Συνάντηση εργασίας ζήτησαν και είχαν σήμερα τα στελέχη του πολιτικού γραφείου του Βουλευτή Ηρακλείου της Νέας Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Κεφαλογιάννη, Νίκος Αντωνακάκης και Κυριακή Αρχοντάκη με τον Πρόεδρο της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Κρήτης (Π.Ε.Δ.Κ.) και Δήμαρχο Ρεθύμνης, Γιώργο Μαρινάκη, στο Ρέθυμνο.
Στη σύσκεψη συμμετείχαν ο Αντιδήμαρχος Πολεοδομίας Ρεθύμνου και Πρόεδρος Επιτροπής Παραλαβής Τ.Π.Σ., Ξεζωνάκης Στυλιανός καθώς και η Πρόεδρος Νομαρχιακής Επιτροπής ΤΕΕ Ρεθύμνου, Γεωργία Μανωλίτση.
Αντικείμενο αυτής της συνάντησης ήταν το θεσμικό πλαίσιο για την οριοθέτηση των οικισμών, με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων, όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά την πρόσφατη έκδοση Προεδρικού Διατάγματος (ΦΕΚ 194/ 2025/τ. Δ΄), προκειμένου στη συνέχεια ο Κωνσταντίνος Κεφαλογιάννης, πάντα σε συνεννόηση με την Π.Ε.Δ.Κ., να συντονίσει τις ενέργειές του για να βρεθούν λύσεις προς όφελος των πολιτών.
Το επίμαχο Π.Δ. εκδόθηκε σύμφωνα με νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), το οποίο, όπως είναι γνωστό, έχει ακυρώσει τις προηγούμενες οριοθετήσεις οικισμών που είχαν καθοριστεί μετά το 1983 από́ τους Νομάρχες, αναρμοδίως κατά την κρίση του Ανώτατου Δικαστηρίου.
Μάλιστα, οι βασικές κατευθύνσεις της παραπάνω νομολογίας του ΣτΕ, με τις οποίες οφείλει να εναρμονιστεί η Διοίκηση, ενόψει μάλιστα της ανάπτυξης του προγράμματος των νέων Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, σε όλους τους Δήμους της χώρας, προέβλεπαν ότι:
(α) Η επέκταση των οικισμών πρέπει να είναι λελογισμένη και να περιορίζεται στο απολύτως αναγκαίο μέτρο, ενεργείται δε με Π.Δ. στο πλαίσιο του προσήκοντος χωροταξικού σχεδιασμού, σύμφωνα με τις οικείες για κάθε κατηγορία οικισμών διατάξεις, μεταξύ των οποίων και οι αφορώσες την υποχρέωση καταβολής εισφοράς σε γη και σε χρήμα από τους ιδιοκτήτες των εντασσομένων στο σχέδιο πόλεως ακινήτων προς το σκοπό της πολεοδομικής διαρρύθμισης του οικισμού.
(β) Μετά την οριοθέτηση πρέπει σε σύντομο χρονικό διάστημα να ακολουθήσει η δια Π.Δ. έγκριση της πολεοδομικής μελέτης ή του σχεδίου πόλεως του οικισμού σύμφωνα με τις οικείες για κάθε κατηγορία οικισμών διατάξεις.
(γ) Δεν κωλύεται, για τον εφεξής χρόνο, η επιβαλλόμενη εκ του Συντάγματος ορθή οριοθέτηση και πολεοδόμηση των αντίστοιχων οικισμών με Προεδρικό Διάταγμα.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, σκοπός του ΠΔ 194/2025 είναι, όλοι οι οικισμοί κάτω των 2.000 κατοίκων που προϋφίστανται του 1983, να διέπονται από κοινή διαδικασία και τρόπο οριοθέτησης.
Ειδικότερα :
(1) οι ρυθμίσεις του παραπάνω Π.Δ. αφορούν σε οικισμούς απογεγραμμένους πριν από τις 14.03.1983 (ημερομηνία έναρξης ισχύος του ν. 1337/1983) με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων που εξακολουθούν, κατά την εκάστοτε τελευταία απογραφή, να έχουν πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων, οι οποίοι :
• είτε δεν είχαν οριοθετηθεί
• είτε το όριό τους πρέπει να επανεγκριθεί, για συγκεκριμένους λόγους
• είτε πρέπει να αναοριοθετηθούν, όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο.
