Πείραμα σε τομογράφο διαψεύδει την ιδέα ότι τα μωρά δεν σχηματίζουν αναμνήσεις.
Κείμενο Βαγγέλης Πρατικάκης
Τα μωρά σχηματίζουν αναμνήσεις από την ηλικία των τεσσάρων μηνών, αποκαλύπτει νέα μελέτη, μια ανακάλυψη που αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να βρίσκονται ακόμα αποθηκευμένες στον εγκέφαλό μας μνήμες της βρεφικής ηλικίας μας.
Για πολύ καιρό, οι παιδοψυχολόγοι πίστευαν ότι τα παιδιά δεν σχηματίζουν αναμνήσεις πριν από την ηλικία των 3-4 ετών επειδή δεν διαθέτουν αρκετά ανεπτυγμένο ιππόκαμπο, μια περιοχή του εγκεφάλου που παίζει κρίσιμο ρόλο στην μνήμη και τη μάθηση.
Η νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο Science έρχεται να προστεθεί σε προηγούμενα ευρήματα σε πειραματόζωα που θέτουν αυτή την πεποίθηση υπό αμφισβήτηση.
Οι ερευνητές έδειξαν σε μωρά μια σειρά εικόνων ενώ παράλληλα κατέγραφαν τη δραστηριότητα του ιπποκάμπου στον εγκέφαλο.
Το πείραμα αποκάλυψε πως, όσο εντονότερη ήταν δραστηριότητα του ιπποκάμπου στην πρώτη εμφάνιση της εικόνας, τόσο περισσότερο χρόνο περνούσαν τα παιδιά κοιτάζοντάς την όταν την ξανάβλεπαν. Αυτό υποδεικνύει ότι την θυμούνταν, δεδομένου ότι τα παιδιά τείνουν να κοιτάζουν για περισσότερο χρόνο αντικείμενα που τους είναι οικεία.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου Γέιλ εξέτασαν 26 μωρά με τη μέθοδο της λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (Πηγή: 160/90)
Επεισοδιακή μνήμη
Η αδυναμία μας να θυμηθούμε περιστατικά από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας ονομάζεται βρεφική αμνησία, ένα παράδοξο φαινόμενο αν σκεφτεί κανείς πόσα μαθαίνουμε για τον κόσμο σε αυτή τη φάση της ανάπτυξης.
Η νέα μελέτη εξετάζει τη λεγόμενη επεισοδιακή μνήμη, την ικανότητα να ανακαλούμε συμβάντα, τοποθεσίες και άλλες πληροφορίες της καθημερινότητας. «Το χαρακτηριστικό αυτού του είδους αναμνήσεων είναι ότι μπορείς να τις περιγράψεις σε άλλους» εξηγεί ο Νικ Τερκ-Μπράουν του Πανεπιστημίου Γέιλ, τελευταίος συγγραφέας της μελέτης.
Εύκολος τρόπος να εξεταστεί η επεσοδιακή μνήμη των βρεφών δεν υπάρχει, δεδομένης της αδυναμίας τους να δίνουν απαντήσεις ή να ακολουθούν οδηγίες. Ο Τερκ-Μπράουν και οι συνεργάτες του χρειάστηκε να αναπτύξουν μια φιλική στα βρέφη μέθοδο λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας, η οποία παρακολουθεί την εγκεφαλική δραστηριότητα σε πραγματικό χρόνο.
Στο πείραμα συμμετείχαν 26 βρέφη 4 μηνών έως 2 ετών, τα οποία τοποθετήθηκαν στον τομογράφο και κλήθηκαν να κοιτάξουν εικόνες προσώπων, σκηνών και αντικειμένων. Όσο πιο έντονη ήταν η δραστηριότητα του ιπποκάμπου στην πρώτη εμφάνιση μιας εικόνας, τόσο πιθανότερο ήταν να τη θυμόταν το μωρό την επόμενη φορά.
Η δραστηριότητα ήταν μάλιστα εντονότερη στο οπίσθιο τμήμα του ιπποκάμπου, το οποίο σχετίζεται περισσότερο με την επεισοδιακή μνήμη στους ενήλικες.
Όλα τα βρέφη της μελέτης έδειξαν να θυμούνται κάποιες εικόνες, όμως το φαινόμενο ήταν ισχυρότερο στα μωρά άνω των 12 μηνών, ένδειξη ότι σε αυτή την ηλικία η μνήμη αρχίζει να λειτουργεί καλύτερα.
Τι συμβαίνει όμως με αυτές τις αναμνήσεις καθώς μεγαλώνουμε; Σύμφωνα με τους ερευνητές, δύο είναι οι πιθανές εξηγήσεις.
Η πρώτη είναι ότι οι πρώτες μας αναμνήσεις δεν μεταγράφονται στη μακροπρόθεσμη μνήμη και απλά χάνονται.
Η δεύτερη είναι ότι παραμένουν κρυμμένες στον εγκέφαλο χωρίς να μπορούμε να τις ανακαλέσουμε.
Οι συντάκτες της νέας μελέτης θεωρούν το δεύτερο ενδεχόμενο πιο πιθανό: μελέτη του 2016 είχε δείξει ότι οι ενήλικοι αρουραίοι δείχνουν να ανακαλούν αναμνήσεις της βρεφικής τους ηλικίας όταν οι ερευνητές διεγείρουν τεχνητά την κατάλληλη περιοχή του εγκεφάλου.
