Μετά την υγεία, η ευτυχια είναι η δεύτερη πιο συνηθισμένη ευχή για τι το επιθυμούμε να μας φέρει το νέο έτος. Εύκολο να το λες, δύσκολο να το κάνεις. Κι όμως, η ευτυχία, μας λέει η επιστήμη, είναι κάτι που μπορούμε αν όχι να κερδίσουμε, τουλάχιστον να προσεγγίσουμε, αλλάζοντας απλές καθημερινές συνήθειες.
Οι επιστημονικοί συντάκτες του ΒBC Science, μοιράζονται οκτώ κορυφαίες συμβουλες, για ένα πιο ευτυχισμένο 2025.
Κάντε νέες φιλίες, όσο μεγαλώνετε
Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι η φιλία κάνει καλό στην υγεία – ψυχική και σωματική – σε ανθρώπους κάθε ηλικίας. Όμως όσο μεγαλώνουμε, οι φίλοι μπορούν να γίνουν για μας σημαντική πηγή ευτυχίας. Ενώ συνήθως οι ηλικιωμένοι στενεύουν τον κοινωνικό τους κύκλο, δίνοντας προτεραιότητα στα ήδη οικεία τους πρόσωπα, οι έρευνες δείχνουν ότι ακριβώς σε αυτό το στάδιο έχουν περισσότερο ανάγκη από νέους φίλους.
Η πρώτη συμβουλή των επισταγκαλιάστε τα οφέλη της φιλίας. ς φιλίας είναι διαφορετικά από ό,τι οι οικογενειακές χέσεις – οι οποίες συχνά βασίζονται σε ένα πλέγμα υποχρεώσεων. Καθώς οι φιλίες είναι εθελοντικές, μη υποχρεωτικές σχέσεις – που μπορούν να αρχίσουν ή να τελειώσουν ανά πάσα στιγμή – έχουν διαφορετικά πλεονεκτήματα.
Μπορεί οι ηλικιωμένοι να αντιμετωπίζουν ακόμα και πρακτικές δυσκολίες στο να γνωρίσουν νέους ανθρώπους, ωστόσο κανονικά θα έπρεπε να είναι πιο εύκολο να συνδεθούμε με τους άλλου όσο ωριμάζουμε.
Η προσπάθεια διατήρησης ποιοτικών φιλικών σχέσεων καθώς μεγαλώνουμε αξίζει τον κόπο, και όχι μόνο για την ψυχική μας ευεξία. Έχει αποδειχθεί ότι οι φιλίες βελτιώνουν επίσης τη γνωστική μας λειτουργία και τη σωματική μας υγεία. Στην πραγματικότητα, οι έρευνες δείχνουν σταθερά ότι οι φιλίες είναι εξίσου σημαντικές με τους οικογενειακούς δεσμούς στην πρόβλεψη της ευημερίας κατά την ενηλικίωση και τα γηρατειά.
Εξασκηθείτε στην «confelicity»
Η συμπόνια είναι ένα γνωστό θεμέλιο της αληθινής φιλίας. Προερχόμενη από τα λατινικά για τον «κοινό πόνο», αυτή η ενσυναίσθηση μας βοηθά να σχηματίσουμε ισχυρούς δεσμούς όταν οι φίλοι μας χρειάζονται βοήθεια. Αλλά υπάρχει και μια αντίθετη κατάσταση που είναι σχετικά άγνωστη και εξίσου σημαντική – η «confelicity», όπως έγραψε ο David Robson για το BBC.
Σημαίνει «κοινή ευτυχία», είναι μια υποτιμημένη πτυχή των καλών σχέσεων και θα μπορούσε να είναι εξίσου σημαντική με τη συμπόνια για τη διατήρηση των φιλικών σχέσεων, όπως δείχνουν πολλαπλές μελέτες. Στα ελληνικά θα το αποδίδαμε με αυτό που συχνά λέμε σε όσους αγαπάμε, ότι «χαίρομαι με τη χαρά σου»
Όταν ένας φίλος μας έχει καλά νέα να μοιραστεί, αξίζει να τα υποδεχτούμε με ειλικρινή ενθουσιασμό. Να δείξουμε έμπρακτα ενδιαφέρον, κάνοντας ερωτήσεις γι’αυτά. Αν δείξουμε αδιαφορία ή υποτίμηση, κινδυνεύουμε ακόμα και να καταστρέψουμε μια φιλία.
