Η κλιματική αλλαγή μετά την πανδημία
Άρθρο του Νίκου Ανδρουλάκη στο «Βήμα»
Η αναπάντεχη υγειονομική κρίση του covid-19 άφησε πίσω της χιλιάδες νεκρούς και μια νέα πραγματικότητα για τις πληγωμένες κοινωνίες.
Το εκτεταμένο lockdown, ένα μέτρο που άγγιζε τα όρια της επιστημονικής φαντασίας μέχρι πριν από λίγους μήνες, αποδείχθηκε το πλέον ενδεδειγμένο. Αυτή η προσέγγιση είχε παράλληλη θετική παρενέργεια την προσωρινή ανακούφιση του περιβάλλοντος από τη μεγαλύτερη μείωση των εκπομπών CO2 που έχει καταγραφεί ποτέ, ακόμα και σε σύγκριση με γεγονότα όπως ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 1970. Λόγω της πανδημίας και μόνον, πλησιάσαμε τους στόχους μείωσης των εκπομπών άνθρακα για την συγκράτηση της ανόδου της μέσης θερμοκρασίας στον 1.5 ⁰C, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν τα κράτη στο πλαίσιο της Συμφωνίας των Παρισίων. Και όμως ο κίνδυνος της περιβαλλοντικής κρίσης συνεχίζει να υπάρχει και θα παραμένει όσο αποφεύγουμε να αλλάξουμε τους τρόπους παραγωγής. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Η τελευταία δεκαετία ήταν η θερμότερη που έχει καταγραφεί ποτέ σε παγκόσμιο επίπεδο με το 2019 να ήταν το θερμότερο έτος που έχουμε βιώσει στην Ευρώπη. Ακόμη και σήμερα, οι όποιες προσπάθειες γίνονται δεν είναι επαρκείς.
Όμως, καθώς ετοιμαζόμαστε να αντιμετωπίσουμε την οικονομική κρίση που μας άφησε η πανδημία, μπορούμε να προτάξουμε πολιτικές που θα συμβάλλουν και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κα Von der Leyen, στις «προγραμματικές της δηλώσεις» ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεσμεύθηκε για μία Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ώστε μέχρι το 2050 να έχει ήδη επιτευχθεί η ουδετερότητα άνθρακα. Στο Ευρωκοινοβούλιο συζητάμε ήδη τον «Κλιματικό Νόμο», ο οποίος θα αποτελέσει τον οδικό χάρτη σε αυτή την προσπάθεια, θέτοντας ενδιάμεσους στόχους και καθορίζοντας τις απαραίτητες δράσεις.
Το νέο Ταμείο Ανασυγκρότησης το οποίο θα χρηματοδοτήσει την αντιμετώπιση των άμεσων οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας του κορονοϊού, οφείλει να ενσωματώσει στα έργα που θα χρηματοδοτήσει την «πράσινη αιρεσιμότητα». Η πρόταση ενίσχυσης του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης για την αντιμετώπιση των κοινωνικών συνεπειών είναι μία απόφαση προς τη σωστή κατεύθυνση. Επίσης, πρέπει να δώσουμε βάρος σε έργα όπως είναι η ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων, η παραγωγή ενέργειας μέσω ανανεώσιμων πηγών πιο κοντά στον πολίτη και ο διαφορετικός τρόπος παραγωγής και εξέλιξης των προϊόντων.
Η Ευρώπη, παράλληλα, μέσω μίας μορφής «προοδευτικού προστατευτισμού» μπορεί να πιέσει και τον υπόλοιπο κόσμο να ακολουθήσει το παράδειγμά της. Μία από τις προτεινόμενες πηγές για το Ευρωπαϊκό προϋπολογισμό με στόχο την αποπληρωμή των 500 δις που θα δοθούν στα κράτη με τη μορφή επιδοτήσεων, είναι ο λεγόμενος φόρος άνθρακα στα σύνορα της Ένωσης. Στόχος του μηχανισμού αυτού είναι να επιβάλλει δασμούς, που θα αντικατοπτρίζουν τη διαφορά στο κόστος παραγωγής ενός προϊόντος από την εκάστοτε περιβαλλοντική νομοθεσία.
Απέναντι σε παγκόσμιες προκλήσεις, η συνεργασία πρέπει να υπερισχύει του ανταγωνισμού. Η στάση των ΗΠΑ με την αποχώρησή τους από την Συμφωνία των Παρισίων για το Κλίμα και τώρα, εν μέσω πανδημίας, από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, παρά τα λάθη του τελευταίου, είναι μία ανησυχητική εξέλιξη. Υπό αυτές τις συνθήκες, η Ευρώπη έχει τη δυνατότητα να αναλάβει έναν πιο κεντρικό ρόλο με γενναίες αποφάσεις, χαράσσοντας το δρόμο της κοινής προσπάθειας απέναντι στα κοινά προβλήματα της ανθρωπότητας.
