Κωστής Χατζηδάκης: Το πράσινο ΕΣΕΚ

Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα που εγκρίθηκε σήμερα από το υπουργικό συμβούλιο, τίθεται σε δημόσια διαβούλευση και θα υποβληθεί μέχρι το τέλος του έτους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι ένα κείμενο το οποίο εκφράζει συνολικά τη φιλοσοφία της κυβέρνησης, όχι μόνο για την ενέργεια, αλλά και για το μείζον ζήτημα της κλιματικής αλλαγής.

Είναι ένα κείμενο στο οποίο αποτυπώνεται σε μεγάλο βαθμό η πράσινη ατζέντα της κυβέρνησης. Ένα κείμενο στο οποίο γίνεται ξεκάθαρη η δέσμευση της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα, έτσι ώστε η Ελλάδα όχι μόνο να μην υστερεί στις πολιτικές για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και την προστασία του μέλλοντος των παιδιών μας, αλλά να βρεθεί στην πρωτοπορία αυτής της πολιτικής.

Το ΕΣΕΚ που σήμερα σας παρουσιάζουμε είναι ένα πράσινο ΕΣΕΚ.

Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και τη βιώνουμε στην καθημερινότητά μας. Έχουμε χρέος απέναντι στη δική μας και στις επόμενες γενιές να αλλάξουμε τον τρόπο που παράγουμε και καταναλώνουμε, ώστε να αποφύγουμε τα χειρότερα. Και πιστεύουμε ότι το νέο ΕΣΕΚ απηχεί την αγωνία και τους προβληματισμούς των νέων Ελλήνων και Ελληνίδων που έχουν, δικαίως, μεγάλη ευαισθησία για αυτά τα ζητήματα.

Το κείμενο του ΕΣΕΚ έχει ως στόχο να ενσωματώσει στον εθνικό σχεδιασμό τον στόχο της Συμφωνίας των Παρισίων για περιορισμό της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 βαθμό κελσίου (σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή). Προς αυτή την κατεύθυνση, κινούμαστε με γνώμονα τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (SDGs) Και, παράλληλα, υιοθετούμε το μακροπρόθεσμο στρατηγικό όραμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία μέχρι το έτος 2050.

Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) καθορίζει πιο φιλόδοξους εθνικούς στόχους σε σχέση με το αρχικό σχέδιο ΕΣΕΚ του Ιανουαρίου που είχε σταλεί για αξιολόγηση προς τις υπηρεσίες της ΕΕ. Αλλά και σε σχέση με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε πολλές περιπτώσεις θέτουμε τον πήχη πιο ψηλά.

Δεν θα πω τίποτα σχετικά με τα θέματα που αφορούν την ενέργεια με τη στενή έννοια, για τα οποία θα μιλήσει ο κ. Θωμάς. Μόνο μια εξαίρεση θα κάνω, αναφερόμενος στην εμβληματική δέσμευση για πλήρη απολιγνιτοποίηση της χώρας μέχρι το 2028, που ανακοινώθηκε από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στη Σύνοδο Κορυφής του ΟΗΕ. Η δέσμευση αυτή έβαλε απευθείας την Ελλάδα στην πρώτη ταχύτητα όσον αφορά στη μετάβαση στη νέα εποχή της ενέργειας και της περιβαλλοντικής προστασίας.

Η μετάβαση αυτή, όμως, οφείλει να είναι Δίκαιη για τις περιοχές που επηρεάζονται. Για αυτό και στα μέσα του 2020 στοχεύουμε να παρουσιάσουμε ένα ολοκληρωμένο Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης (Master Plan) που θα αποτελεί τον αναπτυξιακό οδικό χάρτη στη μετά-λιγνίτη εποχή. Αυτό θα περιλαμβάνει ένα πλέγμα μέτρων και προβλέψεων που θα αφορούν, μεταξύ άλλων: επενδυτικά και φορολογικά κίνητρα, νέες υποδομές, αξιοποίηση των τοπικών φυσικών πόρων, τη στήριξη της αγροτικής παραγωγής και του τουρισμού, τη μετεκπαίδευση των εργαζομένων, την εξασφάλιση των θέσεων εργασίας και την δημιουργία νέων μέσω ενός ευέλικτου αναπτυξιακού μετασχηματισμού και της ανάπτυξης όλων των τομέων της παραγωγής. Θα συσταθεί διυπουργική επιτροπή και θα οριστεί ένας συντονιστής υψηλού επιπέδου, ο οποίος θα συντονίζει τις δράσεις.

