Δεν είναι η πρώτη φορά που αποχαρακτηρισμένα έγγραφα των μυστικών υπηρεσιών διαφόρων χωρών αποκαλύπτουν, μετά την παρέλευση βεβαίως αρκετών δεκαετιών, ενδιαφέρουσες και ενίοτε ανεξερεύνητες πτυχές της ιστορίας.
Αυτό συμβαίνει και με αποχαρακτηρισμένα έγγραφα της CIA που χρονολογούνται στο 1949 και αναφέρονται στο Μακεδονικό ζήτημα, στο ενδεχόμενο ελληνικής εισβολής στην Αλβανία, καθώς και στην αποσκίρτηση του Τίτο από το σοβιετικό μπλοκ.
Είναι αξιοσημείωτο ότι σε όλα τα έγγραφα της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών χρησιμοποιείται ο όρος «Μακεδονία», ενώ στο πλαίσιο μιας ανασκόπησης του «Μακεδονικού ζητήματος» γίνεται λόγος για «ελληνική Μακεδονία» και «γιουγκοσλαβική Μακεδονία».
Σε ένα τηλεγράφημα που χρονολογείται στα τέλη του Εμφυλίου, τον Ιούλιο του 1949, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ εμφανίζεται ικανοποιημένο από την απόφαση της Γιουγκοσλαβίας να κλείσει τα σύνορα για τους αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού.
Επίσης, όπως προκύπτει από τα υπό εξέταση έγγραφα, οι ΗΠΑ δεν είχαν την πρόθεση να πιέσουν τον Τίτο να ικανοποιήσει τις ελληνικές θέσεις σχετικά με τη Μακεδονία.
Σε αρκετά από τα αμερικανικά τηλεγραφήματα αναλύεται η ζημιά που είχε προκαλέσει στην ΕΣΣΔ η αποσκίρτηση του Τίτο από το σοβιετικό μπλοκ.
Το ενδεχόμενο ελληνικής εισβολής στην Αλβανία
Στα έγγραφα της CIA περιλαμβάνονται περιλήψεις διπλωματικών τηλεγραφημάτων και σχόλια, που φανερώνουν πως ο Τίτο και οι πρεσβευτές της Ουάσινγκτον στα Βαλκάνια ήταν ανήσυχοι για το ενδεχόμενο ελληνικής στρατιωτικής επέμβασης στην Αλβανία.
Τα έγγραφα της CIA φανερώνουν πως το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είχε ζητήσει από τον αμερικανό πρέσβη στην Ελλάδα να καταστήσει απολύτως σαφές στην ελληνική κυβέρνηση ότι οι ΗΠΑ ήταν κατηγορηματικά αντίθετες σε ενδεχόμενη εισβολή του εθνικού στρατού στην Αλβανία, στο πλαίσιο των επιχειρήσεων κατά των ελλήνων κομμουνιστών ανταρτών.
Το ενδεχόμενο ελληνικής εισβολής στην Αλβανία προβλημάτιζε πολύ και τον Τίτο, ο οποίος είχε δηλώσει το Σεπτέμβριο στον αμερικανό πρέσβη ότι μια τέτοια εξέλιξη θα προκαλούσε μια ιδιαίτερα δυσχερή κατάσταση για τη Γιουγκοσλαβία. Προς τούτο είχε καλέσει τις ΗΠΑ να μεσολαβήσουν, ώστε η Αθήνα να μην κινηθεί εναντίον των Τιράνων.
Σε αυτό το σημείο παρατηρείται διαφοροποίηση μεταξύ της στάσης του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και της CIA, καθώς η δεύτερη δεν ήταν αντίθετη σε επιχειρήσεις μικρής κλίμακας κατά των ανταρτών σε αλβανικά εδάφη.
Το ενδεχόμενο αύξησης της δύναμης του Ελληνικού Στρατού
Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι ΗΠΑ αρνήθηκαν συστηματικά να συναινέσουν στα πιεστικά αιτήματα της Αθήνας, και δη του Παπάγου, για την αύξηση της δύναμης του εθνικού στρατού.
Οι ΗΠΑ εξέφρασαν με τηλεγραφήματά τους την αντίθεσή τους στην πρόταση για αύξηση του αριθμού των ανδρών στις 250.000, καθώς θεωρούσαν πως η χώρα όδευε προς το τέλος του Εμφυλίου και θα έπρεπε να διαθέσει τους όποιους πόρους της για την επίτευξη της ανοικοδόμησης.
Επίσης, σε εκείνη τη φάση οι ΗΠΑ δεν απέκλειαν και το ενδεχόμενο διάλυσης των Σωμάτων Ασφαλείας, χωρίς όμως αυτό να συνεπάγεται διακοπή του προγράμματος οικονομικο-στρατιωτικής στήριξης της χώρας μας.
