Μάτι: Τα λάθη και οι ολιγωρίες του κρατικού μηχανισμού που οδήγησαν στην εκατόμβη νεκρών

Τα τραγικά λάθη, οι παραλείψεις και οι ολιγωρίες του κρατικού μηχανισμού κατά τη διάρκεια της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι που περιγράφονται στο εισαγγελικό πόρισμα «ξεγυμνώνουν» το αφήγημα της κυβέρνησης ότι έγινε ότι μπορούσε εκείνες τις μοιραίες ώρες προκειμένου να μη θρηνήσουμε 100 νεκρούς και να αποφευχθεί μία από τις χειρότερες τραγωδίες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

Οι περιγραφές των εισαγγελικών λειτουργών, καθώς και η επίκληση συγκεκριμένων διαλόγων πολιτών με τις αρμόδιες υπηρεσίες  είναι σοκαριστικές και αποτυπώνουν το μέγεθος των ποινικών ευθυνών. Το σημαντικότερο δε, όλων είναι πως παραδέχονται ότι  αν υπήρχε έστω κατ΄ελάχιστον συντονισμός των υπηρεσιών οι κάτοικοι στο Μάτι θα είχαν το χρόνο να απομακρυνθούν.

Συγκεκριμένα, με το εισαγγελικό πόρισμα επιρρίπτονται  ευθύνες στο σύστημα Πολιτικής Προστασίας καθώς σημειώνεται πως αν είχε ενεργοποιηθεί ένας μηχανισμός ενημέρωσης- προειδοποίησης των κατοίκων των περιοχών που απειλούνταν, εκείνοι θα είχαν το χρόνο να απομακρυνθούν πριν πλησιάσει η φωτιά ή  ο καπνός και το θερμικό ακόμη και με ίδια μέσα και όχι απόλυτα οργανωμένα ή να λάβουν μέτρα αυτοπροστασίας έγκαιρα και έτσι να αποτραπούν οι τραγικές συνέπειες για τη ζωή τους».

Το απόλυτο χάος

Στο πόρισμα επισημαίνεται ακόμη ότι λόγω παραλείψεων, δυσλειτουργιών και ασυνεννοησίας του κρατικού μηχανισμού πριν και μετά τη φονική πυρκαγιά, αιτιακά, προκλήθηκε ο θάνατος τουλάχιστον 100 ανθρώπων.

«Προέκυψε ότι από ενέργειες, παραλείψεις, ολιγωρίες, πλημμέλειες, αρρυθμίες, και δυσλειτουργίες των αρμοδίων θεσμικά και νομικά οργάνων και υπηρεσιών και φορέων του ισχύοντος μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της χώρας, αιτιακά προκλήθηκε ο θάνατος τουλάχιστον 100 ανθρώπων και 31 τραυματισμών λόγω της συγκεκριμένης δασικής πυρκαγιάς»,  περιγράφουν οι εισαγγελείς, οι οποίοι ήλεγξαν τις πράξεις και τις παραλείψεις των αρμοδίων τόσο πριν από το στάδιο της πυρκαγιάς , όσο και κατά την εκδήλωση της φονικής φωτιάς.

Σύμφωνα με τους  εισαγγελείς «ο μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της χώρας δεν λειτούργησε κατά τα προβλεπόμενα από τον σχετικό νόμο και σύμφωνα με τις εγκυκλίους, σε όλες τις φάσεις της αντιμετώπισης της ως άνω πυρκαγιάς και γενικά της διαχείρισης του εν λόγω καταστροφικού φαινομένου και κρίσης, καθώς δεν ανταποκρίθηκε αποτελεσματικά και με επάρκεια, στην εκ του νόμου αποστολή του και στις προβλεπόμενες  από αυτόν αρμοδιότητες του. Ειδικότερα, τα ως άνω σοβαρά λάθη, ενέργειες αρρυθμίες και δυσλειτουργίες, εντοπίζονται κυρίως:

• Στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας
• Στο Πυροσβεστικό Σώμα
• Την ΕΛ.ΑΣ
• Την Περιφέρεια και τους Δήμους

Το πόρισμα «καίει» τη Δούρου

Αν και η περιφερειάρχης Αττικής συνεχίζει να λέει ακόμη και σήμερα ότι η Περιφέρεια και η ίδια έπραξαν το καθήκον τους για την πυρκαγιά στο Μάτι, οι  εισαγγελείς φαίνεται πως έχουν αντίθετη άποψη, καθώς  στο πόρισμά τους ουσιαστικά απορρίπτουν τους ισχυρισμούς της περιφερειάρχη Ρένας Δούρου ότι δεν είχε εκείνη την ευθύνη της εκκένωσης των πληγέντων περιοχών.

«Η  λήψη της απόφασης για την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών αποτελεί ευθύνη των κατά τόπους δημάρχων οι οποίοι έχουν τον συντονισμό του έργου πολιτικής προστασίας…» αναφέρουν οι εισαγγελείς διευκρινίζουν μάλιστα  ότι «όταν η εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή μπορεί να επηρεάσει πάνω από ένα δήμο η απόφαση λαμβάνεται από το αρμόδιο Περιφερειάρχη ο οποίος μπορεί να εξουσιοδοτήσει σχετικώς τον οικείο αντιπεριφερειάρχη».

Αλαλούμ και ασυνεννοησία μεταξύ κρατικών υπηρεσιών

Το μέγεθος της ασυνεννοησίας των κρατικών υπηρεσιών ήταν τόσο μεγάλο, αναφέρουν οι εισαγγελείς  που δεν ήξεραν ούτε ποιός ήταν ο επικεφαλής των επίγειων δυνάμεων.

«Είναι προφανές αναφέρουν οι εισαγγελείς ότι δεν μπορεί να γίνει λόγος για επιχείρηση κατάσβεσης και διάσωσης ανθρώπων, που κινδυνεύουν, όταν το βασικό κεντρικό συντονιστικό όργανο, αγνοεί ποιός είναι ο επικεφαλής των επίγειων δυνάμεων, πού είναι η πυρκαγιά, πού έχει επεκταθεί, ποιός διαχειρίζεται τα εναέρια μέσα και ακόμη και αν υπάρχει πυρκαγιά».

Επίσης οι εισαγγγελείς  κάνουν λόγο για «πλήρη σύγχυση και άγνοια για την πραγματική κατάσταση και την εικόνα του μετώπου της πυρκαγιάς στου διάφορους οικισμούς» και παραθέτουν ότι «δεν γνώριζαν ποιός ήταν κάθε χρονική στιγμή ο επικεφαλής των δυνάμεων στο πεδίο της πυρκαγιάς» και ότι «αγνοούσαν σε ποιά πυρκαγιά ήταν επικεφαλής ο Διοικητής Ανατολικής Αττικής Αρχιπύραρχος Χαράλαμπος Χιώνης. Και ειδικότερα, για τα εναέρια μέσα αγνοούσαν ακόμη και ποιός ήταν ο αξιωματικός του ΠΣ που διαχεριζόταν τα εναέρια μέσα στην Περιοχή του Νταού Πεντέλης».

Οργή κατοίκων για το «πλημμέλημα» των 100 νεκρών

Την ίδια στιγμή, ξεχειλίζει η οργή των κατοίκων μετά τη δημοσιοποίηση του πορίσματος που μιλά για «πλημμελήματα» που αφορούν σε 20 πρόσωπα για τη φονική πυρκαγιά.

«Δεν γίνεται να θεωρώ δικαίωση μια ενδεχόμενη ποινή πέντε ετών που μπορεί να έχει ανασταλτικό χαρακτήρα. Οι 100 άνθρωποι στο Μάτι δεν πέθαναν ανασταλτικά. Μου φαίνεται άδικο. Πέρασα 66 ημέρες στο νοσοκομείο, έχω κάνει δυο επεμβάσεις και πρέπει να κάνω άλλες δύο ακόμα και τώρα δυσκολεύομαι να περπατήσω», αναφέρει η Κάλι Χατζησταματίου, κάτοικος της περιοχής, μιλώντας στην εφημερίδα τα«Τα Νέα».

