Το ΝΑΤΟ ετοιμάζεται για τον Ψυχρό Πόλεμο ΙΙ, ενώ προσπαθεί να αποφύγει τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Ο Μπάιντεν και οι δυτικοί ηγέτες εργάζονται για την υπεράσπιση της Ουκρανίας και των χωρών του ΝΑΤΟ, ταυτόχρονα όμως και για τον περιορισμό της Ρωσίας και την αποφυγή μιας παγκόσμιας σύγκρουσης.

Οι συναντήσεις μεταξύ του αμερικανού προέδρου, Τζο Μπάιντεν, και των ηγετών της δυτικής Συμμαχίας στις Βρυξέλλες την Πέμπτη, κατέστησαν δύο πράγματα εντυπωσιακά σαφή:

Πρώτον, η εποχή μετά τον Ψυχρό Πόλεμο έληξε στις 24 Φεβρουαρίου, όταν η Ρωσία εισέβαλε παράνομα στην Ουκρανία, και η νέα στρατηγική επιταγή για τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ είναι η προσαρμογή στα νέα δεδομένα ενός δεύτερου Ψυχρού Πολέμου.

Δεύτερον, οι ηγέτες της Συμμαχίας, επιδεικνύοντας μεγάλη ενότητα και αποφασιστικότητα, επιθυμούν να παράσχουν όποια υποστήριξη μπορούν στην Ουκρανία, η οποία δεν απειλεί να κλιμακώσει την τρέχουσα σύγκρουση σε έναν τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Πριν από τριάντα χρόνια, μήνα Μάρτιο, γράφει ο David Rothkopf στην Daily Beast, οι κυβερνήσεις της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας και τα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης συναντήθηκαν για να δημιουργήσουν μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας για τον κόσμο «μετά τον Ψυχρό Πόλεμο».

Οι δυτικοί ηγέτες πραγματοποίησαν μια σειρά έκτακτων συναντήσεων, στις οποίες συνεργάστηκαν για την ανάπτυξη «μιας νέας, διαρκούς τάξης ειρήνης στην Ευρώπη μέσω του διαλόγου, της εταιρικής σχέσης και της συνεργασίας».

Αντίθετα, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, άνοιξε τη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες την Πέμπτη, δηλώνοντας ότι η Συμμαχία πρέπει τώρα να «ανταποκριθεί σε μια νέα πραγματικότητα ασφάλειας στην Ευρώπη».

Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του προέδρου Μπάιντεν, Τζέικ Σάλιβαν, περιέγραψε ως έναν από τους στόχους της συνάντησης την κατάρτιση ενός «μακροπρόθεσμου σχεδίου» για την ανάπτυξη των δυνάμεων του ΝΑΤΟ κατά μήκος των ανατολικών συνόρων της συμμαχίας.

Αμερικανοί αξιωματούχοι μού είπαν, τονίζει ο Rothkopf, ότι αυτό θα αποτελέσει επίσης κεντρικό στοιχείο των συζητήσεων σχετικά με τη «νέα στρατηγική αντίληψη» του ΝΑΤΟ, που θα καθοριστεί στην προσεχή Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας, η οποία έχει προγραμματιστεί να διεξαχθεί στη Μαδρίτη τον Ιούνιο.

Ανακοινώθηκε επίσης ότι ο Στόλτενμπεργκ θα παραμείνει στη θέση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ για έναν επιπλέον χρόνο, προκειμένου να βοηθήσει τη Συμμαχία να διαχειριστεί την τρέχουσα κρίση.

Οι έκτακτες συνεδριάσεις που πραγματοποιήθηξαν αυτή την εβδομάδα είχαν επίσης ως στόχο να καθορίσουν τους τρόπους με τους οποίους η Συμμαχία θα μπορούσε να παράσχει πρόσθετη στήριξη στην Ουκρανία.

Ο Τζο Μπάιντεν ανέφερε ότι οι ΗΠΑ θα το πράξουν μέσω της παροχής πρόσθετης στρατιωτικής βοήθειας. Σε γραπτή δήλωσή του, ο αμερικανός πρόεδρος ανέφερε: «Δεσμευόμαστε να αποστείλουμε πρόσθετο εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων αεράμυνας, για να βοηθήσουμε την Ουκρανία».