Κάντε λίγο εθελοντισμό
Είναι σχεδόν κλισέ να λέμε ότι το να κάνεις κάτι για κάποιον άλλο σε κάνει να νιώθεις καλύτερα από το να ανταμείβεις τον εαυτό σου. Αλλά όσο περισσότερα μαθαίνουμε για τον αλτρουισμό, τόσο περισσότερο φαίνεται να ισχύει.
Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι ο εθελοντισμός μπορεί να βοηθήσει ακόμη και σε καταστάσεις όπως ο χρόνιος πόνος και η κατάθλιψη. Επιστημονική μελέτη του 2002 σε εθελοντές – ασθενείς που υπέφεραν από χρόνιο πόνο, έδειξαν ότι σε όσους ανατέθηκε να φροντίσουν άλλους με τα ίδια προβλήματα, έδειξαν βελτίωση στα δικά τους συμπτώματα. Όσο εργάζονταν εθελοντικά, είδαν σταδιακά τους δείκτες έντασης του πόνου που ένιωθαν να μειώνονται.
Ορισμένοι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης συνταγογραφούν πλέον ακόμη και τον εθελοντισμό ως μια ιδιαίτερα αποτελεσματική μορφή «κοινωνικής συνταγογράφησης». Τους διασυνδέουν με κοινοτικές δομές που προσφέρουν εθελοντικά μαθήματα, ομαδικές δραστηριότητες, συλλογικότητες που στηρίζουν τους διπλανούς τους,
Συνδεθείτε με τις «ρίζες» σας.
Υπάρχει ένας άλλος τρόπος που το παρελθόν μπορεί να σας βοηθήσει να είστε πιο χαρούμενοι στο παρόν. Οι έρευνες δείχνουν ότι το να συνδεόμαστε με τους προγόνους μας, μπορεί να έχει βαθιά ψυχολογικά οφέλη. Για παράδειγμα, οι οικογενειακές ιστορίες, για το πώς οι παλιότερες γενιές αντιμετώπισαν αντιξοότητες, δρουν ενδυναμωτικά όταν μεταβιβάζονται στη νέα γενιά.
Η Susan M Moore, ομότιμη καθηγήτρια ψυχολογίας στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Swinburne της Μελβούρνης, διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που γνωρίζουν περισσότερα για την οικογενειακή τους ιστορία έχουν υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης και ευημερίας.
Γράψτε μια λίστα
Η κλασική συμβουλή, να είμαστε ευγνώμονες για ό,τι καλό μας συμβαίνει, έχει και επιστημονική τεκμηρίωση Αποδεικνύεται ότι το να γράψουμε μια λίστα με τρία καλά πράγματα που μας έχουν συμβεί μπορεί να βοηθήσει στην τόνωση της διάθεσής μας. Είτε πρόκειται για ένα γεγονός που αλλάζει τη ζωή μας, είτε για κάτι φαινομενικά ασήμαντο, όπως η συνάντηση με έναν παλιό φίλο ή η απόλαυση του δειλινού, οι έρευνες συνηγορούν ότι το να το γράψουμε απλώς σε ένα χαρτί βελτιώνει την ευεξία μας.
Προγραμματίστε τον εγκέφαλό σας… να προσμένει τη διασκέδαση
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Ρίτσμοντ στη Βιρτζίνια έμαθαν σε αρουραίους-πειραματόζωα πώς να οδηγούν μικρά πλαστικά αυτοκινητάκια στο εργαστήριο.
Τα μικρά τρωκτικά κατέκτησαν γρήγορα τη νέα δεξιοτητα, και σύντομα πηδούσαν με ενθουσιασμό στα αυτοκινητάκια, διασκεδάζοντας με το ταξίδι τους. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι μερικοί αρουραίοι έκαναν μικρά «χαρούμενα» άλματα πριν ξεκινήσουν το ταξίδι τους, σαν να χαίρονται μόνο με την προσδοκία της διασκέδασης.