Εξάλλου, το Π.Δ. αυτό, ξεκαθαρίζει την έννοια της επανέγκρισης ορίου και της αναοριοθέτησης οικισμού.
Επανέγκριση ορίου είναι η εκ νέου έγκριση του ορίου του οικισμού, όπως είχε καθοριστεί με προγενέστερη διοικητική πράξη, χωρίς ουσιώδη μεταβολή́ αυτού, σε περιπτώσεις που είχε εκδοθεί από αναρμόδιο όργανο ή έχει ακυρωθεί για τυπικούς λόγους.
Αναοριοθέτηση οικισμού είναι ο εκ νέου καθορισμός του ορίου του, προκειμένου να αποκατασταθούν ουσιώδη ελαττώματα, όπως ιδίως η μη επιτρεπόμενη συμπερίληψη εντός του ορίου του, εκτάσεων (δάση, αρχαιολογικοί χώροι, προστατευόμενες περιοχές κλπ) ή σφάλματα λόγω εφαρμογής μεθοδολογίας που δεν αποδίδει τα πραγματικά όρια του οικισμού.
(2) Για τους παραπάνω οικισμούς, το πρόσφατο Π.Δ.:
• θέτει κοινό πλαίσιο κανόνων οριοθέτησης
• καθορίζει το πλαίσιο των γενικών όρων, περιορισμών δόμησης και επιτρεπόμενων χρήσεων γης ανάλογα με την κατηγορία του οικισμού, για την προστασία της φυσιογνωμίας του
• θεσπίζει διαδικασία οριοθέτησης οικισμών με Π.Δ., το οποίο εκδίδεται κατά τα οριζόμενα στην παρ. 2 του άρθρου 12 του ν. 4759/2020, κατόπιν πρωτοβουλίας του οικείου Δήμου ή του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας στο πλαίσιο εκπόνησης ΤΠΣ, ΕΠΣ ή και με αυτοτελές Π.Δ.
Μάλιστα, το Προεδρικό Διάταγμα 194/2025 προβλέπει ότι, ο καθορισμός του ορίου του οικισμού αποτελεί προϋπόθεση για την πολεοδόμησή του και ότι, κατά τη διαδικασία επανέγκρισης ή αναοριοθέτησης, απαγορεύεται η διεύρυνση του ορίου του οικισμού με βάση νέα πραγματική κατάσταση που προέκυψε μετά την αρχική οριοθέτησή του (πλην υφιστάμενης στο χρόνο αρχικής οριοθέτησης πλάνης περί τα πράγματα).
(3) Σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ. 194/2025 προβλέπονται τρεις ζώνες για τους οικισμούς, σύμφωνα με τη χρονική εξέλιξή τους μέχρι το 1983 :
Ζώνη Α οικισμού: Τμήμα προϋφιστάμενο του 1923 (ιστορικός πυρήνας).
Ζώνη Β οικισμού : Το συνεκτικό́ τμήμα που δημιουργήθηκε από το 1923 έως το 1983.
Ζώνη Β1 οικισμού : Το διάσπαρτο τμήμα αυτού, που δημιουργήθηκε από το 1923 έως το 1983.
Οι διατάξεις του Π.Δ. 194/2025 δεν κάνουν καμία πρόβλεψη για τους οικισμούς μετά το 1983.
Μετά από την έκδοση του Π.Δ. 194/2025, οι πολίτες που είχαν περιουσίες στις περιοχές που δεν προβλέπονται στο Π.Δ. δικαιολογημένα ανησυχούν για την αρτιότητα των οικοπέδων τους.
Ασφαλώς όσοι συμπολίτες μας έχουν ήδη χτίσει, σε τέτοιες περιοχές δεν θα έχουν καμία συνέπεια.
Υπάρχουν όμως και πολλοί άλλοι, που έχουν ιδιόκτητα οικόπεδα στις παραπάνω περιοχές, χωρίς να έχουν ακόμη χτίσει και ανησυχούν ότι, πολλά από αυτά κινδυνεύουν να γίνουν ξαφνικά αγροτεμάχια.
