Έρευνες στην Κρήτη για κοιτάσματα φυσικού αερίου

Η ολοκλήρωση των σεισµικών ερευνών στη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου από τον όµιλο των ΕΛ.ΠΕ. για την αναζήτηση υδρογονανθράκων αποτελεί το καταλυτικό γεγονός της περιόδου, που όχι µόνο ξαναβάζει µπροστά τις µηχανές της αξιοποίησης εγχώριων κοιτασµάτων φυσικού αερίου, αλλά πλέον φέρνει πολύ κοντά χρονικά τις πρώτες γεωτρήσεις.

Προσεχώς ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, προβλέπεται να ανακοινώσει, επίσηµα, την ολοκλήρωση των δύο κύκλων έρευνας σε Βόρειο και Νότιο Ιόνιο (σ.σ.: Πραγµατοποιήθηκαν από την εταιρεία επεξεργασίας θαλάσσιων γεωφυσικών δεδοµένων Shearwater), ενώ παράλληλα αναµένεται να αναφερθεί στην επιτάχυνση των θαλάσσιων ερευνών στα µπλοκ νότια και δυτικά της Κρήτης που έχουν παραχωρηθεί στην κοινοπραξία των εταιρειών ΕxxonMobil – Total – ΕΛ.ΠΕ., καθώς και σε θεσµικές παρεµβάσεις διευκόλυνσης των ερευνών.

Η ανάλυση των ευρηµάτων των σεισµικών καταγραφών στο Ιόνιο αναµένεται να διαρκέσει δύο µε τρεις µήνες και, ανάλογα µε την αξιολόγηση των αποτελεσµάτων, θα αρχίσει η αντίστροφη µέτρηση για να ξεκινήσουν πλέον οι πρώτες γεωτρήσεις µε σκοπό την άντληση πιθανά εκµεταλλεύσιµων κοιτασµάτων φυσικού αερίου.

Καθοριστικής σημασίας

Η αξιοποίηση πιθανών κοιτασµάτων αρχικά στο Ιόνιο και µετέπειτα στην Κρήτη και αλλού θεωρείται καθοριστικής σηµασίας, καθώς έρχεται σε µια στιγµή που το ενεργειακό κόστος εκτινάσσεται, το επενδυτικό ενδιαφέρον αναθερµαίνεται και η στρατηγική απεξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο επιταχύνεται, θέτοντας την Ελλάδα στο επίκεντρο των ενεργειακών εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή.

Την ίδια στιγµή που έχει ήδη αρχίσει να εκτυλίσσεται η νέα στρατηγική της κυβέρνησης στην ενεργειακή πολιτική, η πετρελαϊκή βιοµηχανία ζητεί σαφή πολιτική βούληση, επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδοτήσεων και απονοµής της δικαιοσύνης, αλλά και εξασφαλίσεις για τη στάση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που σε πολλές περιπτώσεις βάζει τρικλοποδιές.

Μόνο αν ικανοποιηθούν αυτές οι προϋποθέσεις µπορεί να επιτευχθεί ο κυβερνητικός στόχος για ερευνητική γεώτρηση στη χώρα µας µέσα στο 2025 ή και λίγο νωρίτερα, όπως έχουν ήδη εξηγήσει στην Ελληνική ∆ιαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (Ε∆ΕΥ).

Η διοίκηση της τελευταίας, υπό τον Αρ. Στεφάτο, που διαθέτει σηµαντική εµπειρία από τη νορβηγική αγορά, επιχειρεί τους τελευταίους µήνες να «αναστήσει» το ελληνικό πρόγραµµα και να πείσει διεθνείς κολοσσούς που εµπλέκονται να ξεκλειδώσουν επενδύσεις από 90 έως 120 εκατ. ευρώ, που απαιτούνται για να προχωρήσουν οι σεισµικές έρευνες και µια ερευνητική γεώτρηση σε κάθε «οικόπεδο».

Η απόφαση του πρωθυπουργού, Κυρ. Μητσοτάκη, να αναδείξει τις έρευνες για τυχόν κοιτάσµατα σε στρατηγικό άξονα της χώρας ευνοεί τον σχεδιασµό της Ε∆ΕΥ. Το σήµα για το νέο κλίµα που διαµορφώνεται είχαν δώσει, πάντως, από τις αρχές του έτους, τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛ.ΠΕ.), µε τη διοίκηση του Ανδρέα Σιάµισιη να προχωρά σε σεισµικές έρευνες στο Νότιο και το Βόρειο Ιόνιο.

