Υπολείμματα φυτοφαρμάκων βρίσκονται κατά διαστήματα στα φρούτα και τα λαχανικά που καταναλώνουμε, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος για την ασφάλεια του προϊόντος και κατ’ επέκταση για την υγεία των καταναλωτών. Ωστόσο αυτό έχει μεγάλη σημασία όταν από τους ελέγχους που διενεργούνται, διαπιστώνεται ότι η συγκέντρωση των ουσιών είναι παραπάνω από το επιτρεπόμενο όριο και όταν βέβαια το φάρμακο με το οποίο έχει γίνει ψεκασμός (ή παρέμβαση) δεν είναι εγκεκριμένο. Πάντως, σε ελέγχους που έγιναν από την Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης Χανίων, διαπιστώθηκε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η υπολειμματικότητα φυτοφαρμάκων ήταν μέσα στα επιτρεπόμενα όρια και πως τα κρητικά προϊόντα έχουν εξαιρετική γενικά ποιότητα. Αυτό επεσήμανε ο γεωπόνος του τμήματος Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης Περιφερειακής Ενότητας Χανίων, Νίκος Παπαδαντωνάκης, μιλώντας το πρωί στο Zarpa Radio 89,6 και την Άννα Παπακωνσταντίνου:
«Ασφαλώς έχει να κάνει άμεσα με την υγεία, γιατί είναι προϊόντα τα οποία καταναλώνουμε σε καθημερινή βάση, ανεξαρτήτως ηλικίας και οικονομικού επιπέδου του καθενός μας. Εμείς σαν υπηρεσία ακολουθούμε τις προτάσεις του υπουργείου και συγκεκριμένα του τμήματος φυτοπροστατευτικών προϊόντων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Εμείς σε τακτά χρονικά διαστήματα παίρνουμε δείγματα από λαχανικά και φρούτα, τα οποία στέλνουμε στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο στην Αθήνα. Επειδή πλέον τα μηχανήματα ελέγχου έχουν πλέον τόσο μεγάλη ακρίβεια και ταχύτητα διεκπεραίωσης της ανάλυσης, βρίσκονται υπολείμματα. Το ενθαρρυντικό βέβαια, είναι ότι δεν βρίσκουμε σε πολλές περιπτώσεις απαγορευμένα. Σε άλλες περιπτώσεις, βρίσκουμε κάτω των επιτρεπόμενων ορίων που προβλέπεται από τη νομοθεσία και κάποιες φορές βρίσκουμε και υπερβάσεις. Τα όρια υπολειμματικότητας φυτοφαρμάκων είναι ασφαλή. Ο καταναλωτής να μην είναι φοβισμένος αλλά να είναι προσεκτικός. Υπάρχει όμως ανώτερη ποιότητα στα κρητικά προϊόντα, λόγω των εδαφοκλιματικών συνθηκών και λόγω ευαισθησίας των παραγωγών μας».
Σε ποια προϊόντα εντοπίζονται υπολείμματα φυτοφαρμάκων
Τα υπολείμματα των φυτοφαρμάκων εντοπίζονται κυρίως στα φυλλώδη λαχανικά:
Τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων μπορούν να εντοπιστούν σε όλα τα είδη οπωροκηπευτικών: « Σε όλα τα είδη βρίσκουμε υπολείμματα. Σίγουρα, τα πιο ευαίσθητα είναι τα φυλλώδη λαχανικά, γι’ αυτό και ο παραγωγός είναι πιο προβληματισμένος, πιο ευαισθητοποιημένος στο τι θα χρησιμοποιήσει, τι σκευάσματα και καμιά φορά βέβαια, λόγω του υπερβάλλοντος ζήλου, χρησιμοποιεί blend φυτοφαρμάκων για να σώσει την καλλιέργειά του. Εκεί βέβαια είναι θέμα ευσυνειδησίας του παραγωγού».
Προσοχή στα πρώιμα και τα εκτός εποχής
Οι καταναλωτές θα πρέπει να αποφεύγουν να αγοράζουν τα πρώτα προϊόντα αλλά και τα εκτός εποχής:
«Οι καταναλωτές θα πρέπει να προσέχουν τα πρώτα προϊόντα τα οποία βγαίνουν στην αγορά και να προσέχουν και τα εκτός εποχής. Ας μην ψωνίσουμε την πρώτη φράουλα που θα βγει. Ας μην ψωνίσουμε τον πρώτο καρπό που θα βγει από το κάθε φρούτο, γιατί έχει βγει λίγο πιο νωρίς και ίσως να έχει κάποιους χειρισμούς παραπάνω».