«Αισθάνομαι θυμό. Τόσο για την κατηγορία του πλημμελήματος όσο και τον ανασταλτικό χαρακτήρα που μπορεί να έχει η ποινή.  Δεν μας ενημέρωσε κανείς για την επικινδυνότητα της κατάστασης ακόμη και όταν οι φλόγες έφτασαν στη Μαραθώνος. Δεν ήρθε ούτε ένα Πυροσβεστικό. Αναγκαστήκαμε εγώ, τα πεθερικά μου και ένα 6χρονο παιδί να τρέχουμε πανικόβλητοι με αποτέλεσμα η φωτιά να μας κατακάψει» τόνισε.

Η οργή των κατοίκων επιτείνεται βλέποντας δηλώσεις όπως της κ. Δούρου, η οποία αντί να ζητήσει μία συγνώμη για το αλαλούμ που υπήρχε τις κρίσιμες ώρες της φονικής πυρκαγιάς μεταξύ των υπευθύνων, ενημέρωσε τους εναπομείναντες κατοίκους στο Μάτι που ακόμη θρηνούν τους νεκρούς τους,  ότι «η τελευταία υπεύθυνη πράξη της Περιφέρειας Αττικής αφορά την πρόβλεψη στο μνημόνιο συνεργασίας που υπογράψαμε με τον Ενδιάμεσο Φορέα Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Ανταγωνιστικότητας και Επιχειρηματικότητας (ΕΦΕΠΑΕ), για 10 εκατομμύρια ευρώ για τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες που επλήγησαν από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, πέρα από την αποζημίωση των φυσικών καταστροφών, για να στηρίξουμε τις τοπικές αγορές».

Απαντώντας στο ερώτημα αν η παραίτηση είναι φυγή, η Περιφερειάρχης τόνισε ότι «είναι το τελευταίο πολιτικό πρόσωπο της μεταπολίτευσης που μπορεί να απειληθεί με παραίτηση».

Εν τω μεταξύ η Συντονιστική Επιτροπή Κατοίκων Μάτι Αττικής (ΣΕΚΜΑ) υποστηρίζει ότι είναι «μύθευμα» το επιχείρημα «περί δήθεν άναρχης δόμησης στην περιοχή ως το αίτιο της καταστροφής», που αποπροσανατολίζει – όπως λέει –  από τα πραγματικά αίτια.

Σύμφωνα με τους κατοίκους, «ένα είναι αδιαμφισβήτητο, εκείνη την ημέρα δεν λειτούργησε τίποτα απολύτως και αυτό θα μείνει στην ιστορία ως ο χειρισμός μιας έκτακτης ανάγκης με τα περισσότερα λάθη, ο οποίος οδήγησε στον θάνατο 100 συνανθρώπων μας και την ολοκληρωτική καταστροφή της περιοχής μας».

Οι ίδιοι καταγγέλλουν εγκληματικές παραλείψεις, σημειώνοντας ότι «το Μάτι είναι ένας οικισμός όπως εκατοντάδες άλλοι, οι οποίοι θα έχουν την ίδια ακριβώς μοίρα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, εφόσον σε Θέσεις Ευθύνης παραμένουν αυτοί, που διαπράττουν ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΑ ΛΑΘΗ, χωρίς να έχουν την πολιτική ευθιξία να παραιτηθούν, αναλαμβάνοντας την ευθύνη που τους αναλογεί».

