Ιδιαίτερα ευρύ ήταν το έργο που άφησε πίσω του ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, ενώ πρωτοποριακές ήταν και οι απόψεις του σε αρκετά ζητήματα.
Μεγάλο έργο άφησε πίσω του ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος, άνθρωπος που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ανοιχτό πνεύμα για τις απόψεις του, οι οποίες ήταν κοντά στο θρησκευτικό του έργο, αλλά διακατέχονταν από λογική και όχι οπισθοδρομικά στοιχεία.
Το σημαντικό έργο που άφησε ο Αναστάσιος στην Αλβανία
Αρχικά εργάσθηκε ως Πατριαρχικός Έξαρχος (Iαν. 1991 – Iούν. 1992). Ανυψώθηκε σε Μητροπολίτη Aνδρούσης (Aυγ. 1991 – Iούν. 1992) και εξελέγη Aρχιεπίσκοπος Tιράνων και πάσης Αλβανίας (24 Ιουνίου 1992).
Ο Αρχιεπίσκοπος μεταξύ άλλων ίδρυσε Κέντρα Νεολαίας σε διάφορες πόλεις. Φρόντισε για τη μεταφραστική προσπάθεια, την έκδοση λειτουργικών και άλλων θρησκευτικών βιβλίων.
Συνέστησε Τεχνική Υπηρεσία της Eκκλησίας και μερίμνησε για την ανοικοδόμηση 150 νέων ναών (μεγάλων και μικρών), αναστήλωσε 60 ναούς και μοναστήρια-πολιτιστικά μνημεία και επισκεύασε 160 ναούς και 70 εκκλησιαστικά κτίρια για σχολεία, νεανικά κέντρα, κέντρα υγείας, ξενώνες, εργαστήρια, συσσίτια για τους φτωχούς κ.λ.π., στο σύνολο 450 κτίρια.
Ανέπτυξε τη φιλανθρωπική μέριμνα της Εκκλησίας, με διανομή εκατοντάδων τόνων τροφίμων, ιματισμού, φαρμάκων, ανέφερε το orthodoxianewsagency.gr.
Παράλληλα με την ανασύσταση της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ανέπτυξε πρωτοποριακά προγράμματα στους τομείς εκπαιδεύσεως, υγείας, κοινωνικής προνοίας, αγροτικής αναπτύξεως, πολιτισμού και οικολογίας.
Ίδρυσε την Ορθόδοξο Κλινική «Ευαγγελισμός» (Διαγνωστικό Ιατρικό Κέντρο) με 24 ειδικότητες και τρία πολυϊατρεία σε άλλες πόλεις· Επίσης το Ινστιτούτο Επαγγελματικής Καταρτίσεως, με έξι ειδικότητες στα Tίρανα και τέσσερις ειδικότητες στο Αργυρόκαστρο (το οποίο λειτούργησε από 1998-2008). Τούτο αναβαθμίστηκε εν συνεχεία στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο «Λόγος» (2009 εξ.)˙ Γενικό και Επαγγελματικό Λύκειο στο Μεσοπόταμο˙ τρία εννιάχρονα Σχολεία και Λύκεια στα Τίρανα, στο Δυρράχιο, στην Κορυτσά και στο Αργυρόκαστρο˙ Οικοτροφείο Μαθητριών Λυκείου στο Βουλιαράτι, 19 νηπιαγωγεία σε διάφορες πόλεις. Φρόντισε για την κατασκευή δρόμων, υδραγωγείων, γεφυρών, την επισκευή δημοσίων σχολείων, κ.α.
Στην κρίση του Κοσσυφοπεδίου (1999) οργάνωσε ευρύτατο ανθρωπιστικό πρόγραμμα, το οποίο βοήθησε 33.000 περίπου πρόσφυγες σε διάφορα μέρη της Αλβανίας.
Η σχέση του με την τεχνολογία
Μετά την νοσηλεία του με κορονοϊό το 2020, είχε ευχαριστήσει τους θεράποντες ιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός» στην Αθήνα και η Ιερά Αρχιεπισκοπή Τιράνων είχε κοινοποιήσει τις απόψεις του σχετικά με την ανάπτυξη των θετικών επιστημών και της τεχνολογίας.
Μεταξύ άλλων ανέφερε ότι, «η Ορθοδοξία βλέπει την ανάπτυξη των θετικών επιστημών και της τεχνολογίας με δοξολογία και ευχαριστία στον Θεό, που έχει δωρίσει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να αναζητεί την αλήθεια, να ανακαλύπτει άγνωστες πτυχές της Δημιουργίας.