Ποιοι εμπλέκονται στο έργο της φυτοπροστασίας – Τι πρέπει να κάνουν παραγωγοί, έμποροι και καταναλωτές
Στο μεταξύ, ο κ. Παπαδαντωνάκης εξήγησε τι πρέπει να κάνουν όσοι εμπλέκονται στην διαδικασία παραγωγής, προώθησης και πώλησης αγροτικών προϊόντων, τονίζοντας πως έχουν γίνει βήματα με την υποχρεωτική διενέργεια εξετάσεων των αγροτών για την ορθολογική χρήση φυτοφαρμάκων. Όπως είπε, μερίδιο ευθύνης έχουν όλοι:
«Όλοι οι νέοι αγρότες είναι υποχρεωμένοι να περάσουν κάποια σεμινάρια επιμόρφωσης, όλοι όσοι χρησιμοποιούν φυτοφάρμακα για επαγγελματική χρήση είναι υποχρεωμένοι να περάσουν κάποιες εξετάσεις. Ένα μεγάλο ποσοστό έχει περάσει τις εξετάσεις αυτές ορθολογικής χρήσης φυτοφαρμάκων, άρα θεωρούμε ότι ο παραγωγός έχει περάσει τις εξετάσεις αυτές και είναι γνώστης του πως θα χρησιμοποιήσει με ασφάλεια ένα σκεύασμα για τον εαυτό του, για τον καταναλωτή και για το περιβάλλον. Ο επόμενος εμπλεκόμενος είναι το κατάστημα το οποίο εφοδιάζει με τα γεωργικά σκευάσματα, θα πρέπει και το κατάστημα να αναλαμβάνει πάντα ένα μέρος της ευθύνης, να προτείνει στον παραγωγό το σωστό σκεύασμα για την συγκεκριμένη ασθένεια που ενδέχεται να υπάρχει στην καλλιέργειά του και να τον ενημερώσει για τους χρόνους οι οποίοι προβλέπονται μέχρι την συγκομιδή και να του δώσει και σκευάσματα τα οποία είναι εγκεκριμένα για την καλλιέργεια αυτή».
Βιολογική γεωργία και οικολογικά σκευάσματα
Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον των παραγωγών της Κρήτης για τις βιολογικές καλλιέργειες ενώ ταυτόχρονα και από πλευράς πολιτείας γίνονται προσπάθειες ευαισθητοποίησης των παραγωγών για την ορθολογική χρήση των φυτοφαρμάκων. Την ίδια ώρα, έγινε γνωστό πως τα βιολογικά προϊόντα είναι απολύτως ασφαλή όταν τηρούνται οι προδιαγραφές κατά την διάρκεια της καλλιέργειάς τους:
«Οι παραγωγοί γίνονται κάθε μέρα πιο ευαισθητοποιημένοι γιατί και αυτοί είναι καταναλωτές. Ενθαρρυντικό είναι ότι οι ομάδες παραγωγών είναι ακόμα πιο προσεκτικές στο τι σκευάσματα θα χρησιμοποιήσουν και πως. Αρκετοί παραγωγοί μπαίνουν στην βιολογική γεωργία. Ναι αρέσει σαν όρος αλλά είναι πολύ δύσκολο και το ξέρουν αυτό οι παραγωγοί μας, να φέρεις εις πέρας μια βιολογική παραγωγή, ιδιαίτερα σε λαχανικά που βάλλονται από πολλούς εχθρούς και ασθένειες και γι’ αυτό πάντα προτείνεται οι παραγωγοί να ακολουθούν τις γεωργικές προειδοποιήσεις που βγαίνουν συνεχώς από την Περιφέρεια Κρήτης που λέει τα ευαίσθητα στάδια κάθε καλλιέργειας και τα χρονικά όρια τα οποία θα πρέπει να γίνονται οι επεμβάσεις. Οι καλλιεργητές των βιολογικών μπήκαν στην βιολογική γεωργία, όχι για να εξοικονομήσουν παραπάνω χρήματα αλλά εκ πεποιθήσεως, διότι πιστεύουν στη βιολογική γεωργία. Όταν τηρούνται οι προδιαγραφές από όλους, τότε τα τρόφιμα είναι ασφαλή».
Τι μαρτυρούν τα σημαδάκια πάνω στα λαχανικά
Σχετικά με το γεγονός ότι πολλοί καταναλωτές ψωνίζουν ότι φαίνεται ωραίο στο μάτι, θέλησε να επιστήσει την προσοχή στο ότι όπου υπάρχουν «ατέλειες» δεν έχουν γίνει παρεμβάσεις:
«Είναι γεγονός ότι ψωνίζουμε και οπτικά. Μας αρέσει το ωραίο. Θα έλεγα ότι είναι έλλειψη ενημέρωσης όταν ο καταναλωτής πηγαίνει για παράδειγμα στο σούπερ μάρκετ και αρχίζει να παίρνει το ένα μήλο,΅να αφήνει ένα άλλο επειδή έχει σημαδάκι. Είναι θέμα άγνοιας πιο πολύ. Τα φυλλώδη λαχανικά,τα οποία έχουν ένα σημαδάκι ή ένα φαγωμένο φύλλο από κάποιο έντομο ενδεχομένως, αυτό σημαίνει ότι δεν έχει γίνει κάποιος χειρισμός πρόσφατα. Θα πρέπει λοιπόν ο καταναλωτής να το εκτιμήσει παραπάνω αυτό. Λείπει η παιδεία του τι σημαίνει βιολογικό – αψέκαστο. Ψωνίζουμε με το μάτι πάρα πολλές φορές».