Το τελευταίο σημείο, σχετικά με την αεράμυνα, αποτέλεσε ένα ευαίσθητο σημείο στην κατά τα άλλα ισχυρή υποστήριξη του ΝΑΤΟ προς την Ουκρανία – γεγονός που κατέστη σαφές κατά τη διάρκεια μιας ζωντανής βιντεοσκοπημένης ομιλίας του προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, προς τους δυτικούς ηγέτες.

Κατά τη διάρκεια των δηλώσεών του, ο Ζελένσκι έκανε μια παθιασμένη έκκληση για έστω ένα μικρό μέρος των δυτικών πόρων, προκειμένου να βοηθήσει τις μέχρι στιγμής αξιοσημείωτες προσπάθειες της χώρας του να αμυνθεί. Ζήτησε μόλις «το 1% όλων των αεροπλάνων σας, το 1% όλων των αρμάτων σας», καθώς και αντιαεροπορικά και αντιπλοϊκά όπλα.

Η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε επίσης την πρόθεσή της να παράσχει ένα δισεκατομμύριο δολάρια σε βοήθεια προς την Ευρώπη για την ανακούφιση των προσφύγων, καθώς και τη δέσμευσή της να δεχθεί έως και 100.000 ουκρανούς πρόσφυγες στις Ηνωμένες Πολιτείες, για να βοηθήσει στην ανακούφιση της αυξανόμενης ανθρωπιστικής κρίσης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν επαναλήφθηκαν οι προηγούμενες εκκλήσεις του Ζελένσκι για μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων που θα επιβάλλεται από το ΝΑΤΟ.

Προφανώς, ο ουκρανός πρόεδρος αρχίζει απρόθυμα να συμβιβάζεται με το γεγονός ότι, ενώ το ΝΑΤΟ έχει δεσμευτεί να στηρίξει την Ουκρανία, έχει επίσης δεσμευτεί να μην παρέχει τίποτα που θα μπορούσε να προκαλέσει μια ευρύτερη κλιμάκωση του πολέμου, μια κλιμάκωση που θα «έσπρωχνε» τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ στον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τούτου λεχθέντος, οι συζητήσεις των Βρυξελλών κατέστησαν σαφές ότι οι δυτικοί ηγέτες ανησυχούν έντονα πως, ακόμη και χωρίς μια τέτοια κλιμάκωση από την πλευρά τους, ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα μπορούσε σύντομα να καταφύγει στη χρήση όπλων μαζικής καταστροφής στην Ουκρανία. (Και αυτό, αφού ο Πούτιν έχει ήδη καταδικαστεί από τις ΗΠΑ και πολλούς από τους συμμάχους ως «εγκληματίας πολέμου»).

Μάλιστα, ο Ζελένσκι υποστήριξε πώς υπάρχουν περαιτέρω αποδείξεις ότι η «βαρβαρότητα» του Πούτιν δεν γνωρίζει όρια, με αναφορές για τη χρήση όπλων φωσφόρου εναντίον πολιτικών στόχων στη χώρα του – κάτι που είναι αντίθετο με το Διεθνές Δίκαιο.

Από την πλευρά τους, ο Μπάιντεν και οι ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν να ενισχύσουν την άμυνα κατά των όπλων μαζικής καταστροφής κατά μήκος των συνόρων της Ευρώπης με τη Ρωσία.

Προειδοποίησαν επίσης τη Μόσχα ότι τυχόν επιθέσεις με τέτοια όπλα, όπως μια χημική επίθεση, θα έχουν ως αποτέλεσμα μια ισχυρή απάντηση. (Αν και αξιωματούχοι των ΗΠΑ έχουν επισημάνει ότι μια τέτοια επίθεση είναι στη σφαίρα του πιθανού, παραμένει ασαφές ποια θα ήταν η απάντηση).

Πράγματι, φαίνεται ότι το επίπεδο αντίδρασης σε μια ρωσική κλιμάκωση είναι το επόμενο «μεγάλο ερώτημα» που αναδύεται, σε αυτή την προσπάθεια να εξισορροπηθούν οι επείγουσες ανάγκες της Ουκρανίας με την επιθυμία αποφυγής κλιμάκωσης.