Αξίζει να υπογραμμισθεί ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αποφύγει την προσπάθεια να κηδεμονεύσει την επιστημονική έρευνα και δεν λαμβάνει θέση για κάθε επιστημονικό επίτευγμα, όταν αυτό αναδύεται.
Η σύγχρονη τεχνολογία έχει διευκολύνει τον καθημερινό βίο, έχει συμβάλει στην αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών, στην πιο άνετη επικοινωνία των ανθρώπων, ενώ έχει προχωρήσει στην εξερεύνηση του σύμπαντος και πολλά άλλα.
Συγχρόνως, όμως, με την ευχαριστία μας και τον σεβασμό που αποδίδουμε στην επιστημονική έρευνα, είμαστε υποχρεωμένοι να επισημάνουμε και τους κινδύνους, οι οποίοι υποκρύπτονται σε ορισμένα επιστημονικά επιτεύγματα, τονίζοντας την αξιοπρέπεια του ανθρώπου και τον θείο του προορισμό.
Και αυτό, γιατί δεν μπορούν μόνες τους η επιστήμη και η τεχνολογία να αντιμετωπίσουν και να θεραπεύσουν όλα τα ανθρώπινα προβλήματα – ηθικά, συναισθηματικά, υπαρξιακά».
Ο τίτλος που θα έδινε στη ζωή του
Στο βιβλίο «Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος πορευόμενος», σε μια σειρά συνομιλιών με τη Νατάσα Μπαστέα και τον Μάκη Προβατά, ο Μακαριώτατος ξετύλιγε το νήμα της ζωής του.
Μεταξύ άλλων κλήθηκε να απαντήσει και στο εξής ερώτημα: Έχετε σκεφθεί ποιος θα μπορούσε να είναι ο τίτλος της ζωής σας;
«Μια λιτή σύνοψη της μακροχρόνιας εμπειρίας μου θα ήταν: Η αγάπη είναι η συνεκτική δύναμη, η ανακεφαλαίωση όλων των αρετών. Εκφράζεται ως μυστική κίνηση του Θεού προς τον άνθρωπο και του ανθρώπου προς τους συνανθρώπους του και τον αγαπώντα Θεό. Η αγάπη, ζυμωμένη με την ταπεινοφροσύνη, είναι η ωραιότερη και ισχυρότερη δύναμη. Η αγάπη είναι μια ασύλληπτη παγκόσμια δύναμη, θα τολμούσα να πω, κάτι σαν τη βαρύτητα· η αγάπη κρατάει σε μυστική αέναη συνοχή όλα τα λογικά όντα· είναι η ακατάλυτη ενέργεια του Θεού, «Ὅστις ἀγάπη ἐστί». Οσο για τον συνοπτικό τίτλο της ζωής μου, θα μπορούσε να είναι: Ψίθυρος αγάπης και ευχαριστίας μέσα στην αιωνιότητα για τον Αιώνιο.»
Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος: Ο ιεράρχης των πέντε ηπείρων
Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος μέσα από το αρχείο της ΕΡΤ – Η τηλεοπτική συνάντηση του Αρχιεπισκόπου με τον Άρη Σκιαδόπουλο το 1994, στην εκπομπή «Νυχτερινός Επισκέπτης».
Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος o οποίος εκοιμήθη το Σάββατο (25-01-2025) σε ηλικία 95 ετών, το 1994, είχε δώσει μία ιδιαίτερη συνέντευξη στην εκπομπή «Νυχτερινός Επισκέπτης» της ΕΡΤ, στην οποία ο δημοσιογράφος Άρης Σκιαδόπουλος συνομίλησε μαζί του, φωτίζοντας την προσωπικότητα και το έργο του στις χώρες όπου διακόνησε ως ιεράρχης.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, στην συνέντευξη αυτή, αναφέρεται στις δύο ιδιότητες του, του ιεράρχη και του πανεπιστημιακού, τονίζοντας ότι η μία συμπληρώνει την άλλη, όπως και ότι στόχος του ήταν πάντα να βρίσκεται σε μια αδιάκοπη επαφή με τον άνθρωπο.
Μιλά επίσης για την οικογένειά του και τα ερεθίσματα που είχε στα παιδικά και εφηβικά του χρόνια, που του γέννησαν την ανάγκη να δουλέψει για την ειρήνη, την αγάπη και την αδελφοσύνη στον κόσμο. Έτσι, αρχικά σπούδασε Θεολογία και στη συνέχεια αποφάσισε να διακονήσει την Εκκλησία μέσα από την ιδιότητα του κληρικού.
Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στο πρώτο ταξίδι του στην Ανατολική Αφρική, το 1964, αμέσως μόλις χειροτονήθηκε πρεσβύτερος, και την εμπειρία του εκεί. Μιλά επίσης για τη δραστηριότητά του ως μέλος της Διαχριστιανικής Επιτροπής του Παγκοσμίου Συμβουλίου των Εκκλησιών για το διάλογο με τις άλλες θρησκείες, αλλά και για τις σχέσεις κοσμικής εξουσίας – Εκκλησίας.
Στη συνέχεια, η συζήτηση επικεντρώνεται στην ανασύσταση της Ορθόδοξης Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Αλβανίας που ανέλαβε.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος θυμάται τη στιγμή που του ανακοινώθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ότι εξελέγη Πατριαρχικός Έξαρχος στην Αλβανία, τις πρώτες του ενέργειες που ακολούθησαν, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε όπως και τις διώξεις, ενώ αναφέρεται και στη λαχτάρα του λαού να ξαναζήσει αυτό που του στέρησαν για δεκαετίες.
Στις 24 Ιουνίου 1992, ο Αναστάσιος εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας. Έκτοτε, εκτός από τα θρησκευτικά του καθήκοντα, ανέπτυξε και μια πολυσχιδή δραστηριότητα, που περιλαμβάνει ίδρυση και ενίσχυση σχολείων, ίδρυση κέντρων υγείας, συγκρότηση ενοριών, ίδρυση Θεολογικής-Ιερατικής Σχολής κ.ά.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής προβάλλεται οπτικοακουστικό και φωτογραφικό υλικό από την ποιμαντική του δράση.
Διαβάστε τι είχε πει ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος στην ΕΡΤ:
Για τις δύο ιδιότητές του, του ιεράρχη και του πανεπιστημιακού
«Η μία συμπληρώνει την άλλη, η μία βοηθεί την άλλη και έχω προσπαθήσει μέχρι τώρα ό,τι έχω κάνει, να το κάνω με πολλή αγάπη και πολύ ενθουσιασμό. Το πανεπιστήμιο και η έρευνα πάντα μου άρεσαν, αλλά δεν ήθελα απλώς να γίνω ο ειδικός με τα βιβλία και τις παραπομπές, ήθελα να έχω μια αδιάκοπη επαφή με τον άνθρωπο. Συνεπώς, και η επαφή αυτή που είχα με τους φτωχούς και κατατρεγμένους ανθρώπους ήταν ένα ιδιαίτερο σημείο ευλογίας του Θεού, και βεβαίως μέσα σε όλα αυτά παραμένω κληρικός».
Για την επαφή του με τους ανθρώπους που υποφέρουν
«Το θεωρώ αυτονόητο. Άλλωστε, αυτή είναι η παράδοση της δικής μας Εκκλησίας. Και από τους πολλούς Αγίους, που αδιάκοπα είναι μπροστά σας σαν πρότυπα, σκέπτομαι ακριβώς τον Μέγα Βασίλειο, τον Γρηγόριο Παλαμά, ανθρώπους οι οποίοι είχαν συνδυάσει να είναι οι άνθρωποι που σκέπτονται, που ασχολούνται με τα προβλήματα της διανοήσεως, αλλά ταυτόχρονα να είναι πολύ κοντά στον συγκεκριμένο άνθρωπο και μέσα στον προβληματισμό και στην αγωνία της Εκκλησίας».
Γιατί έγινε κληρικός;
«Όταν ήμουν στο Γυμνάσιο, ποτέ δεν είχα σκεφτεί ακριβώς να πήγαινα στην Θεολογία και όταν οι συμμαθητές μου άκουσαν ότι θα πήγαινε Θεολογία ήταν λίγο ένα ‘σκάνδαλο’ για το σχολείο. Πήγα στο πανεπιστήμιο και συνήθως οι περισσότεροι νόμιζαν ότι θα ασχοληθώ αποκλειστικά με την επιστήμη. Αλλά κοιτάξτε, ανήκω στη γενιά εκείνη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που είμαστε παιδιά εμείς. Κι όταν συνήλθαμε από όλο εκείνο το σοκ του πολέμου, μερικοί είπαμε ότι πρέπει να δοθούμε κάπως με μεγαλύτερη συνέπεια για να δουλέψουμε για την ειρήνη και για την αγάπη και για την αδελφοσύνη στον κόσμο, ακολουθώντας ένα πρότυπο. Αποφασίσαμε να ακολουθήσουμε το πρότυπο του Χριστού. Όλα τα άλλα ήρθαν εντελώς απλά και φυσικά.