Οι φήμες

Την ίδια στιγµή, όµως, κυκλοφορούν φήµες για περιορισµένο ενδιαφέρον από τους Γάλλους της Total Energies που συµµετέχουν στην κοινοπραξία, µαζί µε την αµερικανική Exxon Mobil και τα ΕΛ.ΠΕ., στην οποία έχουν παραχωρηθεί τα δύο µεγάλα «οικόπεδα» δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης.

Οι εκκρεµότητες µε την οριοθέτηση της Ανεξάρτητης Οικονοµικής Ζώνης (ΑΟΖ) µε τη Λιβύη, οι δικαστικές προσφυγές τοπικών φορέων της Κρήτης και η αρνητική διεθνής συγκυρία δεν επέτρεψαν να προχωρήσουν οι σεισµικές έρευνες στις δύο περιοχές.

Τα χρονικά περιθώρια, µε βάση και τις σχετικές συµβάσεις, στενεύουν και το µήνυµα που θα περάσει τις επόµενες ηµέρες ο πρωθυπουργός είναι πως η ελληνική πλευρά θα κάνει ό,τι µπορεί για να διερευνήσει την ύπαρξη κοιτασµάτων, αλλά και οι επενδυτές πρέπει να γνωρίζουν πως τελείωσε η περίοδος των συνεχών αναβολών µε διάφορες προφάσεις.

Σε µια περίοδο που απειλείται η ενεργειακή επάρκεια ολόκληρης της Ευρώπης, λόγω των εξελίξεων στην Ουκρανία, η Ελλάδα θέλει να γνωρίζει αν διαθέτει φυσικό αέριο, το καύσιµο που θεωρείται απαραίτητο ώστε να εξασφαλιστεί, χωρίς κραδασµούς, η µετάβαση προς τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ).

Πλήθος παραδειγμάτων

Στελέχη της ενεργειακής αγοράς απαντούν πως µέχρι σήµερα υπάρχει πλήθος παραδειγµάτων που δείχνουν τις αρρυθµίες του ελληνικού προγράµµατος ερευνών για τυχόν κοιτάσµατα.

Οπως εξηγούν, «δεν µπορεί η ελληνική Πολιτεία να παραχωρεί σε επενδυτή ένα ακίνητο στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράµµατος και στη συνέχεια να εµφανίζεται ένας ιδιώτης που το διεκδικεί επί χρόνια στα δικαστήρια!».

«∆εν µπορεί η Ε∆ΕΥ να προσπαθεί, στο ‘‘και πέντε’’, να κρατήσει την κοινοπραξία ΕΛ.ΠΕ. – Energean στην παραχώρηση του Πατραϊκού Κόλπου, αλλά επί τρία χρόνια να µη βρίσκουν τα ΕΛ.ΠΕ. λιµάνι για να φιλοξενήσει το γεωτρύπανο που θα έκανε τις έρευνες».

Το Σάββατο εξέπνευσε η προθεσµία της Energean για έρευνες στο χερσαίο «οικόπεδο» των Ιωαννίνων. Η εταιρεία έχει ζητήσει εδώ και καιρό παράταση, χωρίς να έχει λάβει µέχρι στιγµής θετική ή αρνητική απάντηση από την Ε∆ΕΥ.

Στόχος είναι να επικεντρωθεί σε κοιτάσµατα φυσικού αερίου. Σύµφωνα µε τα στελέχη της αγοράς ενέργειας, «όταν χρειάζονται τέσσερα και πέντε χρόνια για να εγκριθεί ένα σχέδιο ανάπτυξης», οι εταιρείες δεν διαθέτουν την απαραίτητη ευελιξία.

Για παράδειγµα, η διοίκηση της Energean εξετάζει το ενδεχόµενο να υποβάλει νέο σχέδιο ανάπτυξης για το Κατάκολο, ώστε να αξιοποιήσει και εκεί µικρό κοίτασµα φυσικού αερίου.

Τα ΕΛ.ΠΕ. και η Energean προγραµµατίζουν και το πρώτο στάδιο των σεισµικών ερευνών στο θαλάσσιο «οικόπεδο 2», στα δυτικά της Κέρκυρας, για τον επόµενο χειµώνα.