Η τριπλή προσέγγιση των ΗΠΑ, της Ευρώπης και των άλλων φιλικών κρατών ήταν η παροχή στρατιωτικής και ανθρωπιστικής βοήθειας, καθώς και η αύξηση της πίεσης μέσω κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Αλλά κάθε μία από αυτές τις προσπάθειες έχει σαφή όρια.

Δεν θα υπάρξει άμεση ανάπτυξη δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία. Δεν θα υπάρξει ζώνη απαγόρευσης πτήσεων ή, όπως προς το παρόν φαίνεται, ανάπτυξη αεροσκαφών. Θα υπάρξει ουσιαστική βοήθεια για τους περισσότερους από 3,5 εκατομμύρια ουκρανούς πρόσφυγες, αλλά όταν πρόκειται για την αποδοχή των προσφύγων, η «όρεξη» για κάτι τέτοιο διαφέρει από έθνος σε έθνος.

Και όσον αφορά στις κυρώσεις, ενώ οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ήδη νέο πακέτο εναντίον 400 ρωσικών ελίτ και οντοτήτων, ένα επαναλαμβανόμενο μήνυμα στη Σύνοδο Κορυφής ήταν πως ευρωπαϊκά έθνη, όπως η Γερμανία, δηλώνουν ότι, προς το παρόν, δεν είναι σε θέση να σταματήσουν να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Ένα κομβικό σημείο στη Σύνοδο Κορυφής ήταν η εξεύρεση τρόπων για τη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια. Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έθεσε ως στόχο να μπορέσει να αντέξει έως και δύο χρόνια χωρίς την ανάγκη ρωσικών πόρων.

Και αυτό ακριβώς μπορεί να θεωρηθεί ως μια προετοιμασία, όχι μόνο για έναν μεγαλύτερης διάρκειας πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και για τις πραγματικότητες της νέας εποχής του Ψυχρού Πολέμου ΙΙ, στην οποία εισερχόμαστε.

Αλλά αν η Ρωσία χρησιμοποιήσει όπλα μαζικής καταστροφής, μπορεί κάλλιστα η Δύση να χρειαστεί να αλλάξει τη στάση της όσον αφορά στη στρατιωτική υποστήριξη (ή τις ενεργειακές κυρώσεις), προκειμένου να έχει τη δυνατότητα να απαντήσει δυναμικά. Και αυτό θα καταστήσει ακόμη πιο επισφαλή την εξισορρόπηση μεταξύ της διαχείρισης των αναγκών του τρέχοντος πολέμου, της προετοιμασίας για ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο και της προσπάθειας αποφυγής μιας ευρύτερης, πιο επικίνδυνης παγκόσμιας σύγκρουσης.

Ενώ οι δημόσιες ανακοινώσεις για την υποστήριξη της Ουκρανίας και την αλληλεγγύη της Συμμαχίας κυριάρχησαν στις ατζέντες των ηγετών στην Ευρώπη αυτή την εβδομάδα, είναι τα παρασκηνιακά ερωτήματα σχετικά με το τι θα μπορούσε να συμβεί, σε περίπτωση που ο Πούτιν εξαπολύσει ένα νέο κύμα επιθέσεων, που είναι τα πιο ευαίσθητα, τα οποία μπορεί να έχουν και τις μεγαλύτερες συνέπειες για τους λαούς της Ουκρανίας και του κόσμου.

Στις Βρυξέλλες, ο πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε ότι το ΝΑΤΟ είναι τόσο «ισχυρό και ενωμένο όσο ποτέ άλλοτε». Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτό είναι αλήθεια. Αλλά η εξελισσόμενη κατάσταση στην Ουκρανία και τα μεγάλα ερωτήματα που έμειναν αναπάντητα στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής αυτής της εβδομάδας, υποδηλώνουν ότι το ΝΑΤΟ δοκιμάζεται επίσης με τρόπους που σπάνια (αν ποτέ) έχει δοκιμαστεί.

Οι πιο δύσκολες και γεμάτες κινδύνους προκλήσεις που σχετίζονται με αυτό τον πόλεμο, ο οποίος διαρκεί πλέον ένα μήνα, στην Ουκρανία και με τη νέα εποχή στην οποία έχουμε εισέλθει, βρίσκονται ακόμη μπροστά μας.