Χαμόγελα προκάλεσαν τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης για το πειραματικό εμβόλιο κατά του κοροναϊού, που αναπτύσσουν σε συνεργασία με φαρμακευτική εταιρεία, σύμφωνα με τα οποία πρόκειται για ένα ασφαλές εμβόλιο που διεγείρει επιτυχώς το ανοσοποιητικό σύστημα.
Το επόμενο στάδιο αφορά την επέκταση του δοκιμαστικού εμβολιασμού με μεγαλύτερη δόση φαρμάκου σε χιλιάδες ανθρώπους όχι μόνο στη Μεγάλη Βρετανία αλλά και στη Νότια Αφρική και τη Βραζιλία, εξαιτίας της ραγδαίας αύξησης των νέων κρουσμάτων στις δύο αυτές χώρες.
Αν τελικά τα πρώτα θετικά μηνύματα επιβεβαιωθούν και στα επόμενα πειραματικά στάδια, τότε θα μιλάμε για μια πολύ σημαντική επιστημονική ανακάλυψη που θα θωρακίσει την ανθρωπότητα απέναντι σε μια πανδημία που μέσα σε λίγους μήνες, έχει προκαλέσει τον θάνατο τουλάχιστον 614.000 ανθρώπων.
Τα εύσημα θα ανήκουν σίγουρα στους οξφορδιανούς επιστήμονες, στη φαρμακευτική εταιρεία Astra Zeneca που συνεργάζεται μαζί τους και φυσικά στους 1.077 εθελοντές που προθυμοποιήθηκαν να συμμετάσχουν στις πειραματικές μελέτες. Εν συντομία δηλαδή, να γίνουν πειραματόζωα. Ένας από αυτούς, ο Ρίτσαρντ Φίσερ μιλά για την εμπειρία του στο BBC.
Η απόφαση για τη συμμετοχή
Ένα βράδυ στα τέλη του περασμένου Μαΐού, ο Φίσερ, ξαπλωμένος στο κρεβάτι του χάζευε στο Twitter, όταν διάβασε την ανάρτηση ενός ερευνητή στο τμήμα Φιλοσοφικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης:
«Είμαι πολύ εντυπωσιασμένος από το πόσο γρήγορα εξελίσσεται στην Οξφόρδη η έρευνα για το εμβόλιο του COVID-19. Ξεκινούν τώρα τις δοκιμές της φάσης ΙΙ και ΙΙΙ και αναζητούν 10.000 συμμετέχοντες. Αν ζείτε στο Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να επιλεγείτε και να συμμετάσχετε. Έκανα αίτηση απόψε»
«Καθώς η γυναίκα μου κοιμόταν δίπλα μου», θυμάται ο Φίσερ «έκανα κι εγώ μια αίτηση και το άφησα να ξεχαστεί».
Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο Φίσερ βρισκόταν στη νευρολογική πτέρυγα του νοσοκομείου St. George στο Λονδίνο που είχε παραχωρηθεί στο Πανεπιστήμιου της Οξφόρδης για τις ανάγκες της έρευνάς του.
Η πρώτη ημέρα
Σε μια μεγάλη οθόνη προβολής προτζέκτορα προβάλλεται βίντεο με τον δρ. Μάθιου Σνέιπ, έναν από τους επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας, με το οποίο εξηγεί στους συμμετέχοντες τι θα πρέπει να κάνουν στην καθημερινότητά τους και τι να μην κάνουν καθώς και για τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί.
Θα υπάρξουν 10.000 συμμετέχοντες, εξήγησε ο Σνέιπ, που θα χωριστούν τυχαία σε δύο ομάδες. Η μία ομάδα θα λάβει εμβόλιο που δεν προσφέρει καμία προστασία ενάντια στον κοροναϊό, ένα εμβόλιο κατά της μηνιγγίτιδας και τις σηψαιμίας και στην άλλη ομάδα θα χορηγηθεί το πειραματικό εμβόλιο ChAdOx1nCoV-19.