»Παρά Κυρίου τα διαβήματα ανθρώπου κατευθύνεται – σκέφτομαι πολύ συχνά όταν αναλογίζομαι όλη αυτή την πορεία της ζωής μου. Και πράγματι, έκανα πράγματα τα οποία δεν είχα υπολογίσει. Όταν πήγα και όταν είχα τελειώσει το πανεπιστήμιο, δεν είχα σκεφτεί ότι θα γινόμουν κληρικός. Ήρθε μια στιγμή που μου είπαν – και εγώ το κατάλαβα – ότι θα μπορούσα περισσότερο να διακονήσω την Εκκλησία μέσα από την ιδιότητα αυτή.
»Έγινα κληρικός. Η σκέψη μου ήταν να πάω και να μείνω στην Αφρική. Μάλιστα, τον Μάιο του 1964, μόλις χειροτονήθηκα Πρεσβύτερος, την ίδια μέρα έφευγα για την Ουγκάντα. Και η πρώτη λειτουργία που έκαμα ήταν σε ένα φτωχικό εκεί εκκλησάκι στην Καμπάλα, και επρόκειτο να μείνω εκεί αν δεν είχα μια άλλη, μεγάλη δοκιμασία με την υγεία μου, με ελονοσία η οποία ήρθε πάρα πολύ άσχημα και με υποχρέωσε να επιστρέψω, με ένα μεγάλο σοκ και με μία υερκόπωση, πίσω».
Τι του κληροδότησε η οικογένειά του;
«Στο σπίτι η μακαρίτισσα η μητέρα μου ήταν ένας άνθρωπος με πολύ έντονη θρησκευτικότητα και μερικές φορές διηγείτο από τη προϊστορία ίσως τη δική μου μερικά πράγματα, ότι όταν είχαν έρθει στον Πειραιά, γιατί η οικογένεια διαμορφώθηκε στην Πρέβεζα, ύστερα από μια μεγάλη δοκιμασία και δυσκολίες οικονομικές, ήρθε η ώρα που έπρεπε να γεννηθεί ένα νέο παιδί.
»Και τότε όλοι της έλεγαν – ήταν τόσο πολύ αδύνατη – πως το καλύτερο που είχε να κάνει ήταν να απαλλαγεί εγκαίρως, διότι θα γινόταν φυματική. Και εκείνη πήγαινε στην Ευαγγελίστρια του Πειραιά, παρακαλώντας ότι ‘Παναγιά μου, εγώ δεν μπορώ να το κάνω αυτό, δώσε μου τη δύναμη για να τα βγάλω πέρα’. Και όταν ήρθε ο νεαρός, ο μικρός, της είπαν όλοι ‘μα, δεν θα έχεις να του δώσεις γάλα καν τόσο που είσαι αδύνατη’. Και τελικά, όχι απλώς ήταν πολύ υγιής, είχε όλες τις συνθήκες για να μεγαλώσει τον μικρό, αλλά όταν αργότερα της είπε ο μικρός ότι έπρεπε να φύγει για την Αφρική, θυμόταν ότι δεν μπορούσε να του αρνηθεί, διότι είχε ζήσει το ξεκίνημα αυτής της ζωής με προσευχή και υπακοή στο θέλημα του Θεού».
Τι θα έλεγε σε όσους αμφισβητούν την ύπαρξη του Θεού;
«Όταν ήμουν ακόμα πιο νέος και είχα την ευθύνη για συναντήσεις νέων, συνεχίζαμε να παρουσιάζουμε διάφορα επιχειρήματα απολογητικά και άλλα. Εξαρτάται ποιος είναι συζητητής και εξαρτάται ποιες είναι οι αναζητήσεις του. Εγώ αποφεύγω σήμερα να παραθέτω τα διάφορα απολογητικά επιχειρήματα. Προσπαθώ να είμαι κοντά με τους ανθρώπους και, ανάλογα με τη συγκεκριμένη προβληματική την οποία έχουν και με τον τρόπο με τον οποίο έζουν ζήσει, θα προσπαθώ περίπου να καταλάβω γιατί ακόμα δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα να βλέπουν το πιο απλό και το πιο άμεσο, ότι η ανθρώπινη ζωή έχει όρια, έχει σύνορα και τελικά δεν είμαστε εμείς οι ίδιοι η αιτία του εαυτού μας».
