Ο Ερντογάν Απειλεί τους πάντες, φόβοι για θερμό επεισόδιο

Οι δηλώσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά την επιστροφή του από τη σύνοδο του Βερολίνου ήταν πολύ χαρακτηριστικές. Ο Τούρκος Πρόεδρος επέμεινε ότι η Τουρκία στήριζε τη νόμιμη κυβέρνηση στη Λιβύη, υπογράμμισε ότι η Τουρκία θα λάβει μέτρα εάν ο στρατηγός Χαφτάρ δεν σταματήσει να παραβιάζει τις συμφωνίες και δήλωσε ότι η Τουρκία εκπληρώνει τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει για την εξεύρεση μια διπλωματικής συμφωνίας για την επίλυση της λιβυκής κρίσης. Δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει ότι η Τουρκία δεν έχει στείλει στρατιωτικές δυνάμεις, την ώρα που στο πλευρό του Χαφτάρ δρουν οι μισθοφόροι της ρωσικών συμφερόντων Wagner Group και στρατιώτες από το Σουδάν, μαζί με χρηματοδότηση από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Και λίγο μετά ήρθε η είδηση ότι ο Σουλτάνος συζητά με την Ιταλία για κοινές γεωτρήσεις, γεγονός που έβαλε φωτιά στους πάντες.
Μικρή σημασία έχει ότι η προσπάθεια να είναι το Βερολίνο και όχι η Μόσχα το πεδίο όπου θα γινόταν η πραγματική διαπραγμάτευση για τη λιβυκή κρίση, αποτελούσε, εμμέσως τουλάχιστον, και προσπάθεια να υπονομευτεί το ενδεχόμενο να είναι η Τουρκία με τη Ρωσία οι δύο χώρες που θα εγγυώντο την κατάπαυση του πυρός.

Το βασικό για τον Ερντογάν είναι ότι η Τουρκία παραμένει ενεργό τμήμα της συζήτησης για την επόμενη μέρα στη Συρία, έχοντας το δικαίωμα να κάθεται στο τραπέζι της πολυμερούς διαπραγμάτευσης για την ειρηνευτική διαδικασία, την ώρα που η Ελλάδα εισέπραττε την κάπως περιφρονητική άρνηση της γερμανικής πλευράς να την προσκαλέσει στη Σύνοδο.

Αυτό για την τουρκική κυβέρνηση σημαίνει δύο κρίσιμα στοιχεία. Από τη μια αναγνώριση ότι η Τουρκία είναι μια περιφερειακή δύναμη με λόγο για τις εξελίξεις σε μια ευρύτερη περιοχή. Από την άλλη, την ελπίδα ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο για την αμοιβαία χάραξη ΑΟΖ, το πιο μεγάλο βήμα που έχει κάνει η Τουρκία για την κατοχύρωση της δικής της άποψης για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδων και ΑΟΖ στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, θα επιβιώσει της όποιας διαδικασίας πολιτικής μετάβασης στη Λιβύη.

Η επαναφορά της θέσης για νησιά που δεν έχουν ΑΟΖ

Γι’ αυτό το λόγο και ο Ερντογάν θυμήθηκε ακριβώς τώρα να επαναλάβει την πάγια και ιδιαίτερα επιθετική τουρκική θέση ότι  τα ελληνικά νησιά, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου, δεν δικαιούνται να έχουν δική τους αυτοτελή ΑΟΖ, παρότι αυτό αποτελεί ρητή πρόβλεψη του διεθνούς δικαίου και πιο συγκεκριμένα της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Η θέση αυτή είναι βασικός αρμός της στρατηγικής της «Γαλάζιας Πατρίδας» γιατί επιτρέπει στην Τουρκία να διεκδικεί υφαλοκρηπίδα με βάση ηπειρωτικές ακτογραμμές και όχι τις νησιωτικές.

Άλλωστε, εάν κανείς κοιτάξει την «χάραξη» που έκανε η Τουρκία με την κυβέρνηση της Τρίπολης θα διαπιστώσει ότι κατεξοχήν στηρίζεται στη παραδοχή ότι τα ελληνικά νησιά, συμπεριλαμβανομένης της Κρήτης, δεν έχουν ΑΟΖ και άρα Λιβύη και Τουρκία μπορούν να χαράξουν μεταξύ τους ΑΟΖ ως εάν να μη μεσολαβεί τίποτε.  Και αντίστοιχα η Τουρκία διεκδικεί με αυτή τη συμφωνία να δείξει ότι η θέση αυτή, παρότι παράνομη με βάση το διεθνές δίκαιο, εντούτοις γίνεται αποδεκτή σε διακρατικό επίπεδο και άρα θα πρέπει να γίνει σεβαστή.

Η ανακοίνωση νέας γεώτρησης σε Κυπριακό «οικόπεδο»

Την ίδια ώρα, η Τουρκία ανακοίνωσε ότι το γεωτρύπανο «Γιαβούζ» θα προχωρήσει σε ερευνητική γεώτρηση στο οικόπεδο 8 της Κυπριακής ΑΟΖ, το οποίο μάλιστα είχε ήδη αδειοδοτηθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία σε δύο εταιρείες, τη γαλλική Total και την Ιταλική ΕΝΙ.