Σχετικά με τα λαχανικά από τρίτες χώρες, είπε:
«Όλα τα λαχανικά και τα φρούτα τα οποία έρχονται ελέγχονται στις πύλες εισόδου, στα λιμάνια».
Τι πρέπει να προσέχουν οι καταναλωτές
Οι καταναλωτές να προτιμούν καταστήματα που κάνουν εσωτερικούς ελέγχους διασφάλισης ποιότητας τόνισε ο γεωπόνος κ. Παπαδαντωνάκης αλλά και να μην ψωνίζουν προϊόντα εκτός εποχής:
«Οι καταναλωτές να ψωνίζουν από προϊόντα που παράγουν ομάδες. Εάν πηγαίνουμε στην λαϊκή, να έχουμε έναν παραγωγό τον οποίο εμπιστευόμαστε και ψωνίζουμε χρόνια, ή και από σημεία πώλησης τα οποία κάνουν εσωτερικούς ελέγχους. Διότι πολλά σημεία πώλησης, πέρα από τους ελέγχους που κάνει η δική μας υπηρεσία, κάνουν επιπλέον δικούς τους, για να διασφαλίσουν την ποιότητα των προϊόντων τους και την ασφάλεια του καταναλωτή. Πρέπει να είναι στόχος όλων όσων πουλούν φρούτα, λαχανικά και τρόφιμα, να κάνουν και αυτοί εσωτερικό έλεγχο, διότι όταν ο παραγωγός δώσει το προϊόν σε ένα κατάστημα που ξέρει ότι κάνει εσωτερικό έλεγχο, είναι ακόμα πιο προσεκτικός».
Τα προϊόντα στα οποία εντοπίζονται υπολείμματα φυτοφαρμάκων πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια αλλά και ότι έχει χρησιμοποιηθεί κατάλληλο σκεύασμα είναι ακατάλληλα να καταναλωθούν:
«Εάν εντοπιστεί κάτι τέτοιο στο ράφι, το προϊόν μπαίνει σε διαθεσιμότητα, αποσύρεται. Ο παραγωγός ενημερώνεται άμεσα και δεν έχει το δικαίωμα να πουλήσει από την συγκεκριμένη παρτίδα».
Μη εγκεκριμένα φυτοφάρμακα
Παράλληλα, έγινε γνωστό πως οι εταιρείες φυτοφαρμάκων δεν προχωρούν εύκολα στην διαδικασία της έγκρισης:
«Δεν υπάρχουν εγκρίσεις φαρμάκων για όλα τα προϊόντα. Διότι για να εγκριθεί ένα φάρμακο, πρέπει η εταιρεία που το παράγει να καταθέσει φάκελο, το οποίο κοστίζει αρκετά και σε χρήματα και σε χρόνο και για κάποιες καλλιέργειες που θεωρούν ότι δεν είναι μεγάλης οικονομικής σημασίας, δεν καταθέτουν φάκελο, με αποτέλεσμα να δίνεται το σκεύασμα για χρήση, να βρίσκονται τα υπολείμματα και να εμπλέκεται στο τέλος όλη αυτή η αλυσίδα».
Έλλειψη προσωπικού στην Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας
Η Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης Χανίων δεν εξαιρείται από την έλλειψη προσωπικού που έχει προκύψει σε πολλούς τομείς σε ολόκληρη την χώρα:
«Είναι γεγονός ότι οι συνάδελφοι μειώνονται κάθε μέρα στην υπηρεσία. Γίνεται μια προσπάθεια να είμαστε συνεπείς στις δειγματοληψίες. Πρέπει όλοι να σκύψουν πάνω στο θέμα. Η υπηρεσία, ο παραγωγός, οι συνάδελφοι των καταστημάτων να δουν το θέμα με ευσυνειδησία για να έχουμε ένα καλύτερο αποτέλεσμα συνεχώς».
Η διαρκής ενημέρωση των παραγωγών κρίνεται πλέον απαραίτητη, γιατί οι συνθήκες αλλάζουν αλλά και για να μπορούν να είναι πάντα συνεπείς στις υποχρεώσεις τους, απέναντι στον καταναλωτή αλλά και στο περιβάλλον.
