Παρέμβαση στο συνέδριο του Πανεπιστημίου Πειραιά με θέμα «Το δημογραφικό πρόβλημα και η γήρανση του πληθυσμού στην Ελλάδα», που πραγματοποιήθηκε σήμερα, έκανε ο βουλευτής του ΚΚΕ, Μανώλης Συντυχάκης. Στην ομιλία του τόνισε:
«Ως ΚΚΕ παρακολουθούμε σταθερά την επιστημονική συζήτηση για το δημογραφικό ζήτημα, επικεντρώνοντας στην ιστορική του εξέλιξη και στις βαθύτερες αιτίες που αντανακλώνται στους δημογραφικούς δείκτες. Από αυτή τη σκοπιά διαμορφώνουμε και συγκεκριμένες προτάσεις.
Η συζήτηση για το δημογραφικό πρόβλημα δεν αφορά μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, στα κράτη- μέλη της ΕΕ, στην Κίνα, που διαβλέπουν τάσεις μείωσης του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, ανταγωνιστικά σε σχέση με την Ινδία.
Οι παράγοντες που συνθέτουν το δημογραφικό πρόβλημα είναι πρωτίστως οικονομικοί, κοινωνικοί, πολιτικοί, πολιτιστικοί. Από αυτήν την άποψη οι δημογραφικές εξελίξεις είναι άμεσα συνυφασμένες με τις συνθήκες αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης, με τους συνολικότερους όρους ζωής της λαϊκής οικογένειας, των νέων ζευγαριών.
Στην Ελλάδα, οι πολιτικές που προωθούν τόσο η σημερινή κυβέρνηση της ΝΔ, όσο και των προηγούμενων κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ και άλλων, με βάση τις κατευθύνσεις της ΕΕ, είναι μέρος του προβλήματος, όχι της λύσης.
Πιο συγκεκριμένα ορισμένα ζητήματα για τη στήριξη της οικογένειας. Η μείωση του λαϊκού εισοδήματος, η ακρίβεια σε είδη βασικής ανάγκης και ενοίκια, η ενεργειακή φτώχεια σε συνδυασμό με την παραπέρα υποβάθμιση κι εμπορευματοποίηση της Υγείας, της ολόπλευρης κοινωνικής στήριξης παιδιών, ηλικιωμένων, ΑμεΑ, η δραστική μείωση των κρατικών δαπανών για κοινωνικές παροχές και οικογενειακά επιδόματα γιγαντώνουν την ανασφάλεια. Όλα αυτά αντικειμενικά δημιουργούν σοβαρά εμπόδια για τη δημιουργία οικογένειας.
Τα εμπόδια αυτά μεγεθύνονται για την πλειοψηφία των νέων γυναικών, με βάση τις δυσκολίες συνδυασμού της συμμετοχής στην κοινωνική εργασία με τη μητρότητα. Πρόκειται για τις στρατηγικές κατευθύνσεις γενίκευσης των ελαστικών μορφών εργασίας γυναικών και ανδρών, ως προϋπόθεση για την ένταση της εκμετάλλευσης, για την ανταγωνιστικότητα του κεφαλαίου. Έτσι, γενικεύεται η ανασφάλεια της μισθωτής και αυτοαπασχολούμενης, η έλλειψη σταθερού ημερήσιου και εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας, η εντατικοποίηση της δουλειάς χωρίς ουσιαστικά η γυναίκα να έχει απαλλαγεί από την ατομική φροντίδα και ευθύνη όχι μόνο για την αναπαραγωγή της δικής της εργατικής δύναμης, αλλά και για τη στήριξη των παιδιών της, συχνά και των ηλικιωμένων γονέων.
Στην πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων διαχρονικά κυριάρχησε η ανταποδοτικότητα ακόμα και μέσω των κρατικών δομών προσχολικής αγωγής, δημιουργικής απασχόλησης παιδιών, με τα τροφεία στους δημόσιους βρεφονηπιακούς σταθμούς, οι οποίοι υπολείπονται των σύγχρονων αναγκών της εργατικής, λαϊκής οικογένειας. Αντίστοιχα, τα προγράμματα για την περιβόητη “ευέλικτη φροντίδα” των παιδιών βρίσκονται στην αντίπερα όχθη από τη σύγχρονη ανάγκη των παιδιών για αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν φροντίδα και προσχολική αγωγή, για την ολόπλευρη ψυχοσωματική, διανοητική, κοινωνική τους ανάπτυξη. Με το πρόγραμμα «Νταντάδες της γειτονιάς», που αφορά τη φύλαξη βρεφών ηλικίας 2 μηνών έως 2,5 ετών, μια ακόμα υποβαθμισμένη “υπηρεσία φύλαξης” βρεφών και νηπίων, υποκαθιστούν την επιστημονικά οργανωμένη δομή της Προσχολικής Αγωγής και Φροντίδας. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και πρωτοβουλίες, όπως η αδρή χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης σε 120 μεγάλες επιχειρήσεις για τη δημιουργία ”χώρων φύλαξης” βρεφών στις εγκαταστάσεις τους. Λογαριάζουν τα αναγκαία μέτρα προστασίας και στήριξης της οικογένειας με τη λογική του “κόστους – οφέλους” για το κράτος και με γενικό κριτήριο το κέρδος των μονοπωλίων.