Βέβαια έσπευσε να δηλώσει ότι η κίνηση αυτή έγινε στο πλαίσιο των αδειοδοτήσεων που έχει κάνει η «κυβέρνηση» της «ΤΔΒΚ» και στο πλαίσιο της υπεράσπισης των συμφερόντων των Τουρκοκυπρίων, διευκρινίζοντας μάλιστα ότι εάν βρεθεί φυσικό αέριο, η εκμετάλλευσή του θα γίνει προς όφελος και των δύο κοινοτήτων του νησιού.

Η θέση αυτή αποτυπώνει την ιδιαίτερη τουρκική θέση για την ΑΟΖ της Κύπρου όπου διαμαρτύρεται γιατί κινείται μονομερώς η Κυπριακή Δημοκρατία (που βέβαια είναι και το μόνο νόμιμο και διεθνώς αναγνωρισμένο κράτος της Κύπρου) και δεν λαμβάνει υπόψη τη τα συμφέροντα των τουρκοκυπρίων, παραβλέποντας φυσικά ότι η Λευκωσία έχει κάνει σαφές με τον πιο επίσημο τρόπο ότι τυχόν εξεύρεση υδρογονανθράκων θα σημαίνει εκμετάλλευση προς όφελος όλων Κυπρίων, ανεξαρτήτως κοινότητας.

Με αυτό τον τρόπο πάντως η τουρκική κυβέρνηση θέλει να απαντήσει στο ενδεχόμενο να βρεθεί αποκλεισμένη από την ευρύτερη διαπραγμάτευση που γίνεται για την εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο, όπως καταγράφηκε μάλιστα και στο πρόσφατο ενεργειακό φόρουμ της ανατολικής Μεσογείου στο Κάιρο.

Ταυτόχρονα, η χειρονομία αυτή είναι και ένας τρόπος να ελεγχθεί το ποια θα είναι η αντίδραση της Γαλλίας και της Ιταλίας σε αυτή την πρόκληση, καθώς γαλλική και ιταλική εταιρεία έχουν λάβει την αδειοδότηση ενώ και οι δύο χώρες δεσμεύονται από τις καταδικαστικές για τις τουρκικές επιθετικές κινήσεις αποφάσεις των οργάνων της ΕΕ.

Πάντως, δεν θα πρέπει να αποκλειστεί και το ενδεχόμενο η κίνηση αυτή να αφορά και το εσωτερικό της Τ/Κ κοινότητας, με την Άγκυρα να θέλει να στείλει το μήνυμα ότι εξακολουθεί να αποτελεί τον εγγυητή των συμφερόντων της, συμπεριλαμβανομένων και των προσδοκώμενων οικονομικών οφελών από την εκμετάλλευση τυχόν κοιτασμάτων φυσικού αερίου.

Ο φόβος του θερμού επεισοδίου

Σε αυτό το φόντο μένει να δούμε εάν και κατά πόσο η Τουρκία θα δοκιμάσει το επόμενο διάστημα να μην περιορίσει τις προκλήσεις στα όρια της Κυπριακής ΑΟΖ, κάτι που έχει κάνει και στο παρελθόν, ή εάν θα θελήσει να κάνει και έρευνες στην νέα «ΑΟΖ» που υποτίθεται ότι χάραξε με τη Λιβύη, με βάση και σχετικές πρόσφατες ανακοινώσεις.

Ως προς αυτό το ερώτημα είναι εάν η Τουρκία θα δοκιμάσει να αποστείλει κάποιο ερευνητικό σκάφος στο τμήμα σε περιοχή που με σαφήνεια αποτελεί τμήμα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (και δυνητικής ΑΟΖ), κάτι που έχει αποφύγει το τελευταίο διάστημα, με την εξαίρεση της αποστολής του ωκεανογραφικού Μπαρμπαρός στα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας τον Οκτώβριο του 2018 που αντιμετωπίστηκε με την παρέμβαση της ελληνικής φρεγάτας «Νικηφόρος Φωκάς».

Και αυτό γιατί η ελληνική πλευρά έχει κάνει σαφή την απόφαση να αντιμετωπίσει με κάθε μέσο οποιαδήποτε απόπειρα ερευνών στα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, κάτι που εκ των πραγμάτων θα έφερνε πιο κοντά το ενδεχόμενο ενός θερμού επεισοδίου.

Εάν, αντίθετα, η Τουρκία προκρίνει η όποια έρευνα να κινηθεί σε άλλα σημεία, τότε θα είναι προφανές ότι κυρίως την ενδιαφέρει να δώσει την εικόνα ότι κατοχυρώνει και «εμπράκτως» την αμφισβητούμενη συμφωνία, παρά να έρθει τώρα σε άμεση αντιπαράθεση με την ελληνική πλευρά.