Με επιτυχία ολοκληρώθηκε η εκδήλωση τιμής και μνήμης που διοργάνωσαν η Τομεακή Επιτροπή Χανίων του ΚΚΕ και οι Τομεακές Οργανώσεις της ΚΝΕ στο ιστορικό φρούριο του Ιτζεδίν στο Καλάμι Χανίων το Σάββατο 7 Αυγούστου.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με επίσκεψη στο μνημείο των επτά εκτελεσμένων κομμουνιστών- μαχητών του ΕΛΑΣ στις φυλακές του Ιτζεδίν, το οποίο βρίσκεται στο νεκροταφείο, σε μικρή απόσταση από το φρούριο. Στο μνημείο που έχει στηθεί προς τιμήν τους από την ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ , κατέθεσαν στεφάνι, τα Τ.Σ Χανίων της ΚΝΕ, η Τ.Ε Χανίων του ΚΚΕ και το παράρτημα Χανίων της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ. Με την συμβολική αυτή κίνηση οι αντιπροσωπείες του Κόμματος, της ΚΝΕ και του παραρτήματος Χανίων της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ τίμησαν τους μαχητές του ΕΛΑΣ που εκτελέστηκαν στις φυλακές του Ιτζεδίν:
Θωμόπουλος Δημήτρης – Καλάβρυτα
Καρυώτης Παναγιώτης – Νεμέα
Κολόκας Δημήτρης – Ζαχάρω
Κούρος Δημήτρης – Άργος
Μιχόπουλος Γεώργιος – Βόλος
Πρόβος Βλάσης – Κιάτο
Φρούσιος Ανδρέας – Νεμέα
Η τελευταία εκτέλεση έγινε στις 23 Μάρτη 1952.Εκτελέστηκε ο Γιώργος Μιχόπουλος, από το Πτελιό Αλμυρού, πολιτικός επίτροπος τάγματος του ΔΣΕ.
Ιδιαίτερη μνεία έγινε στον κομμουνιστή-δάσκαλο, Φρούσιο Ανδρέα από τη Νεμέα, ο οποίος αντιμετώπισε την ανακοίνωση της εκτέλεσης του με απόλυτη ψυχραιμία. Μάλιστα αφιέρωσε τις τελευταίες στιγμές του για να μιλήσει στους συντρόφους του, να τους δώσει κουράγιο και αισιοδοξία, λέγοντας τους «Άλλη μια ζωή αν είχα, πάλι τον ίδιο δρόμο θα ακολουθούσα. Το δρόμο του ΚΚΕ». Ενώ τη μέρα πριν οδηγηθεί από τις φυλακές στο εκτελεστικό απόσπασμα έστησε μαζί με τους υπόλοιπους αγωνιστές κρατούμενους των φυλακών γλέντι αποχαιρετισμού.
Κατόπιν, η εκδήλωση συνεχίστηκε έξω από το φρούριο του Ιτζεδίν με παρουσίαση της ιστορίας των Φυλακών από τον Στράτο Κουτρουλάκη, μέλος του Γραφείου Περιοχής Κρήτης της ΚΝΕ. Το στέλεχος της ΚΝΕ έκανε αναφορά στη κατασκευή του από τους Τούρκους ως φρούριο για τον έλεγχο της εισόδου του λιμανιού της Σούδας, τη μετεξέλιξη του σε φυλακές βαρυποινιτών με πρωτοβουλία του Ελευθέριου Βενιζέλου το 1899 και στη συνέχεια σε φυλακές και πολιτικών κρατουμένων με τους πρώτους πολιτικούς κρατούμενους του εργατικού κινήματος να φυλακίζονται το 1916. Ανάμεσα τους ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος, ιδρυτικό μέλος του ΣΕΚΕ που στη συνέχεια μετονομάστηκε σε ΚΚΕ. Στην παρουσίαση έγινε αναφορά στις ομάδες συμβίωσης των κρατουμένων, τις κολεκτίβες, και στη μορφωτική-πολιτιστική-αθλητική δραστηριότητα που οργάνωσαν στις φυλακές αλλά και στο κίνημα που οργανώθηκε από τους συγγενείς των κρατουμένων και την τοπική κοινωνία που είχε ως αποτέλεσμα ακόμα και την αποτροπή βασανισμών και εκτελέσεων.
Χαιρετισμό στην εκδήλωση απεύθυνε η Ειρήνη Καλαϊτζάκη, υποδιευθύντρια του Γυμνασίου Βάμου, η οποία αναφέρθηκε στην ιστορική αξία των φυλακών,στις προσπάθειες που έχουν γίνει από την πλευρά της, αλλά και από άλλους κατοίκους των Χανίων, για να διασωθεί το ιστορικό αρχείο του Ιτζεδίν, να αποκατασταθεί το κτήριο και να αποδοθεί στην τοπική κοινωνία. Χαιρέτισε την πρωτοβουλία του ΚΚΕ να πραγματοποιήσει εκδήλωση στο ιστορικό μνημείο. Τόνισε ότι οι προσπάθειες θα συνεχιστούν, ώστε από κοινού να δοθεί η μάχη για την τελική αποκατάσταση του κτηρίου και την λειτουργία του σαν μνημείο ιστορικής-πολιτιστικής κληρονομιάς, προσβάσιμο στον λαό και στην νεολαία της περιοχής.