Ειδικά όσοι αγόρασαν τέτοια οικόπεδα με την προοπτική της οικοδόμησης, διατρέχουν κίνδυνο άμεσης οικονομικής ζημίας, όσο παραμένει αδιευκρίνιστο το πλαίσιο για τις περιοχές αυτές. Δηλαδή, δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμη, αν θα θεωρηθούν εντέλει εκτός σχεδίου πόλεως, με ό,τι απώλειες αυτό συνεπάγεται.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, θα πρέπει να τρέξουν στο αμέσως επόμενο διάστημα οι απαιτούμενες διαδικασίες, σε συνεργασία με τους συναρμόδιους φορείς και με δεδομένη την πρόθεση της Κυβέρνησης, να δοθεί η δυνατότητα στις περιοχές αυτές που τίθενται με το Π.Δ. 194/2025 εκτός ορίων οικισμών να αποτελέσουν Περιοχές Ελέγχου Χρήσεων (ΠΕΧ). Να πάρουν δηλαδή αρτιότητα υπό την προϋπόθεση ότι θα έχουν «πρόσωπο» στο δρόμο, κάτι το οποίο θα πρέπει να προβλεφθεί και στο εφαρμοστέο θεσμικό πλαίσιο.
Στην παρούσα φάση επιδιώκεται μέσω των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ και ΕΠΣ) που προωθούνται εδώ και 3-4 χρόνια από την Κυβέρνηση, η ορθολογική χωρική οργάνωση των δραστηριοτήτων με βάση τις αρχές περιβαλλοντικής προστασίας, της κοινωνικής συνοχής και της οικονομικής ανάπτυξης μέσα από τον προσδιορισμό της αναπτυξιακής προοπτικής της κάθε περιοχής.
Για το λόγο αυτό θα πρέπει να μπει στη συζήτηση το θέμα των οικισμών μετά το 1983, για τους οποίους έχει δημιουργηθεί μία de facto πραγματική κατάσταση, ώστε να υπάρχει μία ολιστική πολεοδομική προσέγγιση.
Η συζήτηση αυτή έπρεπε να εξελίσσεται παράλληλα με την εξέλιξη των ΤΠΣ και ΕΠΣ των Δήμων, για να υπάρχει ολοκληρωμένος πολεοδομικός σχεδιασμός και μάλιστα σε συνάρτηση με το αύριο και το μέλλον αλλά και την αναπτυξιακή προοπτική κάθε οικισμού (π.χ. στο Δήμο Μινώα Πεδιάδας με την εγκατάσταση του νέου Διεθνούς Αεροδρομίου για τον οποίο επίσημες μελέτες δείχνουν ότι θα διπλασιαστεί και θα τριπλασιαστεί ο πληθυσμός), όπως έχει δημόσια τοποθετηθεί ο Δήμαρχος Μινώα Πεδιάδος, Βασίλης Κεγκέρογλου, καθώς και άλλοι Δήμαρχοι της Κρήτης εκφράζοντας την έντονη ανησυχία και τον προβληματισμό τους.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Κωνσταντίνος Κεφαλογιάννης κατά τη διάρκεια της σύσκεψης είχε τηλεφωνική επικοινωνία με το Γιώργο Μαρινάκη ώστε σε συνεννόηση και σε συνεργασία με την ΠΕΔ Κρήτης να συντονίσει το επόμενο διάστημα και τις δικές του απαιτούμενες ενέργειες προκειμένου να υπάρχουν οι συναντήσεις με τους συναρμόδιους κυβερνητικούς παράγοντες, ώστε να γίνει μια ενημέρωση για το σχεδιασμό, αλλά και να τεθούν σε τροχιά οι αναγκαίες παρεμβάσεις, σε συνδυασμό με τις μελέτες των Τ.Π.Σ. που είναι σε εξέλιξη, πάντα προς όφελος των πολιτών και της ισόρροπης περιβαλλοντικής ανάπτυξης και πολεοδομικής βιωσιμότητας.
Τέλος, επισημαίνεται ότι, μέχρι την έκδοση των νέων Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (Τ.Π.Σ.) ισχύουν οι υφιστάμενες πολεοδομικές ρυθμίσεις, σχετικά με τα όρια των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων.
