H Ρέα Γαλανάκη, η σπουδαία συγγραφέας η οποία «αφουγκράζεται το παρελθόν έχοντας βαθιά συναίσθηση ότι η μνήμη διασώζει το ιστορικό γίγνεσθαι του παρόντος» είναι από χθες κάτοχος του Μεγάλου Βραβείου Γραμμάτων για τη συνολική προσφορά του έργου της.
Το υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε τα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία 2023 για το εκδοτικό έτος 2022 τιμώντας την πολυμεταφρασμένη συγγραφέα που με κάθε βιβλίο της προσφέρει μια «πολυδιάστατη εμπειρία».
Οπως επισημαίνεται στο σκεπτικό της εννιαμελούς επιτροπής: «Η ποιητική αντίληψη με την οποία η Ρέα Γαλανάκη επεξεργάζεται τη γλώσσα στο πεζογραφικό έργο της –εξάλλου είχε προηγηθεί η θητεία της στην ποίηση– δημιουργεί πλέγματα συνδηλώσεων που παρασέρνουν τους αναγνώστες σε παλίμψηστα εικόνων, αισθημάτων και προβληματισμών.
Το επαναλαμβανόμενο μοτίβο “η μετά τη ζωή ζωή των γυναικών” (“Ελένη ή Ο Κανένας”), τα πολλαπλά φαντασιωσικά υποστρώματα του “λαβυρίνθου” (“Ο αιώνας των λαβυρίνθων”) και πλείστα όσα άλλα παραδείγματα καθιστούν την παρακολούθηση των πεζογραφημάτων της μια πολυδιάστατη εμπειρία.
Η Ρέα Γαλανάκη έχει κατορθώσει να ανοίξει νέους δρόμους στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την εγγραφή της Ιστορίας και του ιστορικού βιώματος στο σύγχρονο λογοτεχνικό κείμενο.
Παράλληλα, οι εθνοτικές και οι έμφυλες ταυτότητες, με τα εσωτερικά ρήγματα και τις αντιπαραθέσεις τους, προβάλλουν σπαρακτικά στο έργο της, μέσα σε όλη τη δυναμική της μεταμοντέρνας αντιφατικότητάς τους.
Για να επιτευχθεί αυτό οι ήρωες της Γαλανάκη καταγράφουν το παρελθόν, ανακαλύπτουν προγονικές μνήμες, συλλέγουν μαρτυρίες, περνούν από λεπταίσθητες ψυχολογικές διακυμάνσεις, μάχονται υπαρξιακά με τον εαυτό τους και αναζητούν την αυτογνωσία».
Η επιτροπή συγκρίνει διακειμενικά τα λογοτεχνικά της έργα, από τον εμβληματικό «Βίο του Ισμαήλ Φερίκ Πασά» έως και το αυτοβιογραφικό και αυτοαναφορικό «Εμμανουήλ και Αικατερίνη», επισημαίνοντας ότι «ο αναγνώστης αλλά και ο σύγχρονος ή μελλοντικός μελετητής του συνόλου του έργου της μπορεί να εντοπίσει σημαντικές αφηγηματικές τεχνικές, εγκιβωτισμένη ροή, φιλοσοφικό στοχασμό, λογοτεχνικό μεταβολισμό μαρτυριών, συγκροτημένο έντεχνο λόγο, οριοθετημένο πολιτισμικό, ιδεολογικό και φιλοσοφικό πλαίσιο και περίτεχνους λογοτεχνικούς χειρισμούς. Παράλληλα, μπορεί να εισχωρήσει βαθιά στη γλωσσική αισθητική της συγγραφέα και να ανακαλύψει τον σεβασμό της για την ελληνική γλώσσα, γεγονός που αναντίρρητα δηλώνει την υψηλή αφηγηματική της δεινότητα».
Τα υπόλοιπα βραβεία έχουν ως εξής:
● Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος στην Ισμήνη Καρυωτάκη για το έργο της «Φυγόδικος δεν ήμουν», εκδόσεις Ποταμός.
● Κρατικό Βραβείο Διηγήματος-Νουβέλας απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη για το έργο του «Το όνομά σου», εκδόσεις Το Ροδακιό.
● Κρατικό Βραβείο Ποίησης ομόφωνα στον Σταύρο Ζαφειρίου για το έργο του «Πράσινος ουρανός, μπλε χορτάρι», εκδόσεις Νεφέλη.
● Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής κατά πλειοψηφία στον Χρήστο Λούκο για το έργο του «Η Ερμούπολη της Σύρου (1821-1950). Από το Λίβερπουλ της Ανατολικής Μεσογείου στη βαμβακούπολη των Κυκλάδων», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
● Κρατικό Βραβείο Μαρτυρίας-Bιογραφίας-Χρονικού-Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας απονέμεται κατά πλειοψηφία στους Σπύρο Παπαϊωάννου – Κώστα Βλησίδη για το έργο τους «Το φρικτόν τέμενος της αμαρτίας (Α’ Μέρος: Το πορνείο των Βούρλων Δραπετσώνας μέσα από γραπτές πηγές, Β’ Μέρος: Ιχνηλάτηση του τόπου και του χρόνου των “Βούρλων” της Δραπετσώνας)», έκδοση Ινστιτούτου Μελέτης της Τοπικής Ιστορίας και της Ιστορίας των Επιχειρήσεων.
● Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα κατά πλειοψηφία στον Αρη Αλεξανδρή για το έργο του «Πώς ο Ιγνάτιος Καραθοδωρής έχασε τα πάντα», εκδόσεις Μεταίχμιο.
● Το Ειδικό Κρατικό Βραβείο για βιβλίο που προάγει σημαντικά τον διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα απονέμεται ομόφωνα στον Γιάννη Πάσχο για το έργο του «Το χρονικό ενός δυσλεκτικού», εκδόσεις Περισπωμένη.
● Το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης Εργου Ξένης Λογοτεχνίας στην Ελληνική Γλώσσα απονέμεται ομόφωνα εξ ημισείας στη Μυρτώ Καλοφωλιά, για τη μετάφραση του έργου του Anthony Doerr «Νεφελοκοκκυγία», εκδόσεις Πατάκη, και στον Σωτήρη Σουλιώτη, για τη μετάφραση του έργου του Jon Fosse «Το άλλο όνομα», εκδόσεις Gutenberg.
● Το Κρατικό Βραβείο Απόδοσης Εργου της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στα Νέα Ελληνικά απονέμεται ομόφωνα εξ ημισείας στον Παύλο Καλλιγά, για τη μετάφραση του έργου του Πλάτωνα «Παρμενίδης», εκδόσεις Στιγμή, και στον Θεόδωρο Κ. Στεφανόπουλο, για τη μετάφραση του έργου του Ηρώνδα «Μιμίαμβοι», εκδόσεις Κίχλη.