Το πειραματικό εμβόλιο αναπτύχθηκε με βάση μια πιο αδύναμη εκδοχή ενός κοινού κρυολογήματος που προσβάλει συνήθως τους χιμπατζήδες. Πρόκειται για μία τεχνική, πάνω στην οποία η συγκεκριμένη ερευνητική ομάδα εργαζόταν ήδη πριν την πανδημία του Covid-19, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο της Μέσης Ανατολης (MERS-Cov) και ο Έμπολα. Γι’ αυτό και μπόρεσαν να έχουν μια τόσο άμεση αντίδραση ενάντια στον κοροναϊό. Στις αρχές του 2020, όταν άρχισε να γίνεται σαφές ότι ο COVID-19 ήρθε για να μείνει, οι επιστήμονες της Οξφόρδης άρχισαν να προσανατολίζουν την ήδη υπάρχουσα έρευνά τους στον νέο ίο.
Ο Φίσερ παρακολουθεί το βίντεο του δρα Σνέιπ, που εξηγεί με απλά λόγια ποια βήματα ακολούθησε η επιστημονική ομάδα.
«Πρώτα πήραν τον ιό των χιμπατζήδων και το μετέτρεψαν γενετικά ώστε να είναι αδύνατο να αναπτυχθεί σε ανθρώπους. Μετά πρόσθεσαν γονίδια που φτιάχνουν πρωτεΐνες από τον κοροναϊό, τις ακίδες γλυκοπρωτεΐνες. Αν ο ανθρώπινος οργανισμός μάθει να αναγνωρίζει και να αναπτύσσει ανοσολογική αντίδραση σε αυτήν την ακίδα γλυκοπρωτεΐνή, η ελπίδα είναι ότι θα μπορέσει να εμποδίσει τον ιό του Covid-19 από το να εισέλθει στα ανθρώπινα κύτταρα» Ενδεχόμενη απόδραση του υβριδικού ιού θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιδημίες -εικόνα αρχείου
Όταν ολοκληρώθηκε το ενημερωτικό βίντεο ο Φίσερ υποβλήθηκε από γιατρούς σε μια μακρά σειρά ερωτήσεων σχετικά με το ιατρικό του ιστορικό και για το αν εμφάνιζε κάποιο από τα συμπτώματα του κοροναϊού, ενώ έδωσε και δείγμα αίματος. Κατόπιν έπρεπε να δώσει τη συναίνεσή του για μια σειρά από ζητήματα.
«Συμφώνησα για τη λήψη φωτογραφιών στον χώρο εμβολιασμού, ότι δεν θα δωρίσω αίμα, ότι αν είμαι γυναίκα που θα μπορούσε να κυοφορήσει δέχομαι να λάβω επαρκή μέτρα αντισύλληψης…Και αυτό που μου τράβηξε την προσοχή: Ότι ‘συμφωνώ πως τα δείγματα που θα συλλεχθούν, θα θεωρηθούν δώρο προς το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης’. Δεν μπόρεσα να συγκρατήσω το χαμόγελό μου στη σκέψη ότι σε σε μια άλλη ομάδα του ίδιου πειράματος, ζητούν από κάποιους συμμετέχοντες να δωρίσουν δείγμα κοπράνων τους».
Επιστρέφοντας σπίτι, ο Φίσερ σκεφτόταν τις παρενέργειες:
«Όπως σε κάθε κλινικό πείραμα, έπρεπε οι συμμετέχοντες να ενημερωθούν για τις πιθανές παρενέργειες. Από τις ήπιες (ναυτία, πονοκέφαλος κλπ) ως τις σπάνιες και σοβαρές (πχ το Σύνδρομο Guillain-Barre, που προκαλεί σοβαρές αδυναμία και μπορεί και θάνατο). Είχα καθησυχαστεί πάντως ακούγοντας ότι χιλιάδες άνθρωποι είχαν ήδη λάβει το συγκεκριμένο εμβόλιο, χωρίς σοβαρές παρενέργειες».