Αυτό τους έδωσε την ιδέα να εξετάσουν επιστημονικά την εξής υπόθεση: Θα μπορούσε η προσδοκία της διασκέδασης να είναι τόσο ικανοποιητική όσο και η ίδια η δραστηριότητα; Σε ένα άλλο πείραμα, οι επιστήμονες εκπαίδευσαν ορισμένους αρουραίους να περιμένουν τις ανταμοιβές – ενώ σε άλλους τις έδιναν αμέσως. Αργότερα, αξιολόγησαν την αισιοδοξία των αρουραίων και διαπίστωσαν ότι εκείνοι που είχαν εκπαιδευτεί να περιμένουν τις ανταμοιβές ήταν πιο αισιόδοξοι.
Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει και για τους ανθρώπους. Προγραμματίζοντας συστηματικά ευχάριστες δραστηριότητες ή γεγονότα θα μπορούσαμε να επαναπρογραμματίσουμε τον εγκέφαλό μας ώστε να είναι πιο αισιόδοξος.
Μην κάνετε τίποτα
Αν έχετε φτάσει μέχρι εδώ στη λίστα, αυτό μπορεί να σας εκπλήξει κάπως. Αλλά η έρευνα δείχνει ότι το να ανησυχείτε υπερβολικά για το αν είστε ευτυχισμένοι μπορεί στην πραγματικότητα να αποτελέσει εμπόδιο στο να το νιώσετε.
Ψυχολογικά πειράματα που προετοίμαζαν τους ανθρώπους να επιθυμούν μεγαλύτερη ευτυχία – για παράδειγμα διαβάζοντας βιβλία με συμβουλές ευτυχίας, πριν δουν μια ψυχαγωγική «ανυψωτική» ταινία, απέδειξαν ότι τελικά κατέληξαν πιο απογοητευμένοι.
Η θεωρία είναι ότι αυξάνοντας τις προσδοκίες τους, το διάβασμα και η ανησυχία για τη σημασία της ευτυχίας, τους οδήγησε σε ματαίωση των προσδοκιών τους.
Η Iris Mauss, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, έχει επίσης δείξει ότι η επιθυμία και η επιδίωξη της ευτυχίας μπορεί επίσης να αυξήσει τα αισθήματα μοναξιάς και αποσύνδεσης. Συνιστά να είμαστε πιο στωικοί και να αποδεχόμαστε τα σκαμπανεβάσματα της ζωής.
Μην πίνετε πάρα πολύ καφεΐνη
Μετά το πρωινό ξύπνημα ή στη μέση του ωραρίου στη δουλειά, νιώθουμε ότι χρειάζομαστε ένα φλυτζάνι καφέ για να «έρθουμε στα ίσα μας». Η κατανάλωση καφεΐνης μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε σε εγρήγορση, καθώς απορροφάται γρήγορα στην κυκλοφορία του αίματος, όπου υπερισχύει της αδενοσίνης, μιας χημικής ουσίας που μας κάνει να αισθανόμαστε κουρασμένοι.
Οι έρευνες δείχνουν ότι υπάρχουν πολλά οφέλη για την υγεία που σχετίζονται με την κατανάλωση καφεΐνης, συμπεριλαμβανομένου του μειωμένου κινδύνου εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου, καρδιακών παθήσεων και διαβήτη τύπου 2, καθώς και βελτιωμένη σωματική απόδοση και προστασία από την κατάθλιψη.
Όμως, ο συγχρονισμός είναι το κλειδί όταν πρόκειται για την καφεΐνη, καθώς μπορεί να χρειαστεί λίγος χρόνος για να δράσει και πολύς χρόνος για να εξασθενίσει. Οι επιστήμονες συνιστούν να παίρνετε την τελευταία σας δόση καφεΐνης οκτώ ώρες και 48 λεπτά πριν πάτε για ύπνο. Επίσης, δεν πρέπει να καταναλώνουμε υπερβολική ποσότητα καφεΐνης -όχι περισσότερο από 400mg ή περίπου δύο έως τρία φλιτζάνια καφέ, ανάλογα με την ένταση- για να αποφύγουμε διαταραχές του ύπνου, πονοκεφάλους, ναυτία και άγχος.
