», δηλαδή Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και ΗΠΑ.

Στα μέσα Μαΐου η σύνοδος των ΥΠΕΞ του «3+1»

Η συνάντηση αναμένεται στα μέσα Μαΐου και είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι το προηγούμενο διήμερο υπήρξε σειρά επαφών στην Αθήνα της διακομματικής αντιπροσωπείας της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ με επικεφαλής τον πρόεδρο της Επιτροπής Ενέργειας και Εμπορίου Φρανκ Παλόνε με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη αλλά και πλειάδα υπουργών, όπως ο υπουργός Περιβάλλοντος Κώστας Σκρέκας, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας και ο υφυπουργός Κώστας Φραγκογιάννης, ο υπουργός Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος και ο υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης.

Πριν από αυτές τις συνομιλίες άλλωστε υπήρξαν στις αρχές Απριλίου επαφές σε επίπεδο τριμερούς Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ τόσο σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών όσο και σε επίπεδο υπουργών Ενέργειας.

Μάλιστα σήμερα ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον υπουργό Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν. Αν και στις αναρτήσεις τους στο twitter οι δύο άνδρες έγραψαν ότι συνομίλησαν για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με τον Έλληνα πρωθυπουργό να μιλάει για το «στενό συντονισμό» των ΗΠΑ και της Ελλάδας ως συμμάχων στο ΝΑΤΟ ενάντια στη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία και τον κ. Μπλίνκεν να αναφέρει τη «σημαντική βοήθεια» που προσφέρει η Ελλάδα στο ΝΑΤΟ.

Χέρι – χέρι

Ωστόσο τις συνομιλίες τους απασχόλησε και η επικείμενη σύνοδος των «3+1» τις επόμενες εβδομάδες. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, οι δύο πλευρές «συζήτησαν και για την επικείμενη συνάντηση του μηχανισμού 3+1 για την ενίσχυση της ενεργειακής και οικονομικής συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδας, της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Ισραήλ, καθώς και των Ηνωμένων Πολιτειών, και την προώθηση των στόχων μας που ενισχύονται από τα κοινά δημοκρατικά ιδεώδη για την περιφερειακή σταθερότητα και ευημερία».

Άλλωστε όπως φαίνεται και από το περιεχόμενο των συνομιλιών της αμερικανικής αντιπροσωπείας με την ελληνική κυβέρνηση, γίνεται σαφές ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι ενεργειακές εξελίξεις βαδίζουν χέρι – χέρι.

Το γεγονός άλλωστε ότι οι αμερικανοί με επικεφαλής τον πρόεδρο της επιτροπής ενέργειας είχαν συναντήσεις με τον υπουργό Άμυνας και Εξωτερικών κ.κ. Παναγιωτόπουλο και Δένδια επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές.

Πύλη εισόδου

Στόχος της Ελλάδας είναι να καταστεί η χώρα πύλη εισόδου ενέργειας προς τα Βαλκάνια και την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο της πορείας απεξάρτησης της Ευρώπης από το φυσικό αέριο της Ρωσίας.

«Όποιον τρόπο και αν επιλέξουμε για τη μεταφορά του φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο, η Ελλάδα θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο ως το σημείο εισόδου του φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη», υπογράμμισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης προς την διακομματική αντιπροσωπεία των ΗΠΑ χτες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η προ περίπου δύο εβδομάδων επίσκεψη της αμερικανίδας υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Βικτόριας Νούλαντ στο τρίγωνο Άγκυρα – Αθήνα – Λευκωσία μεταξύ άλλων κατέστησε σαφές ότι η Ουάσινγκτον θα πιέσει σφόδρα για τον τερματισμό της προμήθειας ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Ταυτόχρονα όμως επίσης σαφές κατέστη από την κα Νούλαντ ότι πρόθεση των Αμερικανών είναι η πλήρης επαναφορά της Τουρκίας στο δυτικό στρατόπεδο. Από την άποψη αυτή οι ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο είναι σίγουρο ότι προκαλούν το ενδιαφέρον των ΗΠΑ που θα ήθελαν να επιταχυνθούν.

Προανήγγειλε σημαντικές εξελίξεις

Αξίζει να σημειωθεί ότι την προηγούμενη εβδομάδα ο τούρκος υπουργός Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ προανήγγειλε «σημαντικές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο σχετικά με το φυσικό αέριο», χωρίς όμως να δώσει περισσότερες πληροφορίες.

Διαβάστε επίσης Οι ΗΠΑ, το Ουκρανικό και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις

Σε κάθε περίπτωση, υπενθυμίζεται ότι οι Αμερικανοί ουσιαστικά έχουν βάλει στον πάγο τον EastMed -αν και η Βικτόρια Νούλαντ προ ημερών με νεότερες δηλώσεις της επιχείρησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις– ικανοποιώντας έτσι μια αξίωση της Τουρκίας που θέλει μεγαλύτερο μερίδιο από τους πόρους της Ανατολικής Μεσογείου σε βάρος Ελλάδας και Κύπρου.

Την ίδια στιγμή διεργασίες επαναπροσέγγισης ανάμεσα σε Τουρκία και Ισραήλ είναι επίσης σε εξέλιξη. Όπως έγινε χθες γνωστό ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου θα μεταβεί μαζί με τον τούρκο υπουργό Ενέργειας Φ. Ντονμέζ στο Ισραήλ στις 24 Μαΐου. Επισημαίνεται δε, ότι σύμφωνα με την «Χουριέτ», οι ΗΠΑ βρίσκονται πίσω από τις συνομιλίες για την ενέργεια ανάμεσα στην Τουρκία, το Ισραήλ και το ιρακινό Κουρδιστάν, με στόχο τη μεταφορά φυσικού αερίου από το Ιράκ στην Ευρώπη.

Προορίζεται για υπουργική θέση στο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ

Σε κάθε περίπτωση η ενεργειακή διπλωματία θα κορυφωθεί το αμέσως επόμενο διάστημα και επίσης είναι σαφές ότι οι ενεργειακές εξελίξεις θα αλληλεπιδρούν με τις γενικότερες διπλωματικές εξελίξεις σε διπλωματικό επίπεδο τόσο σε ότι αφορά τα ελληνοτουρκικά όσο και το κυπριακό.

Τέλος, σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», ένας άνθρωπος που ίσως διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο σημείο αυτό είναι ο απερχόμενος πρεσβευτής των Ηνωμένων Πολιτειών Τζέφρι Πάιατ. Ο αμερικανός διπλωμάτης (αποχωρεί από τη θέση εντός του πρώτου 10ημέρου του Μαΐου) προορίζεται για τη θέση του βοηθού υπουργού Εξωτερικών (ή αναπληρωτή βοηθού) για θέματα ενέργειας στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Εφόσον την αναλάβει – και ως γνώστης των περιφερειακών σχεδιασμών και συσχετισμών –, αναμένεται να έχει ενεργό ρόλο.