Τέλος, τελείως αντιδραστική είναι η αφετηρία της συζήτησης για τις δημογραφικές εξελίξεις στην Ελλάδα, σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ, με επίκεντρο την ανησυχία για την αύξησή των ηλικιωμένων στον γενικό πληθυσμό, που αντανακλά την άνοδο του προσδόκιμου ζωής.
Αλλά κι αυτό επιχειρείται να προσεγγιστεί από τη σκοπιά του καπιταλιστικού κέρδους. Εκδηλώνεται ιδιαίτερο ενδιαφέρον γύρω από τη λεγόμενη ”οικονομία φροντίδας” (σ.σ. ”care economy”), δηλαδή τις υπηρεσίες γύρω από τη φροντίδα των ηλικιωμένων. Επιχειρηματικοί όμιλοι και διακρατικές ενώσεις εντοπίζουν μια ”ανερχόμενη αγορά”. Η ίδια η ΕΕ, χαρακτηριστικά, έχει διαβλέψει ”οικονομικές ευκαιρίες που προκύπτουν από τις δημόσιες δαπάνες και τα έξοδα των ίδιων των καταναλωτών, που σχετίζονται με τη γήρανση του πληθυσμού”. Στο φόντο αυτό, επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς της Υγείας και Πρόνοιας προσβλέπουν στην ”αγορά” που δημιουργεί η εμπορευματοποίηση των υπηρεσιών και υποδομών φροντίδας των ηλικιωμένων.
Μια άλλη πλευρά αφορά στο πώς αξιοποιούνται ορισμένες τέτοιες εξελίξεις σε σχέση δήθεν με τη “βιωσιμότητα” του συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης. Ουσιαστικά, επιδιώκεται με εκβιαστικά διλήμματα η υποταγή των εργαζόμενων και των συνταξιούχων στις αντιασφαλιστικές ανατροπές που υλοποιούνται τις τελευταίες δεκαετίες από τις κυβερνήσεις, με βάση τις κατευθύνσεις της ΕΕ. Προχωρά η εξατομίκευση της σύνταξης, στα πλαίσια ενός Συστήματος Δημόσιας Κοινωνικής Ασφάλισης που αφορά κυριολεκτικά συντάξεις πείνας, και συμπληρώματα από τα επαγγελματικά ταμεία ή την ιδιωτική ασφάλιση. Ως ”λύση” στις μικρότερες συντάξεις και τον αυξημένο κίνδυνο φτώχειας, ιδιαίτερα για τις γυναίκες, προωθούνται τα συστήματα ”ευέλικτης συνταξιοδότησης´, τα προγράμματα ”μερικής συνταξιοδότησης” που συνδυάζουν τη δουλειά με μειωμένο ωράριο με μια ”μερική” συνταξιοδοτική παροχή. Η παράταση του εργάσιμου βίου και η ”ενεργός γήρανση” είναι κομβικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων του κεφαλαίου στην Ελλάδα, όπως και στις ΗΠΑ, σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης».
Ο βουλευτής του ΚΚΕ ανέδειξε ότι το ζήτημα της γεννητικότητας είναι βαθιά κοινωνικό. Οι νέοι και οι νέες για να αποφασίσουν να δημιουργήσουν οικογένεια θα πρέπει να νοιώθουν την ασφάλεια της σταθερής εργασίας, του σταθερού εισοδήματος για την κάλυψη αναγκών διατροφής, ένδυσης, ψυχαγωγίας, αθλητισμού, φτηνής σύγχρονης κατοικίας. Όπως είπε, «προϋποθέτει το κράτος να εξασφαλίζει όλα όσα χρειάζονται: δωρεάν υπηρεσίες Υγείας, με έμφαση στην πρόληψη, προγεννητικού ελέγχου, ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, παρακολούθησης της κύησης και του τοκετού, όπως και δωρεάν υπηρεσίες προσχολικής αγωγής, πρώιμης διάγνωσης και παρέμβασης, παιδείας, φροντίδας των ηλικιωμένων.
Με βάση τις δυνατότητες της επιστήμης, της τεχνολογίας, της ραγδαίας αύξησης της παραγωγικότητας, όλα αυτά μπορούν να αποτελέσουν κατοχυρωμένα και καθολικά δικαιώματα. Στο πλαίσιο, όμως, μιας άλλης ανάπτυξης που στο επίκεντρο έχει την ικανοποίηση των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών, και όχι το καπιταλιστικό κέρδος. Απαιτεί ένα επιστημονικά κεντρικό σχέδιο, στηριγμένο στην κοινωνική ιδιοκτησία των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, με πρωταγωνιστή στα όργανα της οικονομίας και της εξουσίας τον εργαζόμενο άνθρωπο.
Σε αυτή την κατεύθυνση, το ΚΚΕ διατυπώνει συγκεκριμένες προτάσεις με κριτήριο τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες τόσο στη Βουλή, όσο και στους εργατικούς, λαϊκούς αγώνες».