Η στάση των ξένων οµίλων

Τον τόνο στις ελληνικές έρευνες θα δώσουν οι διεθνείς όµιλοι και η τύχη των δύο µεγάλων παραχωρήσεων δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Μέχρι το περασµένο φθινόπωρο, όταν εντάθηκε και το ράλι τιµών στο φυσικό αέριο, οι αναλυτές επισήµαιναν πως οι πετρελαϊκοί κολοσσοί επενδύουν µεν σε έρευνες για νέα κοιτάσµατα, αλλά µικρότερα ποσά και σε περισσότερο «εξωτικές» περιοχές.

Σύµφωνα µε πρόσφατα στοιχεία της Wood Mackenzie, πέρυσι έγιναν 798 ερευνητικές γεωτρήσεις ανά τον κόσµο, από 1.256 το 2019. Οι δαπάνες για έρευνες των επτά ισχυρών παικτών του κλάδου υποχώρησαν το 2020 στο 9% των συνολικών επενδύσεων, από 18% που ήταν το 2014.

Ο πόλεµος στην Ουκρανία και οι γεωπολιτικές ανατροπές που φέρνει φαίνεται πως ανατρέπουν και τα δεδοµένα των πετρελαϊκών κολοσσών, αν και οι διοικήσεις τους, στις παρουσιάσεις των οικονοµικών αποτελεσµάτων του 2021, αναδεικνύουν τη στροφή προς την πράσινη ενέργεια.

Οι Αµερικανοί της ExxonMobil, που συµµετέχουν στην κοινοπραξία στην οποία έχουν παραχωρηθεί τα δύο «οικόπεδα» στην Κρήτη, ολοκλήρωσαν πρόσφατα (σε κοινοπραξία µε την Qatar Petroleum) την ερευνητική γεώτρηση στο κοίτασµα «Γλαύκος», στο «οικόπεδο 10» της κυπριακής ΑΟΖ.

Μετά την ολοκλήρωση της γεώτρησης από το γεωτρύπανο «Stena Forth», η κοινοπραξία θα αναλύσει λεπτοµερώς και θα αξιολογήσει τα δεδοµένα, ώστε να προσδιορίσει τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά του κοιτάσµατος φυσικού αερίου.

Ενεργή η ExxonMobil

Η ExxonMobil παραµένει, λοιπόν, ενεργή στην περιοχή, αλλά είναι ερώτηµα η στάση του γαλλικού οµίλου Total Energies, που κατέχει το 40% της κοινοπραξίας στην οποία έχουν παραχωρηθεί τα δύο µεγάλα «οικόπεδα» στην Κρήτη.

Οι ExxonMobil, Total Energies, Shell και Chevron περιλαµβάνονται, πάντως, στους ισχυρούς διεθνείς οµίλους που υπέγραψαν το 2021 εννέα συµφωνίες έρευνας και εκµετάλλευσης υδρογονανθράκων σε Μεσόγειο και Ερυθρά Θάλασσα, συνολικής αξίας άνω του 1 δισ. ευρώ.

Κυρίως εξαιτίας της µεγάλης δραστηριότητας σε Αίγυπτο και δευτερευόντως σε Ισραήλ, οι ισχυροί «παίκτες» παραµένουν στην περιοχή µας. Προ ηµερών, η ExxonMobil συµφώνησε να παραχωρήσει το 40% της κοινοπραξίας εκµετάλλευσης του αιγυπτιακού κοιτάσµατος North Marakia στην επίσης κινητική στη Μεσόγειο Qatar Petroleum.

Οι αγωγοί

«Πριν µιλήσουµε για αγωγούς, όπως ο EastMed ή µια παραλλαγή του EastMed που θα ξεκινάει από τα ελληνικά κοιτάσµατα, πρέπει να βρούµε το φυσικό αέριο µε το οποίο θα γεµίσουν», τονίζουν οι άνθρωποι της πετρελαϊκής βιοµηχανίας.

Υπενθυµίζουν πως εδώ και χρόνια συζητάµε για τον EastMed, χωρίς, προς το παρόν, να έχουν βρεθεί οι ποσότητες µε τις οποίες θα γεµίσει! Πάντως, η ρωσική κρίση ενεργοποίησε εκ νέου την Τουρκία, η οποία επιδιώκει να αποτελέσει δίαυλο για τα κοιτάσµατα της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, αλλά µέχρι σήµερα σκοντάφτει στις αντιρρήσεις του Ισραήλ.

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 2 Απριλίου 2022.