Αντίστοιχα παρέμβαση πραγματοποίησε και ο Μπάμπης Λουτσέτης , μέλος του Γραφείου της Τομεακής Επιτροπής του ΚΚΕ και Δημοτικός Σύμβουλος Χανίων με την Λαϊκή Συσπείρωση. Στην παρέμβασή του, το στέλεχος του ΚΚΕ, αναφέρθηκε στις ενέργειες του Κόμματος ,ώστε το φρούριο Ιτζεδίν να αποκατασταθεί με ευθύνη του κράτους. Τόνισε ότι εδώ και χρόνια βρισκόμαστε στο ίδιο έργο θεατές, με την μετατόπιση των ευθυνών από το κεντρικό κράτος προς την τοπική διοίκηση και αντίστροφα. Τα παραπάνω έχουν σαν συνέπεια ότι παρόλο που υπάρχουν κατά καιρούς δεσμεύσεις για την αποκατάσταση του κτηρίου, δεν προχωράνε οι απαιτούμενες ενέργειες, κάτι που έχει σαν συνέπεια το μνημείο να καταρρέει και μαζί του να σβήνει ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του τόπου μας.
Η κεντρική ομιλία πραγματοποιήθηκε από τον Νίκο Αποστολίδη, μέλος του Γραφείου Περιοχής Κρήτης της ΚΝΕ, στην οποία σημείωσε « Η παρουσία μας σήμερα εδώ στις φυλακές του Ιτζεδίν αποτελεί ελάχιστο φόρο τιμής στους εκατοντάδες πολιτικούς κρατούμενους, στους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ, στα μέλη και στελέχη του ΚΚΕ που εξορίστηκαν, βασανίστηκαν, έδωσαν τη ζωή τους, υπερασπιζόμενοι το δικαίωμα ενός λαού να ζήσει σαν αφέντης στον τόπο του. Από τα κελιά αυτών των φυλακών πέρασαν δεκάδες από τους καλύτερους αγωνιστές, στελέχη του Κόμματος, αγωνιστές του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος της χώρας μας. Αποτελεί λοιπόν δίκαιο και επίκαιρο το αίτημα, που προβάλλει η Κομματική μας Οργάνωση για αποκατάσταση του ιστορικού χώρου του Φρουρίου, καθώς και του ιστορικού αρχείου των Φυλακών.
Αίτημα που πρέπει να αγκαλιαστεί ευρύτερα από τα λαϊκά στρώματα, έτσι ώστε να γίνει πράξη η αποκατάσταση του φρουρίου με σκοπό την απόδοση του στη τοπική κοινωνία, την ανάδειξη της ιστορίας του,που είναι συνυφασμένη με την ιστορία του λαού μας. Είναι απαράδεκτο ότι το κτήριο έχει αφεθεί στην τύχη του,ότι είναι κλειστό για το κοινό, ότι δεν προχωράνε οιαπαραίτητες εργασίες αποκατάστασής του. Τα μεγάλα ιδανικά για τα οποία παλεύει το Κόμμα μας, έδιναν και δίνουν ακόμη και σήμερα σε διαφορετικές συνθήκες δύναμη στους νέους κομμουνιστές.(…)
Η στάση του Κόμματος μας όλο το προηγούμενο διάστημα σε σύνθετες και πρωτόγνωρες συνθήκες είναι τεράστια παρακαταθήκη. Το κόμμα μας κράτησε παρά την προσπάθεια αστικών κομμάτων και επιτελείων ψηλά τις διεκδικήσεις του λαού μας. Σήμερα παρόλα αυτά δεν θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στις καταστροφικές πυρκαγιές και τη μάχη που δίνει ο λαός μας.Τώρα είναι ώρα μάχης για να τεθούν υπό έλεγχο οι πυρκαγιές που καταστρέφουν ζωές, ανθρώπινη περιουσία και το φυσικό περιβάλλον. Παράλληλα όμως είναι και ώρα προβληματισμού γιατί για μια ακόμη φορά φάνηκε η γύμνια, η απουσία ενός ολοκληρωμένου σχεδίου αντιπυρικής προστασίας με επίκεντρο τη πρόληψη, την στιγμή μάλιστα που και η σημερινή κυβέρνηση όπως και οιπροηγούμενες σε αντίστοιχες περιπτώσεις, δήλωνε ότι οκρατικός μηχανισμός είναι πανέτοιμος.».
