Η αγωνία των Ουκρανών προσφύγων στην Ελλάδα για το καθεστώς πρόσφυγα – «Θα μπορέσουμε να γυρίσουμε πίσω;»

Για 28η μέρα συνεχίζεται η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία με περισσότερους από 3,5 εκατομμύρια πολίτες να έχουν εγκαταλείψει τη χώρα. Οι περισσότεροι από αυτούς κατέφυγαν σε γειτονικές χώρες, όπως στην Πολωνία, στην οποία βρίσκονται μέχρι στιγμής, περισσότεροι από 2 εκατομμύρια πρόσφυγες.

Εκτιμάται πως, από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία, περίπου 15.000 πρόσφυγες έχουν περάσει τα ελληνικά σύνορα.

Οι Ουκρανοί πρόσφυγες που εισέρχονται στην Ελλάδα έχουν προσωρινή προστασία ενός έτους με δικαίωμα πρόσβασης στην αγορά εργασίας και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Εντός του διαστήματος αυτού η Υπηρεσία Ασύλου θα παρέχει στους πρόσφυγες προσωρινή προστασία ενός έτους, με δικαίωμα πρόσβασης στην αγορά εργασίας και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Τι γίνεται ωστόσο στην περίπτωση που μετά τους 12 μήνες οι άνθρωποι αυτοί συνεχίσουν να παραμένουν στην Ελλάδα χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στη χώρα τους την οποία διέλυσε η ρωσική εισβολή;

Οι προβληματισμοί

Όπως εξηγεί στο in ο αναπληρωτής διευθυντής του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων, Νικόδημος Μάινα Κινιούα, είναι κάτι που προβληματίζει την ουκρανική κοινότητα.

Σύμφωνα με τον ίδιο, για τους Ουκρανούς γίνεται μια προσπάθεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο να δοθεί ένα ειδικό καθεστώς, το οποίο έχει να κάνει με τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθηθούν.

Αυτό που ισχύει μέχρι και σήμερα για τους πρόσφυγες στην Ελλάδα είναι να παίρνουν την άδεια νόμιμης διαμονής αιτούντος ασύλου ή αναγνωρισμένου πρόσφυγα κι έπειτα τον ΑΜΚΑ και το ΑΦΜ ώστε να έχουν πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και υπηρεσίες.

Όπως εξηγεί ο κ. Κινιούα, η μοναδική περίπτωση να ανακληθεί η απόφαση καθεστώτος πρόσφυγα είναι η χώρα προέλευσης του να κριθεί από τον ΟΗΕ ασφαλής για επιστροφή.  Αν δηλαδή κριθεί ότι δεν συντρέχουν πλέον λόγοι για τους οποίους έχουν πάρει άσυλο.

«Οι Ουκρανοί, συλλήβδην, όλοι θα αναγνωρίζονται ως ενιαία μάζα, δεν θα εξετάζεται δηλαδή κατά περίπτωση η αίτηση του καθενός».

Αυτό φαίνεται να προβληματίζει τις κοινότητες καθώς θέτει στο ίδιο καθεστώς έναν κάτοικο της Ουκρανίας, του οποίου η περιοχή στην οποία ζούσε να έχει υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά, με κάποιον ο οποίος έμενε σε περιοχή της χώρας την οποία δεν άγγιξε, πρακτικά, ο πόλεμος.

«Θα μπορέσουν να γυρίσουν πίσω;»

Σε περίπτωση δηλαδή, για παράδειγμα, που τους επόμενους αυτούς 12 μήνες, όπου σύμφωνα με την υπάρχουσα απόφαση θα έχει λήξει η άδεια παραμονής στη χώρα, οι πρόσφυγες θα πρέπει να επιστρέψουν στην Ουκρανία.

«Αυτός που είναι από την Μαριούπολη που έχει διαλυθεί εντελώς τι θα κάνει; Μπορεί να γυρίσει πίσω;» διερωτάται ο κ. Κινιούα.

«Τι θα γίνει επίσης σε περίπτωση που η Ουκρανία δώσει αυτονομία σε αυτές τις περιοχές; Αυτός ο άνθρωπος θα πρέπει να γυρίσει πίσω που; Σε μια διαλυμένη περιοχή που δεν έχει που να μείνει και να εργαστεί; Άρα το θέμα της προσφυγιάς για αυτόν θα είναι μονόδρομος. Άρα και το καθεστώς επικουρικής προστασίας που δίνεται τώρα είναι προβληματικό» εξηγεί.

Οι Ουκρανοί που φτάνουν στην Ελλάδα μετά την έναρξη του πολέμου θα έπρεπε σύμφωνα με τον κ. Κινιούα να αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες και να έχουν τα ίδια δικαιώματα ως πρόσφυγες.

«Η κυβέρνηση παρέχει στέγαση στους ουκρανούς πρόσφυγες στα καμπς. Σήμερα βρίσκονται στην Ελλάδα 15.000 ουκρανοί πρόσφυγες. Μπορούν οι άνθρωποι αυτοί να φιλοξενηθούν σε αυτές τις δομές; Η κυβέρνηση λέει ότι έχει 30.000 θέσεις. Αν ξεπεράσουμε αυτόν τον αριθμό τι γίνεται; Μπορούν αυτοί οι άνθρωποι να έχουν οικονομική στήριξη από χρήματα της ΕΕ ή να στεγαστούν σε δωμάτια; Με το καθεστώς αυτό που υπάρχει δεν γίνεται» εξηγεί.

Χήρες και ορφανά

Οι εικόνες που έρχονται από τα σύνορα της Ουκρανίας είναι θλιβερές. Γυναίκες με τα παιδιά τους αγκαλιά περνούν τα σύνορα αναζητώντας ασφαλέστερους προορισμούς στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από τους βομβαρδισμούς.

Στην Ελλάδα υπολογίζεται πώς περίπου 800 Ουκρανοί εισέρχονται ημερησίως στη χώρα, κυρίως γυναίκες με τα ανήλικα παιδιά τους.

Οι άντρες 18 – 60 ετών απαγορεύεται να φύγουν από τη χώρα, έχοντας μείνει πίσω ώστε να συμμετέχουν στην άμυνα της χώρας.

«Σκεφτείτε ότι μας έρχονται γυναίκες και παιδιά. Πίσω μένουν οι άντρες, που σημαίνει ότι ενδέχεται να μείνουν χήρες ή ορφανά. Άρα ποιο είναι το καθεστώς προστασίας αυτών των ανθρώπων; Η ΕΕ δεν μας απαντάει πολύ ξεκάθαρα όπως και η δική μας η κυβέρνηση η οποία ναι μεν αγαπάει τους ‘’κανονικούς πρόσφυγες’’ αλλά από την άλλη δεν απαντάει και στους φόβους αυτών των ανθρώπων» σχολιάζει ο κ. Κινιούα.