Οι διάλογοι της ντροπής

Σοκαρισμένοι οι κάτοικοι που επλήγησαν από τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι διαβάζοντας  τους διαλόγους – ντροπή που είδαν το φως της δημοσιότητας μεταξύ αξιωματικών της Πυροσβεστικής, πολιτών με τηλεφωνητές της Π.Υ  και άλλων κρατικών υπηρεσιών. Διαβάστε μερικούς από αυτούς:

Οι πολίτες καλούσαν και ζητούσαν πληροφορίες ή οδηγίες γιατί βρίσκονταν σε κίνδυνο. Λόγω της έλλειψης ικανού αριθμού χειριστών – τηλεφωνητών σε συνδυασμό με τον μεγάλο αριθμό συμβάντων διαπιστώθηκαν απρεπείς συμπεριφορές.

Χαρακτηριστικός ο διάλογος:  «Ερχονται κυρία μου έρχονται, το κέρατό μου έρχονται».

«Αυτό σας λέω κυρία μου, ότι μπορούμε κάνουμε δέκα, πέντε αυτοκίνητα, είκοσι έρχονται, μακάρι να γεννήσουμε κι άλλα».

«Δεν κατάλαβα το ύφος σας κύριε»… Όχι όχι τι είσαστε εσείς, τι δεν καταλάβατε πολίτης είμαι, έχετε υποχρέωση, τι είσαστε, μαγαζί σας είναι η Πυροσβεστική δεν το κατάλαβα…»

«Κι εγώ δεν κατάλαβα… εντάξει δεν είναι ταξί να το παραγγείλουμε, κινδυνεύει κάποιος, μπορεί να κινδυνεύει κάποιος άνθρωπος, θα το δούμε έτσι; Θα ‘ρθει».

Και συνεχίζουν: «Καπνό στην Αττική ο καπνός, μην παραπονιέστε και φωνάζετε όλοι»

Οι άνθρωποι καίγονταν και στο 199 δεν ήξεραν τι να κάνουν…

Ο παππούς θα πεθάνει

Στη συνέχεια το πόρισμα αναφέρει: Όμως ανάλογη ήταν η συμπεριφορά και απέναντι σε εμπλεκόμενους φορείς, όπως λ.χ. σε συνομιλία με την Αμεση Δράση:

«Θέλω τροχαία στα φανάρια στη διασταύρωση στη Ραφήνα. Στη Ραφήνα έχω φωτιές από εκεί πέρα. Τι είναι αυτό στο Νέο Βουτζά, χεστήκαμε. Ο παππούς θα πεθάνει εκεί μέσα, Μαλάκα είναι να πεθάνει ο παππούς. Θέλω τροχαία στη διασταύρωση για Ραφήνα».

Να καούν ρε φίλε

Μόνο να καταδειχθεί εμφατικά η στάση ευτυχώς ας μπει ορισμένων οργάνων του ΠΣ, παρατίθεται και η συνομιλία του Αξιωματικού του ΠΣ με τον αξιωματικό υπηρεσίας του 199 όταν είπε χαρακτηριστικά για τους κινδυνεύοντες στην περιοχή της Κινέττας: «Τώρα να καούν για να βάλουν μυαλό ρε φίλε. Ναι μπορεί να έχουμε πενήντα νεκρούς για πλάκα για τον κάθε βλάκα τώρα. Τα όρνια να μείνουν εκεί…».

Το ΠΣ λάμβανε, λέει το πόρισμα, κλήσεις στο 199 από πολίτες που ανέφεραν σοβαρά και κρίσιμα περιστατικά σχετικά με ανθρώπους που κινδύνευε η ζωή τους από την εξελισσόμενη πυρκαγιά στους οικισμούς του Νέου Βουτζά, Μάτι, Κόκκινο Λιμανάκι. Στις περισσότερες περιπτώσεις αντί να προωθηθούν πυροσβεστικές δυνάμεις στις συγκεκριμένες διευθύνσεις των κινδυνευόντων ατόμων για τη διάσωσή τους, δεν προέβη προσπάθεια διάσωσης ατόμων από πυρκαγιά αλλά διαβίβαζε τα περιστατικά αυτά στις αναρμόδιες αστυνομικές δυνάμεις που και δεν είχαν αρμοδιότητα και γνώση και μέσα για να κάνουν διάσωση.