Έχοντας, λοιπόν μιλήσει μόνο για την απολιγνιτοποίηση, θα κλείσω την τοποθέτησή μου με κάποιες παρεμβάσεις που αφορούν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής εκτός του στενού πεδίου της ενέργειας:

1. Βεβαίως, ο δεύτερος πυλώνας κλιματικής πολιτικής –μετά τον μετριασμό εκπομπών- είναι η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Τα απαιτούμενα μέτρα προσαρμογής περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα παρεμβάσεων. Μιλάω, ενδεικτικά, για παρεμβάσεις που στοχεύουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, τη διαχείριση δασών και υδάτων, την προσαρμογή των προδιαγραφών κατασκευής κτιρίων και υποδομών σε πιθανές μελλοντικές κλιματικές συνθήκες και την προστασία παράκτιων πόλεων από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Στόχος μας είναι, ιδιαίτερα με την αξιοποίηση του ευρωπαϊκού έργου «LIFE-IP AdaptInGR – Boosting the implementation of adaptation policy across Greece», να εφαρμόσουμε μια ολοκληρωμένη πολιτική προσαρμογής, η οποία θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιφέρειας.
2. Επιπλέον, στο σχέδιό μας ενσωματώνουμε τις αρχές της βιώσιμης κινητικότητας, για να μειώσουμε τις εκπομπές ρύπων και να συμβάλλουμε στη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών, ιδιαίτερα στις πόλεις. Θέλουμε να βοηθήσουμε τις αστικές περιοχές να περάσουν σε νέα εποχή, με σύγχρονα κοινόχρηστα μεταφορικά μέσα, με άνετο περπάτημα και εκτεταμένη χρήση ποδηλάτου.
3. Ο τομέας της διαχείρισης αποβλήτων, πέρα από τη σημασία του για την καθημερινότητα των πολιτών, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του εθνικού σχεδιασμού για την ενέργεια και το κλίμα. Το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) και τα αντίστοιχα Περιφερειακά Σχέδια Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) είναι υπό αναθεώρηση, με στόχο να μπει τέλος στις εικόνες ντροπής και να καλύψουμε το χαμένο έδαφος σε τομείς όπως η ανακύκλωση.
4. Αυτό συνδέεται, φυσικά και με τη μετάβαση σε πιο βιώσιμα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης. Η ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας –με την επαναχρησιμοποίηση υλικών- και η καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης είναι προτεραιότητες για μας, όπως καθίσταται σαφές στο κείμενο του ΕΣΕΚ. Για αυτό προχωράμε στην άμεση εφαρμογή της σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας για απαγόρευση πλαστικών μιας χρήσης με μια ειδική ομάδα έργου που έχουμε δημιουργήσει στο υπουργείο. Η επιμήκυνση του κύκλου ζωής των προϊόντων θα συμβάλλει ουσιαστικά στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της παραγωγής και της κατανάλωσης, και θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για ενίσχυση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας.

Αυτή είναι άλλωστε η συνολική φιλοσοφία του νέου Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα που παρουσιάζουμε σήμερα. Η προστασία του περιβάλλοντος μπορεί και θέλουμε να γίνει καταλύτης ανάπτυξης για τον τομέα της ενέργειας και συνολικά για την ελληνική οικονομία. Αυτό δεν αποτελεί δικιά μας πατέντα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στρέφεται αποφασιστικά προς την κατεύθυνση της πράσινης ανάπτυξης. Και στόχος μας είναι η Ελλάδα να κάνει τα άλματα που χρειάζεται για να βρεθεί στην πρώτη ταχύτητα αυτής της νέας πραγματικότητας.