Η ημέρα του εμβολιασμού
Μία εβδομάδα αργότερα, ο Φίσερ επέστρεψε στον νοσοκομείο St George, τον εξέτασαν ξανά και του ζήτησαν να περιμένει σε ένα μικρό δωμάτιο χωρίς παράθυρα.
«Για να διασφαλιστεί η στιβαρότητα των αποτελεσμάτων, ούτε οι συμμετέχοντες, ούτε όμως και οι γιατροί που χορηγούν το εμβόλιο γνωρίζουν αν μέσα στη σύριγγα βρίσκεται το πειραματικό εμβόλιο ή το εμβόλιο κατά της μηνιγγίτιδας. (…) Ύστερα από εβδομάδες αναμονής, ένα γρήγορο ξύσιμο τσίμπημα στο μπράτσο μου και μερικά δευτερόλεπτα εμβολιασμού… Κάποιο εμβόλιο ‘τρέχει’ πλέον μέσα στο αίμα μου. Δεν θα ξέρω ποιο από τα δύο μέχρι την ολοκλήρωση της μελέτης»
Η επόμενη φάση περιλαμβάνει τον διαχωρισμό των συμμετεχόντων σε μικρότερες ομάδες με διαφορετικό πρόγραμμα καταγραφής συμπτωμάτων και επαναληπτικώ εξετάσεων.
Η επόμενη ημέρα
Μια εβδομάδα μετά ζητήθηκε από τον Φίσερ να στείλει από το σπίτι του ένα συγκεκριμένο δείγμα.
«Έπρέπε να τρίψω τις αμυγδαλές μου με μπατονέτα για 10 δευτερόλεπτα, χωρίς να ακουμπήσω τα δόντια μου ή τη γλώσσα μου και μετά να βάλω την ίδια μπατονέτα στη μύτη μου, όσο βαθύτερα μπορούσα. Αν η ρινική εξέταση γίνει σωστά νιώθεις σαν να ‘γαργαλάς τον εγκέφαλό σου’.»
Ο Φίσερ τοποθέτησε την μπατονέτα σε ειδική συσκευασία και την ταχυδρόμησε. Μαζί έστειλε και τις απαντήσεις του σε ερωτήσεις που του είχαν τεθεί σχετικά με την καθημερινότητά του. Αν χρησιμοποίει Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, πόσους ανθρώπους συνάντησε έξω από το σπίτι του και αν έμεινε μαζί τους για περισσότερες από 5 ώρες. Λίγες ημέρες αργότερα έλαβε γραπτό μήνυμα ότι το τεστ του για τον κορονοαϊό βγήκε αρνητικό.
Τη διαδικασία αυτή είναι υποχρεωμένος να την ακολουθεί μια φορά την εβδομάδα τουλάχιστον για τους επόμενους 4 μήνες, ενώ έχει υποχρέωση να υποβάλλεται σε τακτικές αιματολογικές εξετάσεις για όλο το επόμενο έτος.
Ο Φίσερ συνεχίζει να μη γνωρίζει αν έχει εμβολιαστεί με το πολλά υποσχόμενο νέο εμβόλιο και περιμένει όπως όλοι μας τα οριστικά αποτελέσματα. Όπως δηλώνει πάντως όποιο και αν θα είναι τελικά το αποτέλεσμα του πειράματος, είναι ευτυχής που συμμετείχε.
«Το πειραματικό εμβόλιο της Οξφόρδης μπορεί τελικά να μην εξελιχθεί στο επίτευγμα που όλοι εύχονται. Μπορεί να μην εκπληρώσει τα επίπεδα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας που θα μας βγάλουν από αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Έτσι όμως είναι η επιστήμη – είναι μια μακρά, συλλογική πορεία γεμάτη από λανθασμένες παρακάμψεις και ποτέ μου δεν υπήρξα πιο ευγνώμων που την έχουμε».
